|
|
Бүген кемнәр туган
|
|
Архив
|
07.02.2013 Җәмгыять
Универсиадага «бойкот» - татарга файдамы, зыянмы?Узган атнада Франциянең Сорбонна шәһәрендә кабызылган Универсиада ялкыны Владивостокка килеп җитте. Аны зурлап каршы алдылар. Бу чарада Татарстан Президенты Рөстәм Миңнеханов, шәһәр башлыгы Илсур Метшин белән бергә Русия хөкүмәте вице-премьеры Игорь Шувалов катнашты. Июльдә үтәчәк Универсиада уеннарына әзерлек бер көнгә дә туктап тормый. Ләкин узган атнада кинәт кенә Бөекбритания спортчылары Казанга килмәячәкләре турында хат юллады. АКШта яшәүче галим Вил Мирзаянов: “Бу мин бер ел элек Универсиадага игълан иткән бойкот нәтиҗәсе”, — дип белдерде. Исегездә булса, былтыр Русиянең Дәүләт Думасына сайлаулар зур хәрәмләшү белән узды. Бу җәмгыятьтә зур ризасызлык уятты. Шәһәрләрдә, шул исәптән Казанда халык урам җыеннарын оештыра башлады, кешеләр кулга алынды. Башкалада да риза булмаучыларга көч куллануга, Русия хакимиятенең кеше хокукларын бозуларына ризасызлык йөзеннән Вил Мирзаянов башка дәүләтләргә Казанда үтәчәк Универсиадада катнашудан баш тартыгыз дип хатлар юллады. — Сайлаулар нәтиҗәләренә риза булмаган яшьләрне рөхсәт ителмәгән урам җыенына чыкканнар дип тотып алып зинданга яптылар, тикшерү уздырдылар. Аларны куркытып, басым ясарга тырыштылар. Шушымы демократия күрсәткече? Казанда гаепсез кешеләрне тоткарлауларны белеп, ишетеп, чит илләргә Универсиадада катнашмагыз дип мөрәҗәгать язарга булдым. Татарстанда хөкүмәт тарафыннан халыкка каршы террор оештырып, аларны эзәрлекләү башлангач, йөрәгем түзмәде, Франция, Бөекбритания, Германия, Испания, АКШ студент оешмаларына, Дөнья студент оешмаларына бар хәлләрне сөйләп, Казандагы ярышларда катнашмаска өндәп, унлап хат җибәрдем. Әлбәттә, алар җавап бирмәде. Әмма Британия командасының Казанда уйнамаячагын шушы хатларым белән бәйлим, — ди Вил әфәнде. — Яңадан АКШ хөкүмәтенә, конгрессменнарга аерым хатлар җибәрдем. Чөнки АКШның Әсир милләтләр турындагы кануны нигезендә, июльдә әсирлектәге милләтләр атналыгы үткәрелә. Бойкотны хупламасалар, АКШ тарафыннан икейөзлелек булачак (Универсиада исә нәкъ июльдә уза — ред.). Бер яктан, без Идел-Уралда яшәүче татар халкына бәйсезлеккә ирешергә ярдәм итәргә вәгъдә бирәбез, икенче яктан, Путинның диктатура режимы пропаганда машинасына ярдәм итеп, үзебездәге салым түләүчеләр хакына анда студентларны җибәрәбез. Бу дөрес түгел, моны, һичшиксез, туктатырга кирәк, дип мөрәҗәгать иттем. Британиядән соң хәзер чиратта АКШ дип исәплим. Ул да бу адымга барса, Көнбатыштагы барлык илләргә ишарә булачак. Вил Мирзаянов Универсиада Татарстанны, татарны танытырга ярдәм итми дип исәпли. Универсиада дип акчаларны кредитка алу, Мәскәү алдында 76,8 млрд. сумга бурычлы калып дан казанып булмый, ди ул. — Татарлар урыс дөньясында бервакытта да кол булудан туктамады. Универсиаданың максаты нәрсәдә? Күпләп бай туристларны китертеп акча җыюдамы яки Татарстанны чит ил кешеләренә Русиянең бәхетле һәм уңышлы провинциясе итеп күрсәтүдәме? Төп максат — соңгысы, — диде “И.М.”га галим. — Президент Барак Обамага, бу Универсиада татарга басым көчәйтелгән, мөселманнарга карата даими террор барган чакта берничек тә файдалы түгел, дип яздым. Аның файдасы Путин арбасына утырып, аның җырын җырлаучы Казан колониаль администрациясенә генә тия, ә алар татарга төкереп бирә. Әйе, Татарстан — колония. Путинга һәм аның империясенә дөньякүләм бойкот кирәк. Бары тик шул рәвешле генә Русиянең кече милләтләргә карата агрессиясен киметеп була. Вил Мирзаяновны тыңлапмы-юкмы, ләкин Бөекбритания командасы 2011 елда Кытайда үткән Универсиадада уңышлы чыгыш ясаган булса да, спортчы студентларын Казанга җибәрүдән баш тартты. Моны алар студентларның быел 18 яшькә тиклеләрнең дөнья беренчелегендә, 20 яшькә хәтлеләрнең Европа беренчелегендә һәм 23 яшькә кадәргеләрнең Европа беренчелегендә катнашулары белән аңлата. “Универсиада Казанның данын, исемен күтәрер өчен яхшы этәргеч” Ш.Мәрҗани исемендәге Тарих институты директоры Рафаэль Хәкимов, бу безнең өчен тискәре күренеш, Казан, Татарстанны яхшы яктан күрсәтүдә барлык мөмкинлекләрне кулланырга кирәк, дип саный. — Бойкот ясап, нәрсәгә ирешәбез? Татарларны булдыксыз милләт дип күрсәтикме? Болай да Мәскәү матбугаты безне булдыксыз республика итеп күрсәтергә тели, гел тискәре вакыйганы күпертеп яза, Универсиаданы уздыра алмаячаклар дип вәсвәсә тарата. Башка ил кешеләре Татарстан, татарлар белән танышса, начармы? Ник халыкны алдан куркытырга, биредә кешеләрне эзәрлеклиләр дип коткы салырга? Яхшы, позитив реклама булсын иде! Бойкот игълан итеп Мәскәүне түгел, үзебезне начар яктан күрсәтәбез. Күсәкнең башы бит безгә төшә. Үзебезгә үзебез аяк чалабыз, — ди Рафаэль әфәнде. — Универсиада әллә ни зур чара түгел, ник аны бездә уздыралар, акча әрәм итү дигән сүзләр бар. Ләкин ничек кенә булмасын, Универсиада Казанның данын, исемен күтәрер өчен яхшы этәргеч! Татар белән кызыксына башлаячаклар. Сез карагыз, быел кышкы ялларда башкалада ажиотаж булган, бер генә кунакханәдә дә буш урын калмаган. Казанны күрергә килүче туристлар шулкадәр күбәер дип 20 ел элек күз алдына да китерү авыр иде! Казанның меңьеллыгы вакытында да каршы төшүчеләр булды, күпме бурычка батабыз дип тәнкыйтьләделәр. Ә нәтиҗәдә дәрәҗәсе ничек үсте аның! Үзебезне колония дибез, ләкин Татарстанга чит ил башлыклары килә, безнең җитәкчене, мәсәлән, Төркия, гаскәрләрен тезеп бастырып, зурлап каршы алды бит! Андый дәрәҗәдәге җитәкчеләр колониягә йөрми. Әйе, зур салымнар түлибез, ләкин шул ук вакытта республика төрлечә ул акчаларны кире кайтаруга ирешә бит. “Милләт кайгысы өстендә бәйрәм ясамагыз, әфәнделәр!” Вил Мирзаяновның бойкотын Фәүзия Бәйрәмова да хуплап, аңа кушылды, гәрчә Казан 2013 елда Универсиада башкаласы дип игълан ителгәч, ул бик куанган иде. Кискен рәвештә фикере үзгәрүен Татарстандагы мөселманнарны эзәрлекли башлаулары белән бәйле дип аңлатты. — Универсиада Казанда үтә, дигән хәбәрне ишеткәч, күп кенә татарлар кебек, мин дә башта сөенгән идем... Татарстанны, татарны дөньяга танытырга бер сәбәп булыр дип уйладым. Әмма шул ук вакытта күңелдә борчу да туды, чөнки Казанның меңьеллыгын уздырганда Татарстанда нинди хәлләр булганлыгын яхшы хәтерлим. Ул чакта шартлаулар оештырырга теләгәннәр дип, дистәләгән мөселман татарын кулга алдылар, хөкем иттеләр, аларның кайберләре әле һаман бер гаепсезгә төрмәдә газап чигә, — диде ул. — Универсиадага бер ел кала, узган җәй Казанда үтерү-шартлатулар оештырдылар да, аны мөселман татарларына сылтап куйдылар һәм аларга каршы “ау” башланды... Моны махсус органнарның Универсиадага әзерләнә башлаулары дип уйлыйм, алар шулай итеп шәһәрне үзләре өчен “шикле кешеләрдән” арындыралар, хакимият колы булмаган мөселман татарларыннан “чистарталар”. Бүген-иртәгә милли республикалар бетерелергә торганда, милли мәктәпләр Русия законнары белән буылганда, татар халкына, аның теленә, диненә, яшәешенә каршы стратегияләр кабул ителгәндә, милләтебезгә Мәскәү тарафыннан тиңе булмаган һөҗүм барганда, берни булмагандай җырлап-биеп Универсиадалар уздырып яту — ул җинаять! Йөрәкләрен май баскан татар түрәләренә һәм күзләрен кан баскан Мәскәү түрәләренә безнең җавабыбыз — милләт кайгысы өстендә бәйрәм ясамагыз, әфәнделәр! Универсиада һәм Олимпиадалар уздыру халыкара хокукый һәм әхлакый нормаларга туры килми. “Кунаклар килгәндә өйдә ызгыш булудан да начар күренеш юк” — Универсиаданы уздырырга дигән карарга киленгән икән, хәзер аңа бойкот ясаудан файда юк, бердәмлекне саклау яклымын, — ди Татарстанның Халыклар Дуслыгы йорты директоры Ирек Шәрипов. — Кунаклар килгәндә өйдә ызгыш булудан да начар күренеш юк. Казан кунакларны якты йөз белән каршы алырга тиеш дип саныйм. Универсиаданы лаеклы уздыра алсак, тагын да амбициоз проектларга алынып, тормышка ашырырга мөмкинлек туачак, тәҗрибә туплыйк! Аны үз файдабызга борып та үткәреп була бит. Гел генә Мәскәүне дошман итеп күрсәтү дә кирәкмидер. Урыслар: “Политика — это искусство возможностей”, — ди. Татарстан булган шартлардан чыгып мөмкинлекләрдән файдалана. Мин үзем бердәм булганда көчлебез дигәнгә ышанам. Бу очракта да әлеге зур чараны бердәм булып лаеклы уздыруга өндәр идем.
Римма БИКМӨХӘММӘТОВА |
Иң күп укылган
|