Тольяттида 26 нчы тапкыр Сабан туе уздырылды (ФОТО)

Июньнең беренче шимбәсендә күптәнге традиция буенча Тольяттида шәһәр көне һәм шуңа туры китереп биредә гомер кичерүче кырык меңнән артык татар халкының милли бәйрәме – Сабан туе үткәрелә. Быел Идел буендагы борынгы Ставрополь шәһәренә 276 ел булса, Сабан туе инде 26нчы тапкыр уздырылды.

Бәйрәм иртәсе инде күптән гадәтләнгәнчә (былтыр гына һава коры килгән иде) яңгырлы булды. Шуңа да халык акрын җыелды кебек. Бәлки, башка сәбәпләре дә булгандыр. Чөнки үткән елда көтмәгәндә генә Тольятти татарларының милли-мәдәни автономиясе башкарма комитеты җитәкчелеге алышынды. Бу турыда озак вакыт җәмәгатьчелеккә хәбәр итмичә тордылар. Ә хәзерге вакытта Рәшит Нурмөхәммәтов урынында яңа җитәкче Рәүф Кирасиров эшли. Нәкъ менә аның җитәкчелегендә шәһәрдә беренче зур бәйрәм үткәрелде дә инде.

Быелгы Сабан туе үткән елда үткәрелгәннән бер дә ким булмады, дип әйтергә ярыйдыр, мөгаен. Иртәдән кичкә кадәр Идел буе паркында Сабан туе аланында ике зур сәхнә эшләде. Анда Тольятти шәһәренең үзешчән артистлары да, Татарстанның Чистай районыннан килгән җырчылар һәм биючеләр дә, Самараның “Ялкынлы яшьлек” халык җыр, бию һәм шигърият ансамбле дә, Татарстанның популяр җырчысы Ринат Рәхмәтуллин да чыгыш ясадылар.

Үткән елдагыларча ук Сабан туеның мөхтәрәм кунакларын чәкчәк белән каршы алып, борынгыча эшләнгән фаэтон арбасына утыртып, мәйдан буйлап уздырдылар. Алар арасында Тольятти шәһәр округы башлыгы Сергей Андреев, Россия Федерациясенең Дәүләт Думасы депутаты Екатерина Кузьмичева, өлкә хөкүмәте һәм губерна Думасы, өлкә һәм күрше шәһәрләре татарларының милли-мәдәни автономияләре вәкилләре һәм башка кунаклар бар иде.

Инде күптәнге традиция буенча бәйрәмгә иң зур делегация Татарстанның Чистай муниципаль районыннан килгән иде. Район администрациясе башлыгы Илдус Әхмәтҗанов бәйрәмгә килүчеләргә Татарстан президенты Рөстәм Миңнехановның тәбрикләвен укыды һәм тамашачыларны халкыбызның милли бәйрәме белән котлады.

Тольятти шәһәренең милли-мәдәни автономиясе башкарма комитеты рәисе Рәүф Кирасиров һәрбер кунакның башына бизәкләп эшләнгән затлы түбәтәйләр кидерде. Биредә үк төп сәхнәдә танылган спортчыларга, тренерларга, татар милли оешмаларының ветераннарына бүләкләр тапшырылды. Бүләкләнүчеләр арасында өлкәбезнең Дзюдо федерациясе советы президенты, танылган көрәш остасы Хәбил Бикташев, Сабан туе бәйрәмнәрен беренче оештыручыларның берсе - Сабирҗан ага Даниуллов, бүген дә милли оешмада армый-талмый эшләүче Нурмөхәммәт Ярмиев һәм башкалар бар иде.

Сабан туе әләмен күтәрү хокукы үткән елгы бәйрәмнең абсолют көрәш батыры Павел Рудаковка, көрәш ветераны һәм тренер Шамил Гайнулловка бирелде.

Бәйрәмнең рәсми өлеше тәмамлануга халык төрле мәйданчыкларда үткәрелгән ярыш-бәйгеләрне карарга таралды. Күпләрне, әлбәттә, һәр елдагыча ат чабышлары кызыксындырды. Быел, башка еллардагыдан аермалы буларак, чабышкылар күбрәк, барлыгы сигезәү иде. Шуларның дүртесе финалга чыкты. Ә иң елгыры булып Терхан кушаматлысы танылды. Аның җайдагы Лапшинга (исеме билгесез булып калды) Сабан туеның беренче призы бирелде. Ә үткән елларның лидеры Анна Дерийга бу юлы икенче урын белән генә канәгатьләнергә туры килде.

Төрле милли уеннар да үткәрелде. Чүлмәк вату, кашыкка күкәй куеп йөгерү, көянтә-чиләк белән су ташу, капчык сугышы кебек уеннарда бигрәк тә балалар яратып катнаштылар. Тик аларда нигәдер өлкән яшьтәгеләр аз күренде. Бәлки, бүләкләр кызыксындырырлык булмагандыр.

Ә менә кикбоксинг (бокска охшаш бәйге) катнашучыларга һәм милли көрәш батырларына бик шәп бүләкләр әзерләнгән иде.

Кикбоксинг турниры турында бернинди начар сүз әйтеп булмый кебек. Бу ярышны күпләр зур кызыксыну белән карадылар. Тик шулай да аның безнең татар милли бәйгесе түгеллеге һәм анда милләттәшләребезнең бик аз катнашуы күңелдә бу ярышны ниндидер кабул итеп бетермәү кебек хис тудырды. Бәлки, бу шулай тоелгандыр гына.

Ә үзебезнең милли көрәшкә килгәндә, биредә ул төрле авырлыкларда үткәрелде. Тик менә бу бәйгедә катнашучылар, бигрәк тә җиңүчеләр арасында милләттәшләребезнең аз булуы борчый. Елның-елында берүк исемнәрне күрәбез.

30 килограммлы үлчәүдә балалар арасында быелгы бәйрәмдә Линар Гайнуллов, ә 55 килограммлы үлчәүдә Камал Газиев җиңүче булдылар. Үткән елны да Камал Газиев беренчелекне яулаган иде. Татар исемнәре башкача күренмәде.

Ә инде өлкәнрәк яшьтәге көрәшчеләр арасында авыр үлчәүдә җиңгән татарларның бөтенләй булганы юк. Быел 90 килограммлы үлчәүдә Вячаслав Рудаков, ә 100 килограммлы үлчәүдә Павел Чилингаров җиңү яулады. Үткән елларда да алар ук алмашлап җиңүче булганнар иде.

Быел Тольятти көрәшчеләренең берсенә дә сарык тәкәсе дә, җиңел автомобиль дә эләкмәде. Аларны күрше Димитровград - Сембер шәһәреннән килгән 100 килограммнан да авыррак үлчәүдәге пәхлеван Сергей Павлик алып китте.

Бүләкләрнең зур да, кыйммәтле дә булулары, бер караганда, әйбәт тә кебек. Димәк, шәһәрнең милли-мәдәни автономиясе әгъзалары эшкуарлар, төрле предприятиеләр белән яхшы бәйләнештә яшиләр. Әнә “Фабрика качества” фирмасы Сабан туеның абсолют батырына “Лада Гранта” автомобилен әзерләгән, башка бүләкләр дә бик саллы иделәр. Сабан туеның спонсорлары арасында дистәләгән предприятиеләрнең, фирмаларның, эшкуарларның исемнәре аталды. Бу бик әйбәт күренеш,әлбәттә. Ә милләттәшебез Мәсгут Хәйбулловның инде ничәмә еллар көрәш батырына сарык тәкәсе үстереп бирүе - аерым мактауга лаек, үрнәк гамәл.

Тик менә шундый зур чыгымнар тотып үткәргән бәйрәмнәребез милләтебезне үстерүгә файда китерсен иде. Бу турыда уйланырга кирәктер. Әнә шәһәр җитәкчеләре, депутатлар килеп, матур сүзләр әйтсәләр дә,төрле вәгъдәләр бирсәләр дә, әлегә Тольятти шәһәре татарларының тормышында яхшы якка үзгәрешләр артык күренми: балаларыбызны татарча укытмыйбыз, татар мәктәбе ачу турында сүз дә алып барылмый. Балалар гына түгел, өлкәннәр дә туган телләрен онытып баралар. Бу турыда Тольятти шәһәрендә һәм Ставрополь районында “Бердәмлек” татар газетасын барлыгы 170 кеше генә өенә яздырып алуы, ә Сабан туенда бары өч кешенең генә милли басмабызга язылуы шул хакта сөйли түгелме?

Сабан туе матур бәйрәм инде ул. Тик аны бәйрәм иткәндә милләтебезгә кагылышлы көндәлек эшләребезне дә онытмасак иде.

1

2

3

4