поиск новостей
  • 28.03 "Ак чәчәкләр кебек..." Кариев театры,18:30
  • 28.03 "Җан Баевич" Тинчурин театры, 18:30
  • 29.03 "Рөстәм маҗаралары" Кариев театры, 13:00
  • 29.03 "Кияүләр" Тинчурин театры, 18:30
  • 30.03 "Кәҗүл читек" Кариев театры, 11:00
  • 30.03 "Тапшырыл...ган хатлар" Кариев театры, 18:00
  • 30.03 ПРЕМЬЕРА "Флешка, рэп һәм мәхәббәт"Тинчурин театры, 13:00 һәм 17:00
  • 31.03 "Шәй-бу, шай-бу" Кариев театры, 18:00
  • 31.03 "Өч аршын җир" Тинчурин театры, 17:00
  • 02.04 Хан кызы Турандык. Тинчурин театры, 18:30
  • 03.04 Гомер буе сине көтәм. Тинчурин театры, 18:30
  • 04.04 Кияү урлау. Тинчурин театры, 18:30
  • 05.04 Гастрольләр: Тайна замка на холме. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 11:00 һәм 13:00
  • 05.04 Гастрольләр: Ханума. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 18:30
  • 06.04 Гастрольләр: Мастер и Маргарита. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 17:00
  • 07.04 Гастрольләр: Мелодия коралловых бус. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 17:00
  • 09.04 Җилкәнсезләр. Тинчурин театры, 13:00 һәм 18:30
  • 10.04 Синең хакта… Тинчурин театры, 18:30
  • 11.04 Ядәч! Исемдә! Бер гаилә трагикомедиясе. Тинчурин театры, 18:30
  • 12.04 Флешка, рэп һәм мәхәббәт. Тинчурин театры, 18:30
Бүген кемнәр туган
  • 28 Март
  • Ренат Әюпов - режиссер
  • Фирүзә Җамалетдинова - язучы
  • Артур Поляков - мәдәният хезмәткәре
  • Гиоргий Куприянов - дәүләт эшлеклесе
  • Вил Мәһдиев - көрәшче
  • Никах, юбилей,Туган кон,балалар бэйрэмен,торле кичэлэрне алып барабыз.8-4кэ хэтле шалтыратта аласыз.89393453961
  • Чистаидан иорт сатып Алам чистаинын узенэн 89274905164
  • 1 булмэле фатир моселман гаилэсенэ озак вакытка арендага бирелэ ЖК Салават купере. Собственник ( риелтор тугел!!!)89509488227.
  • Сдается 2-х комнатная квартира по ул. Ф.Амирхана порядочной семье на длительный срок. В квартире есть мебель, рядом остановка, магазины, рынок. Только граждане РФ без животных!!! 8-965-584-66-30 собственник.
  • Продаю листы нержавейки 530х630, толщина 3,5мм, запчасти на УАЗ.тел 89178553159.
  • Коттедж төзэргэ кирэк казанда минэм номер 89274905164
  • Баян сатыла. Казан. Тел.:89003238614
  • татар теленең аңлатмалы сүзлеге сатыла, 3 томда, Казан, Татарстан китап нәшрияты, 1981 ел. тел.8 919 647 47 91
  • Казанда оч булмэле фатирнын залына тэртипле кыз эзлим. Бигичев урамы. Риелторсыз 89600347300
  • Исэнмесез! Бенто тортларга hэм капкейкларга заказлар кабул итэм! Казан шэhэре. 89377708700 Динара.
Архив
 
14.03.2013 Медицина

Чирләми торыгыз...

Рәхәт хәзер – чирләр өчен бөтен шартлар бар: стресс, вакыт җитмәү, йокы туймау, хроник арыганлык, акча кытлыгы, сыйфатсыз ризык, пычрак су, әшәке һава, тискәре мәгълүмат, нерв киеренкелеге...

Шулай ук дәвалану өчен дә бөтен шартлар да бар кебек: авылларда яңа фельдшер-акушерлык пунктлары ачыла, шәһәрләрдә адым саен даруханә, кайсы җирең авыртса нәрсә эшләргә кирәклеген телевизордан сөйләп-аңлатып торалар, интернетта барлык чирләр һәм аларны дәвалау ысуллары турында мәгълүмат бар. Чирлә дә дәвалан!

Әйтәсе генә тиз һәм җиңел шул, ә чынлыкта... Хезмәткәребезнең 9 яшьлек оныгы 20 декабрьдә кулын сындырган. Аңа 21 декабрьдә РКБның Травматология үзәгендә операция ясаганнар, сынган сөякләренә спицалар куйганнар, гипс салганнар. Үзәктә бер атна дәвалаганнан соң, алга таба үз районнарындагы (Идел буе) травматология пунктында тикшеренеп йөрергә кушып, баланы өенә озатканнар. Шуннан әти-әнисе травмпунктка алып барып, улларының кулын тикшертеп-дәвалатып торганнар. 30 гыйнварда снимок ясаганнан соң, табиблар: “Без спицаларны ала алмыйбыз – аңа ит үскән”, – дип, баланың әти-әнисенә Травматология үзәгенә юллама биргәннәр. Әлеге үзәктә кабул итүче: “Бу мәсьәләне мөдир генә хәл кыла ала, ул дүшәмбе кабул итә, шунда килегез”, – дип, тагын кайтарып җибәргән. Гаилә дүшәмбедә мөдир янына барган, әмма ул: “Сез 19 февральдә үзегезнең травмпунктка барыгыз, әгәр анда кабул итмәсәләр, безгә килерсез”, – дип, тагын юллама тоттырган. Шуннан без: “Аңламыйбыз, нигә баланы болай футбол тубы урынына “тибеп” йөртәләр? Нишләп аның кулындагы спицаларын алмыйлар? Тагын кайчанга кадәр йөртергә уйлыйлар?” – дип, ТР Сәламәтлек саклау министрлыгына чылтыраттык. “Бүген барысы да коллегиядә, сез мәсьәләне аңлатып безгә хат языгыз, җавап бирербез”, – диде безгә министрлыкның матбугат үзәге хезмәткәре. Хатны шул ук көнне (12 февраль) электрон почта аша юлладык. Шуннан көн саен өч-дүрт тапкыр чылтыратып, хатның язмышы белән кызыксынырга талпындык, ләкин матбугат үзәгендә телефонны яки алмадылар яки өзеп куя торган булдылар. Шулай итеп, бер атна үтте. Ниһаять, матбугат үзәге хезмәткәренең кәрәзле телефон номерын табып, шунда чылтыраткач: “Әйе, мин сезнең хатны белгечкә тапшырган идем, җавап бәлки бүген булыр”, – диде. Әмма җавап күренмәде, ахырда кулын сындырган бала җил чәчәге белән авырый башлады. Шулай итеп, аның кулына ясаласы операция тагын ун көнгә чигерелде...

Табибларның авыруны берсеннән-берсенә куып йөртүе, кызганыч, күпләргә таныш хәл. Бер ай ашамыйча, саргаеп, күз алдында кибеп-сүнеп баручы әбине сырхауханәгә урнаштыра алмыйча үзем дә аптырап беткән идем. Хезмәттәшемнең дә туганын РКБга сала алмаудан гаҗизләнеп елавы истә: чират, урын юк, анализлар тапшырталар, берсе әзер булганчы икенчесе искерә... Нигә шундый мөнәсәбәт бездә чирлеләргә – аңлашылмый. Аңлатып бирүче юк. Күп очракта мәсьәлә табибларның сүзгә саранлыкларына да килеп төртелә. Шуннан авыру пошаманга төшә: “Чирем катлауланып китмәсме, аннан тагын да четереклерәк дәвалаулар кирәк булмасмы?” Шулай аптырап, кимсенеп, гаҗизләнеп йөри-йөри дә, проблемасын кемгәдер акча “төртеп” хәл итү юлларын эзли башлый яки түләүле клиникага юл тота. Статистика түләүле медицина үзәкләрендә елдан-ел күбрәк кеше дәвалануын күрсәтә. 2011 елда ук инде коммерцияле медицина хезмәтенә ихтыяҗ 13-15 процентка арткан. Акчалы кешеләр генә түгел, кесә ягы шактый такырлары да түләүле медицина үзәкләренә баруны хәерлерәк күрә хәзер. Чөнки теге яки бу чирне бушлай тиз генә дәвалау мөмкин түгеллеген беләләр. Димәк, саулыкны сатып алып булмый дигән сүз искерде, ул бүгенге тормышка туры килеп бетми. Дөрес, “сыйфатсыз” сүзе балалар поликлиникаларына кагылмый – анда чагыштырмача тәртип.

Ә акчалы кешеләр чит илләрдә дәваланалар. Телевизордан Германия клиникаларында барлык анализларны, диагнозларны бер көн эчендә ачыклауларын сөйләделәр. Безнең ил байлары шунда барып тикшеренәләр, дәваланалар, әле чит ил белән танышырга да вакытлары кала икән. Ә бездә поликлиникага барып, берәр чиреңне ачыклый башласаң... Сырхауханәдә ятып дәвалану да нык сәламәтлек сорый. Чөнки стационарга эләккәнче әлеге дә баягы поликлиника-терапевт-анализлар-терапевт чылбырыннан торган сират күперен кичәсе бар. Сырхауханәгә “Ашыгыч ярдәм” белән китереп атсалар да, урын юк, авыруың җитди түгел дип, анда сине кабул итмәүләре дә бик ихтимал.

Кеше өчен иң кадерле, зур байлык – аның саулыгы дибез. Бездә бу байлыкка нигә шундый салкын караш соң? Моның сәбәпләре бик күп. Иң зур сәбәп – илдә тәртип юк. Халык теләсә-теләмәсә дә чирли – шартлары шундый һәм онкологиядән, йөрәк-кан тамырлары авыруларыннан кырыла. Статистика күрсәткәнчә, илдә ел саен ике миллионнан артык кеше бакыйлыкка күчә. Шуның 600 меңе – эш яшендәгеләр. Татарстанда туучылар саны үлүчеләргә караганда артып китте дип сөендерсәләр дә, шул ук вакытта әле күптән түгел генә Казан зиратларының шыплап тулуы, кеше күмәргә урын җитмәве турында әйтеп, пошаманга салдылар. Күреп, ишетеп торабыз: чирлеләр дә, бакыйлыкка күчүчеләр дә бик күп. Чөнки кешеләр үзләре дә саулыкларына җиңел карыйлар, дәваланырга карар кылганнарын да колач җәеп көтеп торучы юк. Эшләп йөрүчеләрнең дәваланырга вакытлары юк һәм алар тиз, сыйфатлы дәвалану өчен түләүле клиникаларга барырга мәҗбүр. Хәер, барганы бара, бармаганы юк. Мондый эшем кешеләрен эш урыннарына барып тикшерүне, ягъни диспансеризацияне ешрак оештырырга кирәк. Аннан соң, күреп-белеп торабыз: табибның чирлене карарга вакыты да юк, ул журналист блокнотка мәгълүмат җыйган кебек яза да яза, яза да яза. Монда табибны гаепләү ярамас – аңардан хисап, план сорала. Һәм ул фәлән вакыт эчендә фәлән кадәр авыруны кабул итеп тә өлгерергә тиеш. Кая авыруның чире турында җәелеп сөйләшеп утырсын, аның күңелен юатырлык сүзләр эзләп торсын ул? Чирлеләр артканнан-арта барган заманда бездә сырхауханәләрне оптимальләштерү башланды. Илдә соңгы җиде елда ике меңгә якын поликлиника һәм сырхауханә кыскартылган. Моңа карап авырулар беркая да китмәделәр бит. Димәк, эштән кыскартылмаган табибларга йөкләмә тагын да арткан дигән сүз. Шунлыктан, авыру, кирәкле соравын да бирә алмыйча, табиб яныннан рецепт җилфердәтеп җил тизлегендә очып чыгарга мәҗбүр.

Белгечләр сәламәтлек саклау өлкәсен финанслауда да эт баш, сыер аяк диләр. Мәҗбүри медицина страховкасы фонды һәм бюджет кайсы нинди медучреждениене күпме финансларга тиеш – төгәл тәртибе юк икән. Сәламәтлек саклау өлкәсендә генә түгел, бөтен җирдә эш тәртипкә һәм контрольгә килеп төртелә. Сырхауханәләрне һәм поликлиникаларны койкалар, персоналлар һ.б. санына карап финанслыйлар, ә дәвалау сыйфаты исәпкә алынмый. Хәзер бу мәсьәләне үзгәртү турында сүз бара инде, бәлки бушлай медицинага караш үзгәрер. Хәер, эш тәртип һәм контрольдә генә дә түгел. Эш – белгечнең намуслылыгына да бәйле. Монысы иң әһәмиятлеседер дә, мөгаен. Безнең тизрәк сыйфатлырак терелүебез намуслы, иманлы, эшен яхшы белгән табибка эләгүебездән тора. Түләүле клиникада эшлиме ул табиб, яки дәүләтнекендәме – мөһим түгел.

Конституциядә безнең бушлай дәваланырга хокуклы булуыбыз турында язылган. Ул хокук нинди медицина ярдәмнәренең бушлай башкарылырга тиешлелеге күрсәтелгән махсус Программа аша тормышка ашырыла. Программада безгә беренчел медик-санитар, ашыгыч ярдәм, белгеч-табиблар ярдәме, шул исәптән югары технологияләр нигезендә башкарыла торган ярдәмнәрнең бушлай күрсәтелергә тиешлеге язылган. Ә бездә бер тиен акча чыгармыйча дәвалануга ирешкән кешеләр бар микән? Бәлки бик кыйммәтле саналган заманча югары технологияләр ярдәмен бушлай алган кешеләр бардыр? Безгә дә язсагыз иде.

Барысы да коточкыч начар дип, бездәге сәламәтлек саклау тармагын бетереп атарга җыенмыйм. Уңай яклары да күп аның. Әйтик, хәзер табиб-белгечләргә өйдән чыкмыйча, интернет яки телефон аша гына да язылырга була: фәлән вакытка килергә дип теркәп куялар. Шул вакытка киләсең, ә син керәсе кабинет ишегендәге исемлеккә исем-фамилияң инде язып куелган була, вакытың җиткәч, табиб янына керәсең дә зарыңны түгәсең. Күршебез Фәритнең сулыш юллары чирле, ул поликлиникага барып, үзенә кирәкле бик кыйммәтле даруларны бушлай алып кайта. Ягъни, инвалид булмаган кешеләргә дә яшәү өчен кирәкле даруларны бушлай бирү тәртибе бар. Дөрес, күршем поликлиникада чират бик зур дип зарлана, ләкин нишләсен – дару кирәк булгач, көтә инде. Аннан, иң әһәмиятлесе, бездә искиткеч оста, тумыштан сәләтле табиблар күп. Без моны “Бер рәхмәт мең бәладән коткара” рубрикасына килгән хатлардан да күрәбез. Укучыларыбыз аеруча РКБ табибларына рәхмәт яудыралар. Ләкин, алда әйтеп үтелгәнчә, мактаулы табиблар кулына килеп эләгүе генә мең бәла... Бездә заманча, алдынгы технология ярдәмендә дәвалый торган галәмәт хәтәр медицина үзәкләре ачыла. Моңарчы ясалмаган катлаулы операцияләр ясала. Медицина алга бара. Бәлки берзаман поликлиникаларда һәм сырхауханәләрдә, заманча медицина үзәкләрендә киртәләрсез генә тикшеренү һәм дәвалану да күпчелек өчен хыял булудан туктар. Ә әлегә чирләми торуыбыз, саулыгыбызны мөмкин кадәр саклавыбыз хәерлерәк...

Сәламәтлек, авыруга медицина ярдәме – бик катлаулы тема. Моны бер язуда колачлап бетерә торган түгел. Без бу мәсьәләләргә әле кабат-кабат кайтырбыз. Ә әлегә сәламәт булыгыз.
 


Назилә САФИУЛЛИНА
Татарстан яшьләре
№ --- |
Татарстан яшьләре печать

▲ Өскә
Матбугат-инфо
Матбугат.ру
Ватаным Татарстан
Шәһри Казан
Бердәмлек
Рәшит Ваһапов фестивале
Камал театры
Тинчурин театры
Татар дәүләт филармониясе
Ирек мәйданы
Татарстан яшьләре
Кариев театры
Идел
Өмет
Татарстан китап нәшрияты
Милли Музей
Шаян
Татаркино
Ханский дом
Татар телен һәм ТР яшәүче халыклар вәкилләренең<br />туган телләрен саклау, үстерү мәсьәләләре комиссиясе
«Элита»