Сиңа - ялган, миңа - чын

Дөнья соңгы араларда гел болганып тора, кайда чын, ә кайда ялган икәнен аңышып өлгерерлек түгел. Бигрәк тә тарих дигән фәннең фәнлеге соңгы елларда көннән-көн бәхәсле була бара. Хәер, Европада ул күптән фән түгел, ә әдәбиятка иш санала бугай.

Татар халкын кеше ашаучылар буларак тәкъдим иткән 6нчы сыйныф мәктәп укучылары өчен академиклар А.А. Преображенский, Б.А.Рыбаков иҗат иткән, Русия Мәгариф министрлыгы дәреслек буларак кабул иткән Ватан тарихы белән танышкач, европалылар хаклы дияргә генә кала. Ата-бабаларыбыз рухын рәнҗетүче әлеге “хезмәт”кә ризасызлык белдереп судка мөрәҗәгать иткән милләттәшләрнең өметләре акланмады, Русия Фемидасы авторларны хаклы дип тапты.

Быелның 28 март санында басылып чыккан “Звезда Поволжья” газетасында Вадим Ростовның (чын исем-фамилиясе Вадим Деружинский) “Лицо русской национальности” дигән күләмле язмасында Русиянең рәсми тарихы кире кагыла һәм автор, ил генетиклары уздырган анализларга таянып, урыслар славяннар түгел, ә угро-финнар, мордва-мукшылар дип белдерә. Шул ук газетада басылган “Этот нерусский русский язык” дигән мәкаләдә шушы ук автор урыс телен – славян теле дә, Русь теле дә түгел дип исбатларга маташа. Аның башка күп кенә язмалары үзе гамәлгә куйган матбугат чарасы «Секретные исследования» кысасында интернетка да эленгән. “Национальная лживость как фактор истории” дигән мәкаләсендә Вадим Ростов, бәхәсле фикерләр тулы тарихи чыганакларга таянып, илебездә бүген киң таралган караклык, ришвәтчелек, коррупцияне урысларның “милли сыйфаты” – ялганчылыкка кайтарып калдыра. Фикерен дәлилләү өчен урыс халык әкиятләрен һәм Пушкинның киң җилкәле татарның башын кисү турында әсәрен дә эшкә җигә. Әлеге авторның татар тарихына, Алтын Урдага карата салулаган бәяннары да шактый үзенчәлекле. Кыскасы, Вадим Ростов шәрехләмәләре һәм ул мөрәҗәгать иткән чыганаклар белән танышкач, СССР чорында әйләнештә йөргән “Ә милиция кая карый?” дигән риторик сорау да күңелдә кымырҗып ала. Хәлбуки, Тишков институтының милләтебезне дәүләт дәрәҗәсендә дистәләрчә кабиләләргә таркату омтылышы искә төшә дә, явыз ниятнең шул ният итүчеләрнең үз башларына һич уйламаган тарафтан үзенчәлекле әйләнеп кайтуы мәллә соң бу дип тә көрсенеп куясың...

Шәхсән, уйгыр-фин токымына кардәш булуның һичбер кимчелеген, начар ягын тапмыйм. Финнар – чиста, пөхтә һәм эшчән халык, илләре искиткеч тәртипле һәм күркәм.Балтыйк буе халыклары да шул нәселдән. Ә урыс халык җырларын үзәкләрне өзәрлек итеп башкаручы талант иясе Надежда Кадышева, мәгълүм ки, мордва милләтеннән. Мин институт тәмамлагач, өч ай Мордовиядә эшләдем һәм рәсми рәвештә мордва дип тәгаенләнгән мукшы һәм эрзя халыклары вәкилләре белән аралаштым. Салам төсендәге чәчле, эре, таза гәүдәле матур, күркәм кешеләр дип истә калдылар. Әлбәттә, араларында кара чәчлеләре дә шактый иде. Җирле мишәр кардәшләр хакында “башмагының табаны тишек булса да, өстен ялтырата” дип шаяртулары истә калган. Юл төзү мастеры буларак, трасса буенча кышын вак таш ташыту минем җилкәдә иде. Үзбушаткычсыз әрҗәле йөк машиналарын экскаватор чүмече белән бушатырга туры килде. Экскаваторчы Габдрәшитов (исеме онытылган) агай белән бергә авылларда җылынып чыгар өчен аның таныш-белешләре өйләренә кергәләдек. Мукшылар – кунакчыл, ачык күңелле халык, йортлары нигездә алты почмаклы, мичләре алагаем зур, астында ванна керер, юыныр өчен шактый зур уентысы бар. Капка-койма тотуга игътибарлары әлләкем түгел, ихаталары нигездә ике корылмадан – өй һәм абзардан гыйбарәт иде ул чорда. Дөрес, Рузаевка шәһәренә якын гына урнашкан сортлы алма үстерүче бай совхозда коймалар биек, хәтта өстән чәнечкеле чыбык та тарттырылган иде.

Бер үк эчтәлек төрле формада төрлечә тәэсир итә. Әйтик, нәфис сүз остасы һәм сатирик Задорновның урыслар турында сөйләгәннәрен тамашачы рәхәтләнеп көлеп, яратып кабул итә. Ә ул ирештергән мәгълүматны башка берәү тиледән туры хәбәр дулкынында җиткерсә, монысы ярсулы ризасызлык тудыра. Чыннан да, яһүд турында яһүд усал шаяртканда башка милләт вәкиленең шул дулкында темага кысылуы, аны ат дагалаганда ботын кыстыручы бака хәленә куя. Урысны – урыс, татарны – татар, мукшыны мукшы тәнкыйтьләсен, сүз юк, әләм кулларына, кардәшләрнең үзара тукмашып тузан кагышуы рухи сәламәтлеккә файдалы. Ә әрсезләнеп синең милләтең хакында ятлар остаруы күңелгә сары май булып ятмый. Аерым милләткә карата тел озайтудан фашизм һәм сталинизм исе аңкый, тарихка артык ерак кермәгән тәкъдирдә. Ә Вадим Ростов бәян иткән урысларга карата уздырылган “генетик эзләнүләр” һәм бәхәсле фаразлар мин фәкыйрьне хафага сала, чөнки аның язганнары хак булса, моны без татарга карата күчереп арканлаулары да бик мөмкин. Ә аннан нәрсә килеп чыгасын бер Хак Тәгалә генә белә булыр. Мишәрне – болгар, яки мари, типтәрне – башкорт, Казан арты татарларын чуаш яки ар дип нәтиҗә чыгаруларын көт тә тор. Һәм мондый “эзләнү”ләрдә сәяси заказ, алдашу-буташтырулар булмас дип кем гарантия бирә ала?

Әлбәттә, тулаем урыс халкын А.А.Агафонов, Р.Б.Рыбаков һәм аларны хуплаучылар белән генә тиңләштерү гадел булмас. Андыйларга кискен бәяне әлеге милләтнең алдынгы вәкилләре кайчан да булса бирми калмас әле дип өметләник. Ә бит урысның бәһа биргесез шәхесләре дә бар. Мәсәлән, мөхтәрәм профессор Жданов Владимир Георгиевич. Халык арасында армый-талмый дәгъвәт белән шөгыльләнүче ул фидакарь зат белән тиңләшерлек имамнар барлыгы миңа мәгълүм түгел. Ул ислам тәгълиматы тыйганнарның барчасын да тыю ягында. Владимир Георгиевич исерткечләрнең һәм җенси тотнаксызлыкларның коточкыч нәтиҗәләргә китерүен фәнгә һәм мантыйкка таянып шул кадәр үзәккә үткәзеп дәлилләп сөйли ки, тын алырга кыймый тыңлыйсың. (Кызыксынучылар аның үтемле вәгазьләре белән интернет аша да таныша ала). Аракының күзгә зарары турында сөйләгәндә алкогольнең канга тәэсире һәм күздәге нечкә кан тамырларының шул сәбәпле ниләр кичерүе турындагысын мин шуннан табып тыңладым. Алкашларның борыннары кызарып, зәңгәрсулануы сәбәбен дә ул кара тактага сызып күрсәтә-күрсәтә тәфсилли. Саф килеш кияүгә чыгу мөһимлеген профессор телегония дигән фәнгә таянып бәян итә. Тарихи факт: Мартон фамилияле дәрәҗәле бер инглиз шәп токымлы атын зебра белән кушылдыра. Әмма бия колынга узмый. Ничәдер елдан соң ул әлеге шәп нәселле ак бияне токымдаш айгыр белән кавыштыра. Бу юлы колын туа. Әмма тәнендә зебраныкы сыман сызыклар ярала. Беренче җенси мөнәсәбәтнең эзсез узмавы хакында профессор әфәнде кошлар һәм кешеләр тормышыннан да мисаллар китерә. Һәм “телегония”не халыктан мәгълүм максатлардан чыгып махсус яшерәләр, ялган фәнгә чыгаралар дип саный.

Мәгълүм ки, шәригатьтә зина кылуны зур гөнаһ санау белән генә чикләнмичә, моңа карата каты җәза да каралган. Христиан дине дә зина кылуны (прелюбодеяние) әшәке гөнаһ (смертный грех) дип таба. Жданов фикеренчә, беренче тапкыр “ялгышучы” кызларыбызның партнерлары хәмер, яки наркотик кулланган булса, (ә бит ялгышулар күп очракта айнык баштан килеп чыкмый), бу хәл аның киләчәктә туачак барча балаларына да тәэсир итәчәк. Русиядә халык саны кимү, гарип балалар арту әлеге профессор бәянында җенси тотнаксызлык проблемасына да кайтып кала. Урысның бу профессоры ислам динен, мөселманнарны гаепләүдән ерак тора, лекцияләрендә мөселманнарны хөрмәт белән искә ала. Ул төрле сорттагы “ирекле мәхәббәт”кә армый-талмый кодалаучы масса-күләм мәгълүмат чараларын гаепли. Наркотикларны тыйган атлы шау-шулы акцияләрне аларны пропагадалау өчен уздырыла, дип белдерә.

Татарда “Сиңа – ялган, миңа – чын” дигән гыйбарә бар. Мәкаләмдә бәян ителгәннәрдән дә кайсын чынга алу, ә кайсыларын кабул итмәү, әлбәттә инде, мөхтәрәм укучыларның үз ихтыярында.