|
|
Бүген кемнәр туган
|
|
Архив
|
20.09.2012 Җәмгыять
Бугенге жаргонда “колхозник” - авыл гыйбады, иләс-миләс кешеБерәү сине “колхозник” дип кимсетергә тырыша, берәү үзен “мин колхозник” дип кимсетелгән саный. Хаклык кайда? Моңа кадәр балаларга уку кирәк-яракларын, кием-салымны Балтачтан гына ала идек. Быел ярамады. “Бөтен кеше дә Казаннан киенә. Анда күпкә очсыз да, сайларга-сайланырга да була”, - дип тәки күндерделәр (бусы, билгеле, сәбәп кенә, шунысыз безне Казанга алып чыгып китеп булмасын гына аңлый шул инде алар). Вариантлары күп булса да, мин бару-кайту өчен иң уңайлысын – Вьетнам базарын сайладым.
Үзе шимбә, үзе иртә булганлыктан, кеше аз. Иркен. Кайсы ноктага барсаң да, сатучылар бер алдыңа, биш артыңа төшә. Урта Азия кешесеннән аяк киемнәре сайлаган идек. Яныбыздан үтеп китүче бер ханым: “Моннан алмагыз, ишек төбендә әйберләр кыйммәтрәк була, эчкә кергән саен арзаная”, - дигәч, аяк киемнәрен кире куеп, китәргә җыендык. Тик сатучы егет арттан калмый гына бит. “Алыгыз инде, бәясен төшерәм”, - дип тә карый. Юк, дигәч, юк инде, дип кырт кисәм. Эчтә почти бушка сатучылар барында, 1600гә бер кроссовки алырга. Ә кроссовкилары шәп иде, каһәр. Тик егет тә бездән калышмый. Без кая – ул шунда. Нәрсәгә шулкадәр каныкты бу дисәм, “сез беренче сатып алучы идегез бит, зинһар, калдырып китмәгез, алыгыз инде,” – дип үзләренең әллә нинди йолалары-ырымнары турында сөйли башлагач кына, эшнең нидә икәнен аңладым. Жәлләдек инде, өстәвенә, бәясен дә 800 сумга кадәр төшерде. Әле азрак ялындырсак, бөтенләй бушка бирәсе иде бугай...
Биредә татар сатучылары да шактый булып чыкты. Шундыйларның берсеннән – уртача яшьләрдәге бик сөйкемле, чибәр генә ападан кызыма күн куртка сайладык. Теле телгә йокмый, кызым, матурым, дип кенә тора. Әле монысын, әле тегесен тәкъдим итә. Берничәне киеп карасак та, безгә ошашлысы булмады. Берни алмый китеп баруыбыз, билгеле, сатучы ханымга ошамады. “Җыен колхозник йөри шунда”, - дип калды ул арттан. Янәшәмдә барган улым: “Әни, колхозник дип безгә әйтте бит ул”, - ди.
– Ишеттем, – дидем. – Колхозник начар сүз түгел бит ул. Авыл кешесе дигәнне аңлата. Димәк, дөрес әйтә. Ул үзе дә авылда туып-үскән бит. Шулай булгач, үзе дә колхозник булып чыга. Ә базарда сатучы булып эшләвен, шәһәрдә яшәвен дәрәҗәгә саный икән, димәк, аның акыл дәрәҗәсе шулкадәр генә, минәйтәм. Бер акыллы танышым әйткәндәй, андыйлар дәрәҗәсенә беркайчан да төшәргә ярамый.
Бу сөйләшү онытылып, инде Казан тәэсирләре тоныкланып барганда, теге “колхозник” дигән сүз белән тагын “бәрелештем”. Юлда бер танышым бар дөньясын сүгә (күрәсең, нәрсәгәдер яки кемгәдер ачулы чагы булган): “Без колхозникларга кая барсаң да рәт юк инде. Барысы да шул түрәләр өчен. Эш урынын әйтәсеңме, хезмәт хакынмы... Бүлнисенә барсаң, анда да бит безнең ишене караган кеше юк, торасың инде ишек төбен саклап...”
Кызык та соң бу кеше дигәнең. Берсе, колхозник дип үзенчә башкаларны кимсетергә тырыша, берәү үзен колхозник дип кимсетелгән саный... Юкса, хикмәт колхозниклыкта түгел дә бит...
Август башларында район хастаханәсендә бер бик “боевой” әби белән танышырга туры килгән иде. Карадуган ягыннан дип хәтердә калган. Улым белән лагерьга дип медосмотр үтәргә барган идек. Ул исә оныгы белән килгән. Безнең кебекләр тагын берничәгә җыелдык. Берничә генә бүлмәгә керәсе булса да, кайсында табиб юк диләр, кайсында безгә азактан керәсе дип кире боралар. Түземлекләр бетеп килсә дә, кая барасың, көтәргә туры килә дип тезелешеп утырабыз. Ә әбиебез түзмәде, үзенең һәм тагын бер якташының улының карточкасын тотты да кереп китте. Шул арада кул да куйдырып чыкты. Икенче-өченче бүлмәләрне дә “йөгереп” кенә узды. Без дә аңа “тагылдык”. Ул – алдан, без аның артыннан, ул салган “эз”дән элдертәбез генә. Безнең аптыраулы карашны күргәч, әбиебез үзе сөйләп китте: “Берчакны табибка күренә алмагач, баш табибка мендем, тамашаларын тартты. Шунда миңа бер табибә: әби, син аҗдаһа икән, диде. Шуннан бирле куркып тормыйм мин алардан, йоклап торсаң, сине беркем кешегә санамый бит...”
Юкса, бу әбиең дә министр булып эшләмәгән, судья да, прокурор да булмаган. Гап-гади колхозчы, колхозник, ягъни-мәсәлән. Әмма үз-үзен яклый белүе, кыюлыгы, үткенлеге белән үзен алар дәрәҗәсенә куя алган бугай ул.
Тагын шунысын да әйтим: Вьетнам базарында да, башка урында да теге чакта безне башка бер генә милләт вәкиле дә “колхозник” дип озатып калмады. Киресенчә, киңәш бирделәр, сайлаштылар, тәкъдим иттеләр. Кафеда исә: “Бездә итләр хәләл түгел”, - дип кисәттеләр. Исем китмәде дисәм дә, базардагы нәфрәт белән әйтелгән “колхозник”тан соң барыбер күңелдә нидер калды. Юкса авылныкы булудан беркайчан оялган, кимсенгән һәм яшергән дә булмады.
Гөлсинә ХӘБИБУЛЛИНА |
Иң күп укылган
|