поиск новостей
  • 29.03 "Рөстәм маҗаралары" Кариев театры, 13:00
  • 29.03 "Кияүләр" Тинчурин театры, 18:30
  • 30.03 "Кәҗүл читек" Кариев театры, 11:00
  • 30.03 "Тапшырыл...ган хатлар" Кариев театры, 18:00
  • 30.03 ПРЕМЬЕРА "Флешка, рэп һәм мәхәббәт"Тинчурин театры, 13:00 һәм 17:00
  • 31.03 "Шәй-бу, шай-бу" Кариев театры, 18:00
  • 31.03 "Өч аршын җир" Тинчурин театры, 17:00
  • 02.04 Хан кызы Турандык. Тинчурин театры, 18:30
  • 03.04 Гомер буе сине көтәм. Тинчурин театры, 18:30
  • 04.04 Кияү урлау. Тинчурин театры, 18:30
  • 05.04 Гастрольләр: Тайна замка на холме. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 11:00 һәм 13:00
  • 05.04 Гастрольләр: Ханума. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 18:30
  • 06.04 Гастрольләр: Мастер и Маргарита. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 17:00
  • 07.04 Гастрольләр: Мелодия коралловых бус. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 17:00
  • 09.04 Җилкәнсезләр. Тинчурин театры, 13:00 һәм 18:30
  • 10.04 Синең хакта… Тинчурин театры, 18:30
  • 11.04 Ядәч! Исемдә! Бер гаилә трагикомедиясе. Тинчурин театры, 18:30
  • 12.04 Флешка, рэп һәм мәхәббәт. Тинчурин театры, 18:30
  • 13.04 Яратам! Бетте-китте! Тинчурин театры, 17:00
  • 14.04 Полиционер. Тинчурин театры, 17:00
Бүген кемнәр туган
  • 29 Март
  • Шәкүр - җырчы
  • Рөстәм Абязов - дирижер
  • Илфат Фәйзрахманов - журналист
  • Мөхәммәт Сабиров (1932-2015) - дәүләт эшлеклесе
  • Айгөл Хәйри - җырчы
  • Ринат Хәйретдинов - көрәшче
  • Никах, юбилей,Туган кон,балалар бэйрэмен,торле кичэлэрне алып барабыз.8-4кэ хэтле шалтыратта аласыз.89393453961
  • Чистаидан иорт сатып Алам чистаинын узенэн 89274905164
  • 1 булмэле фатир моселман гаилэсенэ озак вакытка арендага бирелэ ЖК Салават купере. Собственник ( риелтор тугел!!!)89509488227.
  • Сдается 2-х комнатная квартира по ул. Ф.Амирхана порядочной семье на длительный срок. В квартире есть мебель, рядом остановка, магазины, рынок. Только граждане РФ без животных!!! 8-965-584-66-30 собственник.
  • Продаю листы нержавейки 530х630, толщина 3,5мм, запчасти на УАЗ.тел 89178553159.
  • Коттедж төзэргэ кирэк казанда минэм номер 89274905164
  • Баян сатыла. Казан. Тел.:89003238614
  • татар теленең аңлатмалы сүзлеге сатыла, 3 томда, Казан, Татарстан китап нәшрияты, 1981 ел. тел.8 919 647 47 91
  • Казанда оч булмэле фатирнын залына тэртипле кыз эзлим. Бигичев урамы. Риелторсыз 89600347300
  • Исэнмесез! Бенто тортларга hэм капкейкларга заказлар кабул итэм! Казан шэhэре. 89377708700 Динара.
Архив
 
15.01.2013 Мәдәният

Зөләйха Кыдашева “Голос” проекты һәм аның йолдызлары турында

Берьюлы ике татар кызының “Голос” проектында финалга чыгуы һәм берсенең Русиянең иң яхшы тавышы дигән исемгә лаек булуы татар халкына үзен янә бер тапкыр ак һәм пакь, искитмәле матур һәм сәләтле итеп күрсәтергә форсат бирде.

Без үзебезнең кем һәм нинди милләт икәнебезне болай да беләбез белүен. Әмма, каһәр суккыры, әлеге дә баягы, бөек-державачыл империядә яшәвебез аркасында, Тукайча әйтсәк, шул халыкныңмы хокукка хаккы юк, дип һәрдаим бәргәләнүебез сәбәпле, Русия йә дөнья галәмендә бер-бер уңышка ирешсәк, горурлыктан күкләргә ашабыз! Әле шушы арада гына прокатка чыккан “Орда” фильмында күрсәтелгән татар кайда да, без кайда — күрсеннәр, чагыштырсыннар авыру фантазияле кешеләр.

Татар баласы буларак, менә инде атна-ун көн, Динә Гарипованың “Голос” телевизион проектында җиңеп чыгуына куанып бетә алмыйча, исерткеч рәхәт шатлык халәтендә йөрим. Югыйсә, уйлап карасаң, әлеге җиңү — татарлыгыбыз күрсәткече түгел дә инде... Динәбез проекта татарча җырлап җиңмәде бит. Җиңүне урыс романсларын, инглизчә көйләрне, француз җырын бердәй матур, сыйфатлы итеп башкарып яулады. Ләкин, ул үзебезчә җырлап күрсәтмәсә дә, “без менә болай да булдыра алабыз!” дигән кебегрәк горурлык били бүген күңелне. Аннары, горурланып-сөенеп йөрүебез бер Динә өчен генә дә түгел: 1 нче канал проектында, минем күзәтеп баруымча, татар-төрки фамилияле алты яшь җырчы катнашты! Болар — Новосибирск вәкиле Алексей Исмаилов, Уфадан Динә Гарифуллина һәм Злат Хәбибуллин, Ульяннан Иделия Мөхәммәтҗанова, инде килеп, икәүләшеп финалга чыккан Казан кызлары (берсе Яшел Үзәннән, икенчесе Түбән Камадан булса да, безнең өчен барыбер Казан вәкилләре инде алар асылда) Динә Гарипова белән Эльмира Кәлимуллина. Шушы яшьләрнең ничәсендә татар яки башкорт каны барлыгы мөһимме, әллә инде аларның үз-үзләрен шул милләт балалары итеп тоюларымы? Безгә, әлбәттә инде, соңгысы. Алар, бер Эльмираны санамаганда, татарлыкның дәһелен дә күрсәтмәде дияргә була. Ә Эльмира һәр чыгышында, мөмкинлек туган саен, үзенең татар кызы икәнен раслап барды, татарча җырлап та күрсәтте, үз Татарстанын телгә алмый калмады. Гәрчә ул да шәһәр “продукты”, булса да, туган халкына тартылуы, милләтенә хөрмәте аны Русия тамашачысына чын татар итеп күрсәтте. Өстәвенә, табигый чибәрлеге, сөйкемлелеге, акылы, тыйнаклыгы (әлеге сыйфатлар Динәгә дә хас!) телевизор каршындагы һәрбер татар кешесенә: “Без менә шундый! Русиянең тарих дәреслекләрендә шовинист-галимнәр сурәтли торган кыргый кавем түгел без. Күрегез, исегездә калдырыгыз!” дип горурланып утыру бәхете китерде.

Бүтән конкурсларда, гадәтемчә, тавыш мөмкинлекләрен, җырчы яшьләрнең үзебезчә моңга ияме-түгелме икәнен шәрехләргә яратам. Ә бу юлы никтер туп-туры “политика”га кереп киттем әле, ягъни Русиянең җыр сәясәтендә үзебезнең — татарларның тоткан урыны турында уйлануга. Хәер, бармы ул андый урын? Татарның гына түгел, урысларның да урыны күптән юк инде анда. Чын урыс җыры, милли төсмерле сәнгате моннан егерме еллар элек, нәкъ менә Советлар Союзы таралып төшеп, Русия үзенең суверенлыгын игълан иткән көннәрдән башлап юкка чыкты. Парадокс түгелмени? Югыйсә, нәкъ киресенчә булырга тиеш иде кебек. Русиянең телевидение каналларында инде менә ике дистә елдан артыграк теле белән урысча, ә көе-рухы белән — америкача җырлаучылар өстенлек итә. Жанрына карамастан — джазмы ул, рокмы, рэпмы, шансонмы — барысы да Көнбатыш, бигрәк тә Америка җырлары үрнәгендә язылган, аранжирланган ритмнар ташкыны өйләргә чакырусыз-нисез агып кереп тора. Аларны башкаручыларның күбесе яһүдләр, монда яшәсәләр дә, финанслары, күптәннән Америкада төпләнгән кандашларының капитал һәм сәяси көче ярдәмендә, шул илгә тартылып торучылар. Алар бүген Русиядә урыс булып күренсә, шартлар, вәзгыять үзгәрү белән үк, АКШ йә Израильдә, теләсәләр Франция йә Швециядә үзләрен өйләрендәгечә хис итә алучы, бер-берсенә тотынып, бүтәннәр үтеп керә алмаслык ныклы боҗра хасил итүче бердәнбер милләт. Яһүдләрнең мондый уңганлыгына сокланырга да ярый — безнең менә шуны булдыра алган юк бит әле! Алар күптән сыналган ысулда эш итәләр: үз араларына, урысча әйтсәк, для разбавки, берничә татарны (әйтик, Алсуны, Тиматины), берничә урысны йә булмаса урыс булып уйнаучы бүтәнне (сәясәттә — Жириновский кебегрәк) кушып-бутап җибәрәләр дә, телевизион интернационал килеп чыга. Кемнедер өстәп җибәргәннән генә теге яки бу индустриянең эчтәлеге үзгәрми диярлек, үзләре теләгәнчә бара бирә. Шуңа күрә дә без Мәскәү каналларыннан һәрдаим бер үк чырайларны карап утырабыз. Бу инде норма итеп кабул ителә. Ә “Голос”, “Фабрика звезд” “Фактор А” кебегрәк конкурслар исә шул бер үк тусовка эчендә аз гына кан яңартып алу, өстәвенә, әлеге дә баягы “йолдыз”ларның, примадонналарның теге яки бу каналда, оештыручы-остазлар сыйфатында, күренеп торуын, зур акчалар эшләвен тәэмин итә. Дөрес, һәр каналда да диярлек, онытканда бер, “Русская песня”сы белән Надежда Бабкина, йә “Золотое кольцо”лы мукшы-марҗабыз, якташыбыз Надежда Кадышева күренгәләп ала. “Урыс җыры кайда, нигә безне кысалар?!” дип кычкыручыларның авызын томаларга менә шул бер-ике дежур команада җитеп тора. Ә бүтәннәре? Бүген кайсы каналда “Березка” бию ансамблен, Пятницкий хорын, йә булмаса Себер урыс хорын, бүтән милли коллективларны кемнең күргәне бар? Урысның милли җыр-биюләре Якубович алып бара торган “Поле чудес” тапшыруында аз-маз гына күренеп киткәли. Шуның өчен дә маҗаралар кыры бит ул, дөньяда инде юк дип саналучы нәрсәләр дә булгалый анда! Урыслар юк димәдем, алар бар: безнең исәпкә, ягъни урыс түгел, әмма котчыкмалы тизлектә урыслашып баручы милләтләр исәбенә, һаман арта торалар. Ләкин илдә сәясәт боткасын пешерүчеләргә бу илдә бернинди милләтнең дә яшәве кирәкми. Интернационалның чын мәгънәсе дә шул бит инде, асылда.

Җырга, телевидениегә әйләнеп кайтсак, монда да бая әйткән вектор өстенлек итә — миллилеккә юл ябык. Татарлар, башкортлар, чуашлар һәм бүтән йөзләгән милләтләр сәнгате турында инде әйткән дә юк. Дистәләгән милли ансамбльләребез, дәүләт коллективлары эшләп тора, алар юкка чыкмаган, ләкин һәр милләт үз республикасына куып кертелгән, аларга ил дәрәҗәсендә күренергә рөхсәт юк! Телебез дә, җыр-биюебез дә үз өебездә генә кирәк (республика — шул өебез инде, анысын да күпсенә башладылар). Күренәсең килә икән, урысча гына сөйлә, урысча йә инглизчә җырла! Илдәге һәр төрле сәясәтне — сәнгатьтәме ул, мәгарифтәме, кинодамы, әллә фәндәме — шуларны үз кулында тотучы Русия җитәкчелегенең тыгыз бер төркеме, әнә шулай итеп, безгә үз казаныбызда гына кайнап торырга “шартлар тудыра”. Бүген һәр милли республикада һәм аннан читтәге милли гавамда зур борчылу белән телгә алына торган, мәктәпләрдә милли компонентны юкка чыгаручы 309 нчы канун да, милли авылларны бетү куркынычы астына куйган оптимальләштерү дигәне дә, медицина реформасы да, ничек кенә сәер тоелмасын, әлеге темабызга — музыка-җыр сәнгатенә һәм аның сәясәтенә дә турыдан-туры килеп ялгана. Ә менә милли чыгышыңа карамастан, “аларча” җырлыйсың икән, әйдә, тырыш — илгә күренү ихтималың юк түгел.

Зурдан кубып сөйләсәк, әлеге проект та шул ук сәясәтнең бер чылбыры гына, билгеле. Югыйсә, анда катнашырга ният иткән ун мең җырчы арасында, ә соңгырак этапта, төп ярышка керү бәхете тәтегән иллеләп кешедән бер-икесе генә булса да үз милләте телендә үз җырын башкарган булыр иде, ә бит — юк. Үзләрен бик тә хөрмәт итүче, милли дәүләтчелеккә ия булган халыклардан әрмәннәр, грузиннар, украиннар да бар иде бит анда. (Ә, гафу: берсе украинча җырлады.) Инглиз телендә җырлаучылар исә буа буарлык булды. Әйтерсең лә, җыр бәйгесе Русиядә түгел, ә Америкада яки Англиядә бара! Димәк, проектның шартларында шул шарт, шул юнәлеш ята булып чыга. Үзенә күрә, Русияне “бетлелек”кә сынау кебегрәк тә килеп чыкты әле бу, минемчә. Телевизор караучыларның тавышлары (смс-лары) нигезендә сайлау этабына килеп җиткәч, ил тавышы ни күрсәтер — америкача җырлауга ияләшеп беткәнме ул, әллә үзенең “музыкаль суверенлыгын” югалтырга өлгермәгәнме әлегә? Һәм менә нәрсә ачыкланды: чит-ят җырларны галәмәт тә зур көч, хәтта ки агрессия белән җырлаучы, шәп тавышлы Позоян да, Тина Тернер кебек киң бугазлы Спиридонова да, америка орчыгыдай Ольга Кляйн һәм үзе дә, тавышы да искитмәле хәрәкәтчән Мария Гойя да, ахыр килеп, иң соңгы этапта төшеп калдылар. Ә тыныч, бәрхеттәй йомшак авазлы Динә Гарипова һәм югары зәвыклы, теләсә кайсы нотаны да сак һәм оста итеп ала белүче Эльмира Кәлимуллина җиңү сызыгына чыктылар. Димәк, илдә чын йөрәктән, хисеңне салып җырлауны тансыклау бетмәгән икән әле. Соңрак, берничә көннән соң күрсәтелгән Малаховның “Сегодня вечером”ында җырчы Сергей Захаров ничек диде әле: “Динәдә гламурның эзе дә юк, ул чиста, гыйффәтле (целомудренна — З. К.) — диде. — Проектта күпләрнең чит җырлар башкаруына бер дә ихласым юк, алар чит ил җырчыларына охшатып кына җырладылар. Ә менә Динә җырлап җибәрүгә, йөрәгем көчлерәк тибә башлады. Без чын, асыл сәнгатькә сусаган идек, һәм ул килде!”

“Голос” — 1 нче каналның үз проекты түгел, ә хокукы читтән сатып алынган конкурс. Каналның продюсеры Юрий Аксюта сөйләвенчә, әлеге проект берьюлы илле илдә бара икән. Иң интригалы урыны шул — башлангыч этапта жюри әгъзалары җырчыларны күз белән күрмичә, аларга арка белән утырып тыңлыйлар. Бу — “сукыр тыңлау” дип атала. Проектның шушы өлеше экраннар каршындагы тамашачыга, чыннан да, бик кызыклы күренгәндер. Һәрхәлдә, миңа искитмәле кызыклы тоелды. Моның бик мөһим бер ягы бар, ул да булса — тулысынча гаделлек, объективлык галәмәте. Җырчыларны күрмәгәч-белмәгәч, жюри әгъзалары бары тик үз колакларына гына ышана, җырчының тавышы ошаса — аңа йөз белән борыла, ошамаса — юк. Әлбәттә, күп нәрсә бәяләүчеләрнең зәвыгына, нинди стильгә өстенлек бирүенә дә нык бәйле. Әйтик, Дима Биланга бер төрле, ә Пелагеяга — икенче төрлерәк җырлау манерасы ошый. Градскийның үз сайлавы, Агутинныкы янә үзенчәрәк. Миңа калса, проект жюриена, дүрт остазның берсе сыйфатында, Пелагеяны чакырулары — үзе бер яңалык. Ник дигәндә, аның урынында чираттагы берәр рок йә попса җырчысы, әйтик, Одесса кызы Долина йә Лолита утыра ала иде. Ә монда — урысның фольклор музыкасын җаны-тәне белән яратучы, шундый репертуарны җырлаучы кеше! Үз милли музыкасын белгән, яраткан җырчы бүтән милләтләрнекен дә аңлый ала, хөрмәт итә, минемчә. Ә Градскийны, Агутинны, Биланны милли җырчылар дияргә тел әйләнми, алар — урыс-телле космополитлар. Көнбатышның музыкаль стильләрен үз итүләре иҗатларында да чагыла һәм аларны, асылда, милләтсез итә. Кушма Штатлардагы милләтсезлек сымаграк.

Пелагеяның безнең Эльмирадан татар көен җырлатып каравы, ә бер турда, икәүләшеп җырлаганда, испан, урыс һәм татар җырларын бергә үреп, бик тә үзенчәлекле дуэт барлыкка китерүләре күңелемә сары май булып ятты. Пелагеяның үзенең бу проектка чакырылуы исә соңгы вакытта Русиядә көч ала баручы яңа сәяси юнәлешкә — Путин һәм Медведев тәкрарлап торган УРЫСЛЫК ягына борылуга бәйледер, мөгаен. Югыйсә, Эрнст әфәнденең, җил-яңгырдан саклаучы уртак чатырлары эчендә тупланган бәгырь кисәкләре, уен кәртләре колодасы кебек, үзләренә җитәрлек бит инде. Алай да, телевидение башында торучылар Русиядәге яңа шаукымны, сәясәтнең кая таба барганын аңламаслык ахмак түгелләр, билгеле. Урыслык ягыннан зур дулкын килгәндә исән калырга теләсәләр, аларга да җил уңаена борылырга, шәхси-корпоратив мәнфәгатьләренең нәни генә бер кисәген булса да корбан итәргә туры килә...

Динәгә әйләнеп кайтыйк. Татарстанның игътибарлы тамашачысына ул күптәннән — бала чагыннан ук таныш булырга тиеш. Яшел Үзән кызчыгының “Йолдызлык-Созвездие” фестивалендә катнашып, югары урыннар яулаганын хәтерлисездер. Анда ул татарча да, урысча да җырлый торган иде. Дөресен әйтик: Динәнең гаилә тәрбиясеннән килгән татарчалыгы бигүк сизелми. Ә бүгенге Динәне инде тулысы белән урыс, Русия җырчысы дип атарга буладыр, чөнки ул проектта башкарып күрсәткән җырларның күбесе — урыслар яратып җырлый торган репертуардан. Һәм, гомумән, Динә аларны күбрәк классик урыс романслары өслүбендә башкара. Бая аталган тапшыруда атаклы юморист Хазановның, әлеге проектта нәкъ менә татарларның алга чыгуына ишарәләп: “Русия халкында бернинди дә бөек урыс шовинизмы юк, бу Федерациянең дә җиңүе”, — дигән сүзләрен без сак кына кабул итәргә тиешбез. Бердән, бу сүзләрне Эстрада театры җитәкчесенең Русия хакимиятенә лояльлеге билгесе, үзенә күрә, бер пиар ясавы дип аңлыйк. Икенчедән, урысча гына җырлап торган татар — асылда татар түгел бит инде ул. Үз җырын белмичә, читләр арбасына утырып, алар җырын җырлауның милләткә әллә ни кирәге юк. Гәрчә татарларның бүтән милләтләргә һичбер тарлыгы булмаса да (без дә, чын сәнгатьчә булганда, урыс җырын да, французныкын да, грузин, әрмән, украин халыкларының көйләрен дә, яһүд музыкасын да яратып, күңел биреп тыңлый беләбез). Ә проекттан соң ук Татарстанның атказанган артистлары исеменә лаек булган кызларның татарча җырлавын да ишетербез әле дип өметләник. Татарчалыклары безнең колакка ярарлык булып чыкса, билгеле. Аларның татарчасын Мәскәү илгә күрсәтер дигән өмет кенә бәләкәйрәк. Кыскасы, “Голос” проектының безгә файдасы, кызларның, илкүләм җиңү яулап, татарның матур йөзен илгә һәм дөньяга күрсәтә алуларында түгелме икән әле?! Анысы өчен дә рәхмәт, кызлар!


Зөләйха КЫДАШЕВА
Татарстан яшьләре
№ 3-4 | 15.01.2013
Татарстан яшьләре печать

▲ Өскә
Матбугат-инфо
Матбугат.ру
Ватаным Татарстан
Шәһри Казан
Бердәмлек
Рәшит Ваһапов фестивале
Камал театры
Тинчурин театры
Татар дәүләт филармониясе
Ирек мәйданы
Татарстан яшьләре
Кариев театры
Идел
Өмет
Татарстан китап нәшрияты
Милли Музей
Шаян
Татаркино
Ханский дом
Татар телен һәм ТР яшәүче халыклар вәкилләренең<br />туган телләрен саклау, үстерү мәсьәләләре комиссиясе
«Элита»