“Чаян”га да туксан тулыр икән

1967 ел мәгълүматларына караганда, Куйбышев өлкәсендә яшәүче татарлар Татарстанда басылучы 1236 данә газетага һәм 4095 данә журналга язылып торганнар. Шулар арасында иң популярлары “Азат хатын” һәм “Чаян” булган, диләр.

Быел инде менә “Чаян” да 90 яшьлек юбилеен бәйрәм итә. Шушы уңайдан өлкә “Туган тел” татар җәмгыяте президенты Ильяс Шәкүров күптән түгел генә “Чаян” журналында эшли башлаган шаян сүз остасы, шагыйрь, җырчы һәм конферансье Алмаз ХӘМЗИНны Самарага чакырып, юбилей кичәсе үткәрде. Ул якташыбыз, 35 ел гомерен Галиәсгар Камал театрына багышлаган, хәзер дә сәхнәне ташламаган Рәшит ШАМКАЙ белән бергә килгән иде.

Шушы ике артист, зур сәхнәне тутырып, өч сәгать буена тамашачының игътибарын тартып торды. Без инде башка очракта: “Юморлары билдән аста! Оятсыз сүз сөйлиләр!” - дип тәнкыйтьләп чыгуны читкә куймаган булыр идек. Бу юлы андый сөрән салудан тыелып торыйк, чөнки “Чаян” журналы кичәсе ич бу! Биредә шаян сүзнең билдән астагысы да, өстәгесе дә урынлы. Ә Рәшит Шамкай, күпне күргән хәйләкәр төлке буларак: “Мин беркайчан да оятсыз сүз сөйләмим, ә менә Шәрәфи болай дип әйтә, ә Алмаз тегеләй кылана”, - дип, үзен читтән карап торучыга, аларның мәзәкләрен кабатлап сөйләүчегә чыгарды. Без дә, башыбызны тилегә салып, якташыбызның кыланмышларына рәхәтләнеп көлеп утырдык.

Ә Алмаз Хәмзин иҗатына килгәндә, бу көнне ул үзен шагыйрь һәм үз җырларын башкаручы буларак танытты. Тавышы да бик шәп, көр чыга. Шулай да, җитди һәм мәгънәле җырларын ул шаярып тәкъдим итте: “Зөлфия Минһаҗева мин язган “Миләшкәем” җырын җырлап "ГАЗель" алды, Габделфәт Сафин “Өмет” һәм “Зәйтүнә” җырларым белән типографияле булды, хәзер “Акчарлак” газетасын чыгарып баеп ята, ә Салават “Туган көн” җырымны җырлап баеды да самолет хәтле самолет сатып алды.... Ә мин һаман бер ыштаннан йөрим”, - дип “Гөлйөзем”не җырлап җибәрде һәм залда утыручы апалар янына төшеп, аларның күзләренә карап җырлый-җырлый, болай да алсуланып торган йөзләрен алсуландыра төште..

Сатира һәм юмор газетасы юбилеенда тамашачылар арасында игълан ителгән такмак конкурсы да бик урынлы булды. Бу конкурс кичәнең икенче бүлеген ачып җибәрде дә инде. Сәхнәдә барлыгы өч кеше – газ җиһазлары инженеры Тәлгать Гәрәев, төзү академиясе студенткасы Лилия Бикмаева һәм музыка укытучысы Альбина Мәхмүтова көч сынаштылар. Нәтиҗәдә Тәлгать матур тавышы, кызык такмаклары белән тамашачының да, жюриның да хуплавын алып, беренче призга ия булды. “Туган тел” җәмгыяте президенты Ильяс Шәкүров, гадәттәгечә, призларга акча жәлләмәгән - киң экранлы телевизор - Тәлгатькә, планшет компьютеры - Альбинага, кәрәзле телефон Лилиягә тапшырылды. Мондый бүләкләрне күреп, бәлки, башкалар да “Сөембикә” журналына багышлап уздырылачак кичәгә такмаклар өйрәнеп килерләр, дип өметләнде Ильяс әфәнде. “Мин бит үземне өлкә “Туган тел” президенты дип атамадым, мине халык сайлап куйды. Һәм бу чаралар бөтенесе дә сезнең өчен уздырыла. Тик кайчакта аптырап каласың: халык - бер якта, иҗтимагый оешмалар - икенче якта... Бергәләп эшлисе килә, шуңа күрә бүләкләр биреп булса да, халыкта татар сәнгате, матбугаты, мәгарифенә карата кызыксыну уятырга тырышабыз”, - диде ул.

Матбугат дигәннән. Алмаз Хәмзинның фойеда “Чаян” журналына язылыгыз, дип әйтүе булды, тәнәфестә халык чират басып языла да башлады. Шулай итеп, “чаян”лылар бик дөрес эшләделәр, чөнки туксан еллык тарихы булган журналны тик әбүнәчеләр генә саклап кала ала да инде. Хәзерге заманда “Чаян”ның ярты еллык бәясе - 209, “Бердәмлек”неке - 280 сум. Ярты елга бер биш йөзлегеңне чыгарып саласың да рәхәтләнеп газета-журналлар укып ятасың. Файдасы да бар бит әле: беренчедән, үзегезнең һәм балаларыгызның тел байлыгы арта, икенчедән – бөтен яңалыкларга хәбәрдар буласыз, өченчедән – үзебезнең татар матбугатына ярдәм итеп, киләчәк буыннарга телебезне тапшырырга ярдәм итәсез.

Шулай итеп, кичә ахырына кадәр иллеләп самаралы “Чаян” әбүнәчесенә әверелде. Элек миллионлап тиражы булган, ә соңгы елларда биш меңгә генә калган мәзәк журналы өчен бу саллы ярдәм, һәм Алмаз Хәмзин халыкка рәхмәтләрен җиткергәндә, язылу нәтиҗәләре белән канәгатьләнү хисен дә белдерде.

Ә без, “бердәмлек”леләр, аларга кызыгып карап утырдык. Эх, безнең дә Рәшит белән Алмазыбыз булсамы!.. Хәер, шушы көннәрдә генә Самарада да “Сыбызгы” исемле юмор һәм сатира журналы чыгарыла башлый, дигән хәбәр килеп иреште. Бу куандырды, әлбәттә.

Әллә заманалар үзгәреп, сатира һәм юмор тагын югарыга калкачакмы? Алай булса, җәмәгатьчелек сәламәтләнә башлаган, дигән фикер туа. “Чаян” һәм “Сыбызгы”лар - җәмгыять санитарлары бит алар...

Римма НУРЕТДИНОВА фотосурәте.