КӨЧЛӘП ЯРАТТЫРАЛАР

"Фатирыгызга киләбез", "кунакка чакырабыз"... Ял тәкъдим итүче "үзәк"ләр кәеф-сафа корырга теләгән кешегә күңел ачуның нинди генә төрләрен тәкъдим итми. Ерак эзләп барасы да юк, "ял иттерүче"ләрнең телефон номерлары һәр багана, йорт саен язылган.

Гомумән, йорт диварларына язылган телефон номерлары Казанның бер үзенчәлегенә әйләнеп бара. Шәһәр җитәкчелеге дә әлеге бизнеска каршы көрәшүнең үтемле чарасын эзләп таба алмый. Түрәләр уйланган арада, кулга пумала тотып, "пычрак" коймаларны буяп йөрисе генә кала. Узган атнада федераль партияләрнең берсе үзенчәлекле акция башлап җибәрде. Сәяси оешма вәкилләре шәһәрне "чистарту" эшенә тотынды. Партиянең төбәк бюросы әгъзасы Азат Газизов әйтүенчә, акция кышка кадәр дәвам итәчәк. Алга таба исә "санитар"лар сафына шәһәр халкы да кушылыр дип өметләнә ул. Теләге булган һәркемгә пумала һәм буяу бушлай биреләчәк. "Атна саен башкаланың һәр районында 100гә якын ишегалдын тәртипкә китерәчәкбез", – ди Азат Газизов. Гомумән, шәһәрне ял тәкъдим итүче телефон номерларыннан арындырырга теләүчеләрнең хыялы зурдан. "Бер үк урынга кат-кат килеп, "шакшы" телефон номерларын бетерәчәкбез", – дип ышандыра "Хатын-кызлар" клубы президенты Рушания Бильгильдеева.

Тик әлеге көрәштә кемнең җиңәчәге генә билгесез. Кулына пумала тотып, шәһәр буйлап йөрүчеләрме, әллә фәхеш йортлары китергән акчага коенып яшәүчеләрме? Сер түгел, фахишәлек инде күптән бизнеска әверелде. Җиңел юл белән кесә калынайтучылар да үз кәсепләреннән тиз генә баш тартмаячак.

Шәһәр хакимиятендә "ял үзәкләре" белән көрәшү өчен махсус оешма да төзелгән. Административ күзәтүне координацияләү идарәсе белгече Дмитрий Алексенко әйтүенчә, алар мәхәббәт тәкъдим итүче реклама кәгазьләрен таратучыларга каршы көрәш алып бара. Сүз койма, баганаларга эленгән чуар "белдерүләр" турында. Әлбәттә, мәхәббәт бизнесының бу төре белән көрәш алып бару күпкә җиңелрәк. Коймага шәрә кызлар төшкән реклама кәгазен ябыштыручыны кулыннан тотып була. Әлеге эш буенча быел гына 2 меңнән артык беркетмә төзелгән инде, гаепле затларга 3 миллион сумнан артык штраф түләткәннәр. Әмма пычрак эштә тотылучылар җаваплылыктан бик җиңел котыла. Физик затларга штраф күләме нибары – 100-500 сум, юридик затларга – 5-10 мең, ә вазифаи затларга – 500-1000 сум тәшкил итә, ди белгеч. Кәгазь ябыштырырга урамда каңгырап йөрүчеләрне яллаулары да беркемгә сер түгел. Аларны исә штраф белән генә акылга утыртып булмый.

"Ә "досуг" номерлары белән шәһәрнең Эчке эшләр идарәсе шөгыльләнә", – ди Дмитрий Алексенко. Ягъни, һәр район хакимияте җитәкчеләре үз районындагы йорт диварларында язылган номерларны бергә туплый да координацияләү үзәгенә җибәрә. Алар исә бу мәгълүматны Эчке эшләр идарәсенә тапшыралар. Эт – эткә, эт – койрыкка, ди. Таякның авыр башы йорт белән идарә итүче оешмаларга да төшәргә мөмкин. Диварларның чисталыгын нәкъ менә алар тәэмин итәргә тиеш.

"Телефон хуҗаларының эзенә төшүе шактый катлаулы", – ди Казан шәһәре эчке эшләр идарәсенең мәгълүмат үзәге җитәкчесе Игорь Силко. Аларны административ җаваплылыкка тарту очраклары да бик сирәк. Татарстан Прокуратурасына, мәсәлән, мондый юнәлештә бер генә эш тә кермәгән. Бу телефоннарның күбесе кәрәзле элемтә компанияләренә карый, ә алар шәһәр җитәкчелегенә буйсынмый. Шуңа күрә хокук саклаучылар кушуы белән генә телефон номерын сүндереп тә булмый.

Тиздән элемтә компанияләре абонентлар белән өстәмә килешү төзи башларга да мөмкин. Яңа карар гамәлгә кергән очракта, кәрәзле элемтәгә тоташырга теләүче кеше әлеге номерны бары тик аралашу өчен генә файдаланачакмын, дип имзасын куярга тиеш булачак. Тик бу яңалыкның кайчан тормышка ашачагы гына билгесез.

Моннан берничә ел элек үзәк басмалар ял тәкъдим итүче телефон номерларын газета битләрендә бастыра башлаганнар иде. Кайбер шәһәрләрдә моның ише махсус басмалар да бар. Казан җитәкчеләре дә урамдагы "пычрак"ны "мәхәббәт" газетасына кертергә кирәк, дигән фикер тәкъдим иткән булган. "Моңа кайбер түрәләр каршы чыкты", – ди Дмитрий Алексенко. "Фәхеш йортларына каршы көрәшнең тагын бер юлын таптык", – дип өметләндерде Игорь Силко. Тик ул әлегә сер булып саклана. Җитәкче бары тик: "Нәти-җәсе булгач, сөйләшербез", – дип кенә өстәде.

Д.Бунтуков фотосы.