Шагыйрьлекнең зыяны – бер көндә 3 мең сум

Саклаучысыз калдырылган автомобильләрнең номерларын урлап, аны кабаттан машина хуҗаларына сатып бирүче жуликлар хакында матбугатта әледән-әле хәбәрләр күренеп тора. Угрылар үзләре үк машина хуҗасына чылтыратып, урланган номерны кайдан, кайчан һәм күпме аласын әйтәләр икән. Үзләренчә “тәртип” керткәннәр. Шул ук вакытта эвакуаторлар “сугып киткән” машинаңның кайдалыгын да тиз генә белә алмыйсың, кире алуы да бик мәшәкатьле дип зарлана шофер халкы. Күптән түгел минем бер дус шагыйрь, Казанга Татарстан язучыларының ел йомгаклары җыелышына килгәч, шундый бәлагә тарыды.

Мөштәри урамындагы Язучылар йортының Тукай исемендәге клубында ун минутлап утыруга, җыелыш башланганчы дип, дустым машинасын карап керергә чыгып китте дә, шул китүдән бүтән күзгә-башка күренмәде. Ул арада аның юл читендәге машинасын, кисәтми-нитми, законлы урлаганнар икән. Аны эзләп тапканчы, аннары бер урында эвакуатор хезмәте өчен (шагыйрь аны чакырып китергән диярсең), икенче урында штрафка дип мең ярымышар сум түләп, машинасын кире алганчы сәгать бер җиткән. Гадәти намазларын да көндәлек укып бара торган шагыйрьнең ул көндәге җомга намазы да казага калган. Билгеле инде, мондый чакта кабат җыелышка кереп утырырлык кәеф булмый, шагыйрь бөтен гарьлеген, әрнегән җанын учына кысып, районына кайтып киткән. Әрнемәслекмени, чагыштырмача аулак урам читендәге машинасына шул арада арест салсыннар әле! Арест түгел бу, эвакуация генә дияр кемдер. Бөтен ил җан көченә фашистларга каршы көрәшеп иза чиккәндә, әнә шул “кемдер”ләрнең иң явыз төркеме чеченнарны һәм кырымтатар халкын, эвакуация генә бу дип, күрәләтә үлемгә илләреннән сөргән бит. Бүгенге очракта Мөштәри урамының 14нче йортына ерак районнардан язучылар җыелачагын алдан белеп, машиналарын алып китәргә әзерләнеп торганнар, ахрысы. И-и, күралмыйлар да инде каләм ияләрен. Шуның бер мисалын хөрмәтле Туфан Миңнуллин да җаны әрнеп язган иде.

Шагыйрь дустым елга бер була торган җыелышка килеп, хәләл пенсия акчасының өч мең сумын югалтты-югалтуын, тик шуны беләсе иде: ел буе әйбәт-әйбәт шигырьләр язып һәм кайлардадыр бастырып, шуның кадәр акча эшли ала микән ул? Аннары җыелыш вакытында машинасын кая куеп торырга тиеш булды икән? Түрәләрнең эш урыннары, байлар офислары, банклар тирәсендә йөзәрләгән машиналык стоянкалар бар да бит, каләм ияләренә җәмгыятьтә хәзергедәй “шәп” мөнәсәбәт яшәгәндә, мескен Язучылар йорты янында андый уңайлык ничек барлыкка килсен? Иң акчасыз язучы халкының, иң моңлы шагыйребез Илдар Юзеевча әйтсәк, рухи бай хәерчеләрнең елга бер тапкыр була торган җыелышы көнне генә булса да биредәге машиналарны “күрми торырга” акыллары җитсә ни әйтер идең дә бит. Юк шул, киресенчә, мизгелдән файдаланып, шәһәрдә һәм юлларда кем хуҗа икәнен тагын бер күрсәтергә ашыгалар.

Машиналарын һәрвакыт тиешсез урында калдырып, урам хәрәкәтенә кыенлык тудыра торган усалларга каршы чыгарылган кырыс законны аулак урам читендә гомергә бер ничарадан-бичара калдырылган шагыйрь машинасына карата да кулланасы микәнни инде? Әйе, мондый очракларда безнең кайбер җитәкчеләр “закон һәркемгә тигез” дип кыланырга яраталар-яратуын. Миллиардлы каракка да, явыз, мөртәт җаннарга да һәм юаш, риясыз гади хезмәт кешеләренә дә бердәй мөнәсәбәт яшәп килгәнгә күрә, бу илдә мәңге тәртип булмаган һәм булмас та, күрәсең. Бездә “тигезлек” дигәне дә шуңа пародия генә бит инде. Шунда бер казна карагының танк сыман лимузины туктап торган булса иде әле, эвакуатор аңа якын килергә дә батырчылык итмәс иде. И-и, гаделлексез дөнья дип офтанырга гына кала.

Әлеге шагыйрь шигырьләрдән тыш, чын тормыштан алып, матур-матур хикәяләр дә яза. Байтак элек язылып дөньяга чыккан бер хикәясе “Иптәш капитан” дип атала. Кыскача эчтәлеге болай. Шагыйрь ашказанына операция ясаткан бер хезмәттәшенең хәлен белергә, “ике өйдән унбишенче больница халкын унбиш көн туендырырлык ризык” төяп, үз “Нива”сында Казанга килә. Шоферлык тәҗрибәсе аз, шәһәр юлларын әйбәт белми. “Космонавтлар урамыннан Совет мәйданына кердем дә, – дип яза ул, – Арчага таба борылдым. Унбишенче больницаның тимер юл аръягында икәнен беләм, шуңа, урамны аркылы чыгып, тыкрыкка керергә исәплим. Керүен кердем, ләкин машина белән тимер юлны аркылы чыгып булмый. Кире борылып, мең газап белән, тагын чираттагы ике тыкрыкка кереп чыктым. Шул ук хәл.

Аптырагач, олы урамнан машинаны дүртенче тапкыр сулга борам һәм таудан күтәрелүче, берьяклап кына хәрәкәт итүче машиналар агымына каршы киттем. Ниһаять, безнең каршыда унбишенче больница! Борылдым гына: юл чатында багана, багана төбендә ГАИ машинасы. Җитмәсә, ГАИшник җан-фәрманга миңа таба йөгерә. Бөтен гамәленә туры китереп юл кырыена чыгып туктадым. Документларны алдым, өстенә ун сум акча салдым. Ул чакта биш сум да штраф иде. Киттем сержант каршына. Ул кулын болгый, мин кулларны селеккәлим. Юньләп берни ишетелми, машиналар гөрелтесе барысын күмә. Озак кычкырыштык. Күрәм: ГАИ машинасыннан берәү төште дә безгә таба килә. Сары чәчле капитан. Ул минем документларны сержанттан алды да, урысча:

– Шулай, Фәлән Фәләнеч! Ни өчен юл йөрү кагыйдәсен бозабыз инде? – дип сорады.

Мин эшнең нидә икәнен аңлатып бирдем.

– Йә, ничә юл билгесен боздыгыз инде? – дип сорады капитан.

– Өчне, иптәш капитан.

– Дөрес. Эш менә нәрсәдә. Унбишенче больницага әнә теге зират яныннан керәсе. Моның өчен сез, барган юлыгызны Арчага таба дәвам итеп, Компрессорлар тукталышыннан борылып күпер астына төшәргә һәм трамвайлардан сакланып кына, сулга борылып, мин ымлаган зират яныннан керергә тиеш буласыз...

Ул документларны һәм ун сум акчаны кулыма тоттырды. Ә мин кымшана алмый торам икән.

– Дустыгыз сәламәтләнсен.

– Рәхмәт, иптәш капитан.

Күпер астына төштем, трамвайны үткәреп, зират кырыендагы юлга борылып, больница янына килеп туктадым. Хәлсезләнеп бераз утырдым да, ахры.

Ишекне ачып җиргә аяк басуга, мин ирексездән ГАИ машинасы торган чатка күз салдым: иптәш капитан миңа кул болгый иде. Мин дә, кулларымны баш очына күтәреп, аны сәламләдем. Әле күзләрдән нәрсәдер тамды да бугай”.

Бер үк шагыйрь гомеренең төрле еллары арасында менә шундый аерма. “Сары чәчле, зәңгәр күзле иптәш капитан еллар үткән саен күбрәк искә төшә башлады”, – дип яза хикәя авторы. Андыйлар онытыламы соң инде! Миһербанлы капитанны әле һаман эшендәдер дип өметләнә ул. Ай-һай, өч кагыйдәне бозучыдан өчләтә штраф алу мөмкинлеген ычкындырган, дәүләткә (ягъни, дәүләтлеләр кесәсенә) киләсе ничә сум акчаның юлын кискән инспекторны әлегә кадәр эшләтерләр микән? Югары хакимияттәгеләрнең әле беркайчан да үз түрәләрен халыкка шәфкатьле булырга чакырганын ишеткәнебез юк, шуңа күрә бөтен җәмгыять отыры миһербансызлана. Гел болай дәвам итсә кая барып чыгарбыз, анысы бер Аллага мәгълүмдер.

Шулай да кешеләр рәхмәте теге капитанның язмышында барыбер эзсез узмагандыр, беразга күңелен булса да яктыртып калдыргандыр, иншалла. Көенечебезгә, хакимиятләрдән урынсыз күргән җәбер-золым да бездән эзсез узмый шул.