Михаил Лазарев: Карындагы балалар диск яздырта алачак

Баланы ана карынында вакытта ук тәрбияли башларга кирәк дигән сүзләрне еш ишетергә туры килә. Медицина өлкәсендә бу гыйбәрә күптән инде яклау тапты - бу өлкәдә өр-яңа технологияләр, эшләнмәләр, ачышлар ясалып кына тора.

Әлеге өлкәгә зур өлеш керткән галимнәрнең берсе - медицина фәннәре докторы, педагогик һәм иҗтимагый фәннәр Академиясе әгъзасы, Россия Медицина фәннәре академиясендә балалар сәламәтлеге фәнни үзәге белгече Михаил Лазарев. Үзен музыкаль белемле педиатр дип атаучы бу галим күпләргә «Сонатал» дип атала торган уникаль проект авторы буларак таныш. Әлеге методика музыка ярдәмендә сәламәт бала тәрбияләүгә корылган.

Хәзерге вакытта галим икенче зур проектын тормышка ашыру - авырлы хатын-кызлар өчен махсус музыкаль билбау эшләү белән мәшгуль. Ә иң мөһиме - бу эшчәнлекне ул Татарстанда, Чаллы шәһәрендә күптән түгел генә ачылган IT-паркта тормышка ашырачак. Әлеге проект, аның уникальлеге турында ул Intertаt.ru газетасына сөйләде.

- Музыкаль билбау эшләү урыны итеп нишләп нәкъ менә Татарстанны, Чаллы шәһәрен сайладыгыз. Мәскәүдә мөмкинлекләр күбрәктер бит?

- Россиядә әлеге эшчәнлекне тулысынча тормышка ашыру өчен 500 ел яшәргә кирәк. Ә миңа бәхет елмайды - Чаллы шәһәрендә «Сонатал» проектын тулысынча тормышка ашыру мөмкинлеге туды. Хәзер мин бер дә икеләнмичә шуны әйтә алам - ана карынындагы баланы өйрәнү буенча Россия Казаннан 10 елга калыша. Ә Казан исә Чаллы шәһәреннән 15 елга артта бара.

- Әлеге музыкаль билбау проекты турында да сөйләп китсәгез иде?

- Бу поясны мин 2000 елда ук уйлап тапкан идем. Тик күп еллар дәвамында аны тормышка ашырырга мөмкинлек булмады. Чаллы шәһәрендә IT-парк ачылу турында белгәч, уйлап та тормастан сайлап алу бәйгесенә гариза бирдек һәм җиңдек. Шул рәвешле, әлеге билбауны эшләп бетерү мөмкинлеге туды. Белгечләр дә, техник эшчеләр дә бар. Ярты елдан соң музыкаль пояс тулысынча әзер булыр, дип уйлыйбыз.

- Әлеге билбау медицина өлкәсенә нинди яңалык алып киләчәк? Аның файдасы нидән гыйбәрәт?

- Пояс ярдәмендә педиатрия һәм карындагы бала арасында туры элемтә урнаша. «Пирсон тесты» дигән махсус методика бар. Аның ярдәмендә без баланың көнгә ничә мәртәбә хәрәкәтләнүен саный алабыз. Әлеге билбау исә хәрәкәтләр санын күрсәтеп кенә калмый, ә балага хәрәкәт ярдәмендә төрле авазлар чыгарырга ярдәм итә. 7 нота ярдәмендә баланың тумыштан салынган музыкаль мәдәнияте барлыкка килә. Компьютер аша без әлеге процессны күзәтәбез, тикшерәбез, анализ ясыйбыз. Шул рәвешле әлеге авазлар ярдәмендә без баланың хәрәкәт системасы үсешен, көн ритмын ачыклый алабыз. Эшне без бер генә нотадан башлаган идек. Аннары өч нотаны эшкә «җиктек». Хәзер исә 7 нота белән эшләргә уйлыйбыз.

- Әлеге билбау бала үсешенә тискәре йогынты ясый аламы?

- Юк, әлбәттә. Киресенчә, әлеге пояс баланың хәрәкәтләрен көйләүче ролен үти. Мәсәлән, төнлә белән билбау үзеннән-үзе сүнә, чөнки бала йокларга тиеш. Әгәр дә инде хәрәкәтләр артык тиз икән, ул шулай ук туктый. Ә иң кызыклысы, әлеге авазларны яздырып алырга була, махсус диск чыгару мөмкинлеге туа. Диск авторы исә - бала үзе.

- Билбауның уникаль мөмкинлекләре моның белән генә чикләнмидер әле?

- Дөрес әйтәсез. Әлеге поясның тагын бер үзенчәлеге - бала әтисе белән кәрәзле телефон аша элемтәгә керә ала. Бала исә әтисенең тавышын ишетеп, җавап бирә. Бу мөмкинчелек буенча бездә бик күп шаккаттыргыч мисаллар бара. Бер әти кеше баласы тавышын ишетеп, аңын җуя язды.

Күп еллар дәвамында без карындагы бала турында яралгы дип сөйләштек. Хәзер исә моның бөтенләй дә дөреслеккә туры килмәгәнлеге ачыкланды. Баланы карында вакытта ук кеше дип кабул итәргә кирәк. Без аларны «мамалыш» дип йөртәбез. Бу исемне мин Чаллыдан Казанга килгәндә уйлап таптым. Уйлап таптым дип әйтү дә дөрес түгел инде - сезнең Мамадыш исемен күрдем дә «мамалыш» сүзе башка китереп «сукты».

- Димәк, әлеге пояс инде бар дигән сүз?

- Эшләнмәсе, әлбәттә, бар. Тик ул бик куркыныч хәлдә. Әлеге техника белән мине самолетка да кертмиләр. Аны Чаллыга ничек китерәсе булыр, монысын да төгәл генә әйтә алмыйм әле.

Шунысы мөһим, Михаил Лазарев әлеге эшчәнлекнең азагы уңышлы булачагына чын күңеленнән ышана. Педиатрия өлкәсендә әлеге билбауны сигезенче дөнья мөгҗизасы дип атап йөртәләр икән. Моңа кадәр карындагы балаларның көй чыгарганнары юк иде әле. Ә якын киләчәктә исә бу гадәти хәлгә әйләнергә мөмкин. Шулай тиеп, республикада яшь музыкантлар күбәеп китмәгәе әле...