поиск новостей
  • 29.03 "Рөстәм маҗаралары" Кариев театры, 13:00
  • 29.03 "Кияүләр" Тинчурин театры, 18:30
  • 30.03 "Кәҗүл читек" Кариев театры, 11:00
  • 30.03 "Тапшырыл...ган хатлар" Кариев театры, 18:00
  • 30.03 ПРЕМЬЕРА "Флешка, рэп һәм мәхәббәт"Тинчурин театры, 13:00 һәм 17:00
  • 31.03 "Шәй-бу, шай-бу" Кариев театры, 18:00
  • 31.03 "Өч аршын җир" Тинчурин театры, 17:00
  • 02.04 Хан кызы Турандык. Тинчурин театры, 18:30
  • 03.04 Гомер буе сине көтәм. Тинчурин театры, 18:30
  • 04.04 Кияү урлау. Тинчурин театры, 18:30
  • 05.04 Гастрольләр: Тайна замка на холме. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 11:00 һәм 13:00
  • 05.04 Гастрольләр: Ханума. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 18:30
  • 06.04 Гастрольләр: Мастер и Маргарита. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 17:00
  • 07.04 Гастрольләр: Мелодия коралловых бус. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 17:00
  • 09.04 Җилкәнсезләр. Тинчурин театры, 13:00 һәм 18:30
  • 10.04 Синең хакта… Тинчурин театры, 18:30
  • 11.04 Ядәч! Исемдә! Бер гаилә трагикомедиясе. Тинчурин театры, 18:30
  • 12.04 Флешка, рэп һәм мәхәббәт. Тинчурин театры, 18:30
  • 13.04 Яратам! Бетте-китте! Тинчурин театры, 17:00
  • 14.04 Полиционер. Тинчурин театры, 17:00
Бүген кемнәр туган
  • 29 Март
  • Шәкүр - җырчы
  • Рөстәм Абязов - дирижер
  • Илфат Фәйзрахманов - журналист
  • Мөхәммәт Сабиров (1932-2015) - дәүләт эшлеклесе
  • Айгөл Хәйри - җырчы
  • Ринат Хәйретдинов - көрәшче
  • Никах, юбилей,Туган кон,балалар бэйрэмен,торле кичэлэрне алып барабыз.8-4кэ хэтле шалтыратта аласыз.89393453961
  • Чистаидан иорт сатып Алам чистаинын узенэн 89274905164
  • 1 булмэле фатир моселман гаилэсенэ озак вакытка арендага бирелэ ЖК Салават купере. Собственник ( риелтор тугел!!!)89509488227.
  • Сдается 2-х комнатная квартира по ул. Ф.Амирхана порядочной семье на длительный срок. В квартире есть мебель, рядом остановка, магазины, рынок. Только граждане РФ без животных!!! 8-965-584-66-30 собственник.
  • Продаю листы нержавейки 530х630, толщина 3,5мм, запчасти на УАЗ.тел 89178553159.
  • Коттедж төзэргэ кирэк казанда минэм номер 89274905164
  • Баян сатыла. Казан. Тел.:89003238614
  • татар теленең аңлатмалы сүзлеге сатыла, 3 томда, Казан, Татарстан китап нәшрияты, 1981 ел. тел.8 919 647 47 91
  • Казанда оч булмэле фатирнын залына тэртипле кыз эзлим. Бигичев урамы. Риелторсыз 89600347300
  • Исэнмесез! Бенто тортларга hэм капкейкларга заказлар кабул итэм! Казан шэhэре. 89377708700 Динара.
Архив
 
04.06.2013 Мәдәният

Илдар Әбүзәров: "Карашым Казанга төбәлгән!"

Каләменнән төшкән һәр әсәре төрле милләт тәнкыйтьчеләре һәм укучылар тарафыннан зурлап бәяләнә барган язучы, яшь булуына да карамастан, әсәрләре төрле телләргә тәрҗемә ителүче, “Яңа Пушкин премиясе” лауреаты, татар егете Илдар Әбүзәровны дөнья әдәбияты мәйданында да яхшы беләләр.

- Идел буе фин-угырлары турында “Финское солнце” китабын язып ятам, - дип башлады сүзен Илдар. - Мин үзем Түбән Новгородтта тудым һәм шунда үстем. Бу - фин-угырларның үзәге. Казан да шулай ук удмурт, мариларга якын кала. Монда тормышка карашта аерым бер менталитет бар дип уйлыйм. Татарлар фин-угырлар белән күршедә һәм бик тату яшәгәннәр. Һәрвакыт бердәм фронт булып торганнар. Татарлар империя халкы буларак, кече энеләре өчен җаваплы дип беләм. Үзем дә шул ук җаваплылыкны тоям. Фин-угырларның тормышка үзенчәлекле карашлары турында язасым килде. Анда барлык геройлар да фин исемнәре йөртә, “Нижний хутор” дип шартлы исем куелган шәһәрдә көн күрәләр. Тиздән бу китабымны тәмамлыйм. Аннары ниятем татарлар турында язу.

- Илдар, татарлар турында булачак китабыгызны ничек күзаллыйсыз? Ул әсәрегез дә роман булачакмы?

- Әйе, роман жанрында булыр дип күзаллана. Мин, гадәттә, алдагы планнарымны сөйләргә бик яратмыйм. Болгарда зурлап оештырыла торган Изге Болгар җыен кызыксындыра мине. Татарлар хакында бәян итүче романымны нәкъ менә Җыендагы кичерешләрдән башлап, биредәге материалдан кузгалып китәргә исәп.

- Сезнең әсәрләрегез Казан, Мәскәү китап укучыларын гына түгел, ә чит илләрне дә кызыксындыра. Татарлар тормышын эчтән тоемлап яза белүче яшь автор диләр...

- Минем карашым, әлбәттә, гел Казанга юнәлгән. Түбән Новгород мишәре мин, әнием танылган җырчы Хәйдәр Бигичев, теннисчы Марат Сафин авылыннан. Әтием исә күренекле галим-шәркыятьче Хөсәен Фәизханов чыккан Сафаҗәй авылыныкы.

- Гаиләдә милли тәрбия алдыгыз димәк?

- Гади кешеләр гаиләсендә тәрбияләндем мин. Әти-әниемнең махсус белемнәре дә юк. Аларга фәкать авыл мәктәбенең 8 классын тәмамларга гына туры килгән. Әни - дини кеше, ә әтием нәкъ менә Хөсәен Фәизханов туганы. Бу факт һәрвакыт гаиләдә чагылыш таба торган иде. Казан матбугатын үзем уйлавымча еш укыйм. Тарихы һәм мәдәнияты белән дә һәрдаим танышып барам, китапларын да сатып алам дип әйтә алам. Бигрәк тә Рафаэль Хәкимов һәм башка тарихчыларны укып барырга тырышам. Шуңа күрә иҗатымда бу күренешләр чагылыш таба дип уйлыйм. Әлегә үз татарларым турында язганым юк. Мисыр, Кыргызстан, Югославияне җәяү йөреп чыктым, биредә барган вакыйгаларны үзем күреп, өйрәнеп яздым. Петербург каласында барган вакыйгаларны тасвирлавым татар исеме белән аталган “Хуш” романында чагылыш тапты.

- Илдар, күп илләрдә йөрисез, төрле вакыйгаларны үз күзләрегез белән бәяләргә яратасыз. Журналист язмалары да әзерли торгансыздыр әле?

- Профессиональ рәвештә шөгыльләнмәсәм дә, үземне нык борчыган вакыйгалар хакында язгалыйм, шул тема турында үз фикеремне әйтергә тырышам. Мисырда, Кыргызыстанда үзбәкләрне яклап язганнарым булды. Төрле илләр гизүем, гадәти турист булып кына йөрү түгел, әлбәттә. Иҗатым буенча кирәк булганга сәяхәт кылам. Язылачак әсәрем буенча кирәк булганга күрә барам мин анда. Махсус иҗади сәфәрләр дип әйтик. Әле менә хәзер Казанга килүем дә Болгар Җыенында катнашу өчен.

- Сезнең иҗат белән Америкада да кызыксыналар, әсәрләрегезне үз телләренә тәрҗемә итәргә телиләр...

- Узган ел алман телендә китабым чыкты. “Троллейбус, который идет на Восток” дип атала ул. Башка телләргә дә тәрҗемә итәләр.

- Ә татарчага?..

- Биредә беренчеләрдән булып минем иҗатым белән журналист Галина Зәйнуллина кызыксынды. Аның тырышлыгы аркасында минем кечкенә генә әсәрем татар теленә тәрҗемә ителде. Ул “Идел” журналында дөнья күрде. Быелгы “Национальный бестселлер” конкурсының финалына 6 әсәр узды. Шуларның берсе минеке – “Мутабор” булу сөендерә. Бик дәрәҗәле конкурс, анда теләсә ничек катнашып та булмый. Финалда җиңәргә өметләрем бик аз, әмма шулай да татарлар кызыксынып китапларымны тәрҗемә итәрләр дип уйлыйм. Әлбәттә, Татарстан ресурсларының чикле икәнен дә аңлыйм.

- Сезнең “Корбан роман”ыгыз буенча режиссер Салават Юзиев кино төшерә. Төшерү процессында сез үзегез дә актив катнашасыз икән. Мондый әсәр язарга сезне нәрсә этәрде?

- Мин Польшада булган идем. Анда татар авылына юлыктым. Ул авылда телләрен югалткан татарлар гомер кичерә, ләкин диннәрен саклап кала алганнар. Алар белән Корбан чалу йоласында катнаштым. Мине гаҗәпләндергәне – әлеге хәлләрдә диссонанс булуы. Алар европалылар, зыялылар, поэзия, югары материяләр турында сөйләшә һәм үзләре архаик, борынгы дини йоланы үти. Бу ике нәрсә бер-берсенә берничек тә тәңгәл килми, үзара сыешмый кебек. Әлеге вакыйгада эчке бер каршылык бар иде. Мин шул хакта язарга булдым да инде. Фраклардан басып торучы егетләр, сыер, кар картинасы - якты образ тәшкил итте. Тасвирлау барышында нәкъ шуннан тайпылып киттем дә.

- Димәк, биредә тормыштан алынган вакыйгалар сүрәтләнә?

- Гомумән, тормыштан алып язарга яратам. 50 проценты чынлыкта булган вакыйгалар. Сыерны корбан итеп китерүдә үзем дә катнаштым. Авыл кешеләре түгел, ә шәһәрдә туып-үскән музыкант егетләр - төп геройлар. Музыка - сәнгатьнең иң югары дәрәҗәсе дип саныйм. Математика - фәннәр патшасы булган кебек үк инде. Явыз Иваннан соң бөтен татарларны шәһәрләрдән авылларга күчерәләр, авыл мәдәният сакчысы булып кала. Ә хәзер яңадан татарлар шәһәрләрдә киң үсеш ала. Менә бит Казанда да никадәр халыкара дәрәҗәдәге фестивальләр оештырыла. Минем дә әсәремдә татарның музыкаль халык икәнен күрсәтәсем килде. Замана татарларының беренче карашка архаик, борынгы гадәтләр белән бәйләнешен күрсәтергә теләдем. Салават Юзиев бу әсәрне укыгач, минем белән элемтәгә чыкты, бу хакта кино төшерергә теләге барлыгын белдерде. Вакыйгалар Польшада барса да, без аны мондагы җирлеккә күчердек, чөнки бу картина фестивальләрдә катнашу өчен тәгаенләнә. Казан шәһәрен күрсәтү, аны киң масштабта танытуны да максат иттек. Кинога чын концерт күренешләре дә алыначак.

- Бу сезнең кинода беренче тәҗрибәгезме?

- Әйе, минем әсәр буенча беренче тапкыр кино төшерелә. Нәрсә килеп чыгачагын әле үзем дә күз алдына китерә алмыйм. Беренче әсәрне язгач, аның язмышын күзалламаган кебек, кинода да шулайрак. Аерым кадрлар бик ошый, әле бит аны монтажлыйсы бар. Күп нәрсә музыкадан да тора.

Гади тел белән әйтсәк, киноны аш белән чагыштырып булыр иде. Аш та бит күп кенә ингридиентлардан тора. Тозын гына артыграк салсаң да, аны беркем дә ашамаячак. Кинода да музыканы артык куллансаң яисә берәр актер үзенә кирәген башкара алмаса - бетте дигән сүз, аның сыйфаты югала. Әлегә кино турында фикеремне анык кына әйтә алмыйм. Әмма яхшы булачагына шигем юк, чөнки режиссер буларак Салаватка ышанам. Казанда кино студиясе дә оешса, бик яхшы булыр иде. Татар мәдәниятына үз киносын булдыру бик мөһим! Кино бик үтемле, куәтле пропаганда коралы бит ул.

- Сезнең танылган язучы булганыгызны әниегез ничек кабул итә? Шатланамы?

- Минем әти-әнием, әйткәнемчә, гади кешеләр. Әтием вафат инде. Әни өчен әдәбият ятрак төшенчә. Ул татар телендә укыган, әле дә хәтерлим аның Г.Әпсәләмовның “Ак чәчәкләр”ен укыганын. Заманча рус әдәбияты аның өчен бик үк таныш өлкә түгел. Ул мине гел кисәтә килә: “Мактанма, мактана күрмә!”- ди. Әңгәмәләр биргәндә дә үземне тыйнак тотарга куша. Чын татар тәрбиясе дип уйлыйм инде мин моны. Ләкин уйлаганны әйтергә кирәк, дип саныйм. Хәзерге заманда үз фикереңне әйтми калсаң, бу хакта беркем дә белмәячәк бит инде. Үзең турында сөйләсәң, татарларда мактану итеп кабул ителә. Әнием дә шуңа күрә минем үзем турында сөйләгәнне авыр кичерә. Аңа еш кына бу - һөнәремнең бер өлеше икәнен аңлатырга туры килә. Яһүдләр һәрвакыт балаларын мактый, олылар белән бергә табынга утырталар, кечкенәдән мотивация тәрбиялиләр, ә чын татар тәрбиясе боларга капма-каршы бит.

- Тәрбия дигәннән, сез бит әле Мәрҗани фонды әзерли торган төрле милләт халыкларының әкиятләрен пропагандалаучы проектта да катнашасыз.

- Татар әкиятләрен тәрҗемә итәбез, аларны аудио җыентыкка кертү өчен Россиянең татар чыгышлы танылган кино һәм эстрада артистларын җәлеп итәбез. Бу эш-гамәлебез хакында заманында Дмитрий Медведевка да әйттем. Татар халык әкиятләренең тәрҗемәсен дә бүләк иттем. Ул да милли мәдәниятне күтәрү мөһимлеге турында, аларны тәрҗемә итәргә кирәклеге хакындагы фикерләремне хуплады. “Бөек ефәк юлы әкиятләре” матбугат проекты белән Татарстанда да кызыксынырлар дип уйлыйм. 


Мөршидә КЫЯМОВА
Интертат.ру
№ | 03.06.2013
Интертат.ру печать

▲ Өскә
Матбугат-инфо
Матбугат.ру
Ватаным Татарстан
Шәһри Казан
Бердәмлек
Рәшит Ваһапов фестивале
Камал театры
Тинчурин театры
Татар дәүләт филармониясе
Ирек мәйданы
Татарстан яшьләре
Кариев театры
Идел
Өмет
Татарстан китап нәшрияты
Милли Музей
Шаян
Татаркино
Ханский дом
Татар телен һәм ТР яшәүче халыклар вәкилләренең<br />туган телләрен саклау, үстерү мәсьәләләре комиссиясе
«Элита»