Милли университет ачу мөмкинлеге туа

28 июнь көнне ТР Дәүләт Советының чираттагы сессиясе булачак. Элгәре­сен­дәге кебек анысында да депутатларның игътибар үзәгендә – ТР “Мәгариф турындагы” закон проекты булыр, икенче һәм өченче укылышта тикшерелеп, ул кабул да ителер дип көте­лә.

Берничә көн элек әлеге закон проекты уңаеннан ТР Дәүләт Советының мә­дәният, мәгариф, фән һәм милли мәсьәләләр комитеты рәисе Разил Вәлиев белән ТР мәгариф һәм фән министрының беренче урынбасары Данил Мостафин матбугат җыелышы үткәрде.

Әүвәл алар журналистларны мәгариф турындагы РФ законы, ТР законы эшлән­гәндә дәүләт әһелләребез, җә­мәгатьчелек вәкилләре тарафыннан ниндирәк фикер-тәкъдимнәр җиткерелүе турында бәян итте. Аерым алганда, Р.Вәлиев, федераль закон проекты эшләгәндә ТР Дәүләт Советы тарафыннан 18 төзәтмә җибәрелгән иде; аларның күбесе кабул ителде, әмма бердәм дәүләт имтиханын туган телдә бирү таләбе үтмәде, дип сөйләде (чынлап та, сәер инде: укучы РФ Конституциясе буенча мәк­тәптә туган телендә белем алырга хокуклы, әмма үз телендә чыгарылыш имтиханы бирә алмый).

Гаҗәп тә түгел: мәгариф закон проекты уңаеннан жур­налистларның бик күп сораулары булды. Без “ВТ” исемен­нән РФ Мә­гариф һәм фән министрлыгындагы Мәгарифне үстерү федераль институты­ның Милли-мәдәни, дини һәм мигрантларга белем бирү сәя­сәтен анализлау үзәге җи­тәкчесе Ольга Артеменконың REGNUM хәбәрләр агентлыгына биргән әңгәмәсенә, тә­гаен алганда: “РФның дәүләт теле белән РФ субъектының дәү­ләт теле тигез хокуклы була алмый, “тигез хокуклылык” бер күләмдә укытуны аңлат­мый. “Тигез хокуклылык” укыту телен сайлап алуда гына хокукларның тигез булуына кагыла”, – дип белдерүенә аң­латма бирүен, болай раслау татар мәктәбендә урыс теле татар теленә караганда күб­рәк укытылырга тиеш дигән сүзме, дип сорадык.

– РФ Конституциясендә барча телләр дә тигез хокук­лы дип таныла. Үз заманында Татарстанда татар һәм урыс телләре бер дәрәҗәдәге дәүләт телләре дигән законыбызга бәя бирүләрен сорап РФ Конституция судына мө­рәҗәгать иткәч, ул да моның дөреслеген таныды, – дип җа­вап бирде бу уңайдан Разил әфәнде.

Данил әфәнде, үз чиратында, бу сүзләр – Ольга Арте­мен­коның шәхси фикере; бездә – плюрализм, һәр­кем үз фикерен әйтә ала, дип җаваплады. Югыйсә әлеге ханым дәүләт учреждениесендә эшли, дәү­ләт әһеле буларак чыгыш ясый. Мондый расизм, шовинизм күренешләренә РФ дәү­ләт органнары да мөнәсә­бә­тен белдерсен иде дә бит...

Журналистларны бердәм тарих дәреслеге булдыру мәсьәләсе дә борчый икән. Бу җәһәттә Р.Вәлиев, бердәм дә­реслек комачауламас иде, әмма аны язучы авторлар коллективына төрле фикерле кешеләр кертелергә тиеш, бөтенесе бер төсле уйлый торган җирдә беркем дә уйламый, дип белдерде.

Тагын бер мөһим мәсьәлә – хосусый югары уку йортлары ачу мөмкинлеге бирелү. Әлбәттә, моңарчы шәһәрләр­гә хосусый вузлар булдыру мөмкинлеге бирелеп тә, рес­публика-өлкәләрнең моңа хо­кукы булмавы сәер иде. Инде бу проблема хәл ителгән. “Инде бездә татар милли университеты ачып булачакмы?” – дип сорадылар бу уңайдан журналистлар.

– Без закон нигезендә мөмкинлек кенә бирәбез. Милли университетны ачу, булдыру турындагы карарны Дәүләт Советы түгел, Хөкүмәт кабул итә. Бу – аның ихтыярында, – дип җаваплады моңа дәүләт әһелләре.

Шунысы кызык: законны беренче укылышта тикшер­гәндә парламентта вәкиллә­ре булмаган партия тарафдарлары да катнашкан һәм үз тәкъдимнәрен керткән иде. Аларның да бер­ничә тәкъдиме кабул ителгән.