поиск новостей
  • 29.03 "Рөстәм маҗаралары" Кариев театры, 13:00
  • 29.03 "Кияүләр" Тинчурин театры, 18:30
  • 30.03 "Кәҗүл читек" Кариев театры, 11:00
  • 30.03 "Тапшырыл...ган хатлар" Кариев театры, 18:00
  • 30.03 ПРЕМЬЕРА "Флешка, рэп һәм мәхәббәт"Тинчурин театры, 13:00 һәм 17:00
  • 31.03 "Шәй-бу, шай-бу" Кариев театры, 18:00
  • 31.03 "Өч аршын җир" Тинчурин театры, 17:00
  • 02.04 Хан кызы Турандык. Тинчурин театры, 18:30
  • 03.04 Гомер буе сине көтәм. Тинчурин театры, 18:30
  • 04.04 Кияү урлау. Тинчурин театры, 18:30
  • 05.04 Гастрольләр: Тайна замка на холме. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 11:00 һәм 13:00
  • 05.04 Гастрольләр: Ханума. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 18:30
  • 06.04 Гастрольләр: Мастер и Маргарита. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 17:00
  • 07.04 Гастрольләр: Мелодия коралловых бус. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 17:00
  • 09.04 Җилкәнсезләр. Тинчурин театры, 13:00 һәм 18:30
  • 10.04 Синең хакта… Тинчурин театры, 18:30
  • 11.04 Ядәч! Исемдә! Бер гаилә трагикомедиясе. Тинчурин театры, 18:30
  • 12.04 Флешка, рэп һәм мәхәббәт. Тинчурин театры, 18:30
  • 13.04 Яратам! Бетте-китте! Тинчурин театры, 17:00
  • 14.04 Полиционер. Тинчурин театры, 17:00
Бүген кемнәр туган
  • 29 Март
  • Шәкүр - җырчы
  • Рөстәм Абязов - дирижер
  • Илфат Фәйзрахманов - журналист
  • Мөхәммәт Сабиров (1932-2015) - дәүләт эшлеклесе
  • Айгөл Хәйри - җырчы
  • Ринат Хәйретдинов - көрәшче
  • Никах, юбилей,Туган кон,балалар бэйрэмен,торле кичэлэрне алып барабыз.8-4кэ хэтле шалтыратта аласыз.89393453961
  • Чистаидан иорт сатып Алам чистаинын узенэн 89274905164
  • 1 булмэле фатир моселман гаилэсенэ озак вакытка арендага бирелэ ЖК Салават купере. Собственник ( риелтор тугел!!!)89509488227.
  • Сдается 2-х комнатная квартира по ул. Ф.Амирхана порядочной семье на длительный срок. В квартире есть мебель, рядом остановка, магазины, рынок. Только граждане РФ без животных!!! 8-965-584-66-30 собственник.
  • Продаю листы нержавейки 530х630, толщина 3,5мм, запчасти на УАЗ.тел 89178553159.
  • Коттедж төзэргэ кирэк казанда минэм номер 89274905164
  • Баян сатыла. Казан. Тел.:89003238614
  • татар теленең аңлатмалы сүзлеге сатыла, 3 томда, Казан, Татарстан китап нәшрияты, 1981 ел. тел.8 919 647 47 91
  • Казанда оч булмэле фатирнын залына тэртипле кыз эзлим. Бигичев урамы. Риелторсыз 89600347300
  • Исэнмесез! Бенто тортларга hэм капкейкларга заказлар кабул итэм! Казан шэhэре. 89377708700 Динара.
Архив
 
17.08.2012 Җәмгыять

Гарип этне дәвалау оятмы?

Кичә Бөтендөнья йортсыз хайваннарны яклау көнен билгеләп уздылар. Аны бәйрәм буларак кабул итү-итмәү – һәркемнең ихтыярында анысы. Мәкаләбез геройлары исә моны күптән хәл иткән. Борынгы бер фәлсәфәченең: "Өендә йорт хайваннарын тотучылар гади бер серне белергә тиеш: эт-мәчеләре аларга түгел, алар эт-мәче­ләренә хезмәт итә", – дигән сүзләре дә шундыйларга атап әйтелгән, диярсең. Чөнки алар бөтен буш вакытларын имгәнгән яки авыру йорт хайваннарына багышлый.

Этнең йөрмәве проблема түгел

 

Бу көннәрдә Интернетта АКШның Висконсин штатында яшәүче ир-ат күпләрнең игътибарын җәлеп иткән. Дөресрәге, кешеләрне аның этенә булган мәхәббәте таң калдырган. 19 яшьлек Чупны ул 8 айлык вакытта урамнан табып алган. Хәзер исә картайган эт буыннар авыруы – артриттан иза чигә икән. Көчле авырту аркасында ул хәтта йокыга китә алмый. Аның мондый газапларына битараф кала алмаган хуҗасы Чупны, кулына күтәреп, һәр көнне диңгездә коендыра. Хуҗасының кулында яткан килеш, дулкыннарда тирбәлә-тирбәлә, эт йоклап китә икән.(фотосы 1нче биттә бар.)

 

Хәер, мондый мисалларны әллә кайларга барып эзлисе түгел. Казанда яшәүче Галия белән Ринат Солтановлар турында да кино төшереп булыр иде. Ләкин алар үзләрен ниндидер гадәттән тыш эш башкаралар дип санамый. Менә инде ике ел буе алар гаиләсендә Маркиз исемле кечкенә эт (фотода) яши. Көчекне алар юлдан тапканнар – аны машина бәрдереп киткән булган. "Бүтән машиналар аны урап узып китсә дә, без битараф кала алмадык. Туктап, аны саклык белән арткы утыргычка салдык та ветеринарга алып киттек. Ул вакыйгага кадәр минем авыру түгел, сау-сәламәт этләр белән дә аралашканым юк иде", – дип искә ала Галия. Табиблар исә яшь парга күңелсез хәбәр җиткергән: көчекнең алгы тәпиләре һәм оча сөяге сынган һәм ул инде беркайчан да тәпиенә баса алмаячак. Күзләренә текәлеп карап яткан көчекне Ринат белән Галиянең йоклатырга (ягъни үтерергә) кулы күтәрелмәгән – алар аны өйләренә алып киткән. Алар эт баласын терелтергә максат куя: авыртуын җиңеләйтү өчен көненә берничә тапкыр уколлар ясау, кулга күтәреп урамга алып чыгу, астын алыштырып тору. "Бүген аңа карыйм да тырышлыгыбызның юкка булмавын аңлыйм. Ул хәзер алгы аякларында бик җитез шуышып йөри, бар хаҗәтен дә урамда гына башкарырга өйрәнде. Беренче арада без аны бик еш юа идек – бәлки шул да булышкандыр", – ди Галия. Алар Маркизны көненә өч-дүрт тапкыр юганнар, ваннада йөздер­гәннәр. Нәтиҗәдә этнең алгы аякларына көч кергән, алар атлап йөри башлаган. Маркиз хуҗаларының бер нәрсәгә генә йөрәге әрни: алар этне дүрт аягына да бастыра алмаган. "Хәзер инде бернинди авырлыгын да тоймыйбыз, безнең өчен ул сау-сәламәт хайваннардан берни белән дә аерылмый. Тик чит илдә мондый этләрне аякларына бастыралар – операцияләр ясыйлар. Без Маркизга мондый мөмкинлек бүләк итә алмадык шул", – ди Ринат.

 

Валерия Посадина да шундый хәлдә калган. Ләкин аның эте Тимофей дүрт аягына да басып йөрү бәхетенә ирешкән. Тимофейның язмышы Маркизныкына охшаш: аны да машина таптап киткән, ә Валерия, битараф калмыйча, этне аякларына бастыру эшенә керешкән. Алар умыртка баганасына берничә операция кичергән, көндәлек күнегүләр ясаганнар, хәтта энәләр кадап дәвалану курсларына йөргәннәр. "Сиңа Ходай тарафыннан нәрсә бирелгән, шуны яратырга кирәк. Аны үтерү йә исән калдыруны син хәл итә алмыйсың, синең эшең – ярдәм итү. Шуңа юлымда Тимофейны тапкач, мин аны гаиләдә калдырырга булдым", – ди Валерия. Беренче арада эт, гомумән, хәрәкәтләнә алмаган, ике операциядән соң исә стенага терәп куйган килеш басып тора башлаган. "Ул беренче адымнарын ясагач, күз яшьләремне тыя алмадым, – дип искә ала Валерия. – Танышларым миңа бер генә бәя бирә: алар бармаклары белән чигә турына күрсәтә". Хәзер Тимофей сәламәт этләр белән паркта чабышып уйный. Аның кайчандыр гарип булуы хакында арткы сул аягының аксавы гына искә төшереп тора.

 

Кемдер ата – кемдер коткара

 

Витаминка исемле этнең вакыйгасын исә, гомумән, могҗиза дими ни дярсең! Башкаланың Осиново бистәсендә яшәүче ир-атның ишегалдына канга баткан эт килеп ава. Үзенең бу очракта көчсез булуын аңлаган Владимир Осин башкаладагы йортсыз хайваннарны яклау оешмасына шалтырата. Аннан ике кыз килеп, этне ветеринария хастаха-нәсенә алып китә. Владимир исә аларның телефон номерларын югалта һәм берничә ай буе кызлар турында мәгълүмат тапмагач, этне кайтаруга өметен өзә. Витаминка исә бу вакытта хастаханәдә дәвалану уза. Аның тәненнән – 7 , күзеннән бер пуля чыгаралар, яраларын эш­кәртәләр. Эт өч ел буе төрле урыннарда яши – оешма әгъзалары аңа яңа хуҗа таба алмый интегә. Пулялар этнең үпкә­ләренә тиеп узганга, ул гел йөткерә, бронхит белән авырый, яраланган күзе сукырая. Өч ел узды дигәндә, әлеге оешманы Владимир, ниһаять, табып ала. "Инде өметем өзелде дигәндә генә, телевизордан әлеге оешма турында хәбәр күрдем. Теге юлы этне алып киткән ике кыз, бәлки, шул оешмадандыр дип шалтыраттым. Бактың исә, алар Витаминкага хуҗа таба алмый интегәләр икән", – ди бу хакта Владимир. Исән калуы да икеле булган хайван шулай итеп хуҗалы һәм гаиләле була. Заманында аңа юкка гына Витаминка дип исем кушмаганнар. "Vita" сүзе латинчадан "яшәү" дип тәрҗемә ителә бит.

 

Лакки (инглиз теленнән "бәхетле" дип тәрҗемә ителә) да – кешелексезлек корбаны. Аның тәпиенә дә атканнар – шуңа аны ампутацияләргә туры килгән. "Без, аны тапкач, хастаханәгә илтеп куйдык, шунда дәваланырга калдырдык. Баштарак урамга да күтәреп кенә алып чыга идек. Кулдан идәнгә төшергәч, ул алгы аягы белән миңа ябышты да җибәрмәскә тырышты. Мин елый-елый китеп бардым", – дип искә ала этнең хәзерге хуҗасы Лилия Иванова. Пулялар белән тишкәләнеп беткән тәпине төптән кисеп алырга туры килгән, юкса – гангрена башланыр иде, ди табиблар.

 

Лилия әйтүенчә, беренче арада аңа эт түгел, күршеләре, тирә-юньдәгеләр уңайсызлыклар тудырган. "Мине барысы да сүкте. Имеш, мин юләр, кечкенә бала яшәгән фатирга инвалид этне алганмын. Урамда узып барган кешеләр миңа шундый итеп карый, әйтерсең мин аның аягын үзем кисеп алган. Кеше-ләрнең мондый мөнәсәбәтен күреп, әни безне башта урамга да бик чыгармый иде. Лакки минем өчен икенче балам кебек бит", – ди Лилия.

 

Җәмгыять әле әзер түгел...

 

Хәер, Лилия генә түгел, мондый хайваннар яшәгән һәр өйдә аларны гаилә әгъзасы буларак кабул итәләр. Аларны башка кешеләрнең сәер карашлары гына гаҗәпләндерә. Ике инвалид хайван хуҗасы Оксана Петухова моны берничек тә аңлата алмый. "Мәскәүдән Казанга килгәч, мин үземне чит планетада кебек хис итәм. Мәскәүдә минем Тося исемле этем бар. Ул өч аяклы. Без анда урамга чыкканда, кешеләр килеп, хәлләребезне сорый, сезгә авыр түгелме, дип ярдәм тәкъдим итә. Ә Казанда бөтенләй башкача. Ике күзе дә сукыр мәчене табибка күрсәтергә дип алып барган идем, сәламәт эте белән чиратта торучы бер хатын кызына: "Якын килмә, күрәсеңме – сукыр! Кем белгән аны", – ди. Алар өчен үземә оят булды", – ди Оксана. Мәчене ул үзе яшәгән йорт янында табып алган. Аның ике күзе дәваларлык түгел, табиблар берни белән дә булыша алмаган – операция ясап, күз кабакларын тегеп куйганнар. Оксана әй­түенчә, беренче көннәрдә авыр булган: мәче башта фатирны, андагы җиһазларның торышын, ишекләрнең кайда урнашуын өйрәнгән. Хәзер исә сукыр килеш тә стеналарга бәрелми йөри икән. "Диван-караватларны гы­на күчерә алмыйм, аңа бит янә ияләшергә туры ки­ләчәк", – дип көлә Оксана. Безнең җәмгыятькә исә әле күп нәрсәгә ияләшергә кирәк: урамдагы эт-мәчеләргә йорт кирәк булуына да, инвалид хайваннарның аның кадәр үк зур йөк булмавына да, вакытында ярдәм кулы суза белүгә дә... Шундый хайваннарга мөнәсә­бәтебезгә карап, "кешелеклелек" дигән хис сынала. Ә бу хистән мәхрүм булсак, үзебезне хайваннардан өстенрәк, дип саный алмыйбыздыр, мөгаен.

 

"Чит илдә операция ясап, Маркизны аякка бастырырлар иде", – ди Галия Солтанова


Гөлназ ГЫЙЛӘҖЕВА
Ватаным Татарстан
№ 163-164 | 17.08.2012
Ватаным Татарстан печать

▲ Өскә
Матбугат-инфо
Матбугат.ру
Ватаным Татарстан
Шәһри Казан
Бердәмлек
Рәшит Ваһапов фестивале
Камал театры
Тинчурин театры
Татар дәүләт филармониясе
Ирек мәйданы
Татарстан яшьләре
Кариев театры
Идел
Өмет
Татарстан китап нәшрияты
Милли Музей
Шаян
Татаркино
Ханский дом
Татар телен һәм ТР яшәүче халыклар вәкилләренең<br />туган телләрен саклау, үстерү мәсьәләләре комиссиясе
«Элита»