Татар баласы туган телен ник яратмый?

Татар баласы татарча сөйләшергә теләми... Бүген моның белән берәүне дә гаҗәпләндереп булмый, диярсез. Димәк, гаиләдә дөрес тәрбия бирмиләр, үзара туган телдә аралашмыйлар дип, гаепне күпләр әти-әнигә тагар. Ана теленең нигезе гаиләдән башлана дибез бит. Күптән түгел мин дә шулай фикер йөртә идем. Әмма соңгы вакытта бу мәсьәләгә карашым берникадәр үзгәрде.

Бер көнне кунакка дүрт яшьлек кызы белән мәктәп дустым килде. Сөйләшә-аралаша торгач, бер сәерлеккә игътибар иттем: әнисе татарча эндәшсә дә, кызчык һәрвакыт русча җавап кайтара. Бу турыда сүз чыккач, дустым баласының һич кенә дә туган телендә сөйләшергә теләмәвенә зарланды. Барлык үгетләүләргә нәни “мне не нравится татарский” дип кырт кисә икән.

Бу сөйләшүдән соң озак та үтмәде икенче бер иптәшем телефоннан шалтырата. Кечкенә улы турында сораша башлагач, ул да баласының татарча белә-аңлый торып, русча гына аралашуына борчуын белдерде.

- Син бит татар малае, татарча сөйләш, дип әйтеп карыйбыз. Әмма улыбыз безгә “Я не татарин!”дип җавап кайтара, - ди иптәш кызым.

Шагыйрь Илдус Гыйләҗевның “Кичереп булмый” дигән шигыре искә төште. Анда да татарча сөйләшергә оялган кыз “Не хочу я, мама, быть татаркой” дип елый бит. Әмма әлеге шигырдә сүз катнаш никахтан туган бала турында бара. Дусларым исә икесе дә татар егетләрендә кияүдә, өйдә дә татарча гына сөйләшәбез, диләр.

Шулай була торып та аларның балалары туган теленнән ваз кичә. Әле җитмәсә дус кызның берсе татар гимназиясендә башлангыч сыйныф укытучысы булып эшли. Аның өчен баласының туган телгә мондый мөнәсәбәте бигрәк тә аяныч. Ире белән алар хәтта психологка да мөрәҗәгать иткән. Белгеч нәнинең үз-үзен болай тотышын балалар бакчасында рус мохитенә килеп эләккәч, аралашуда туган киртә нәтиҗәсе дип аңлаткан.

Димәк, туган телне саклау бурычын гаиләгә генә йөкләү дә дөрес түгел. Әйләнә-тирә мохит тә зур роль уйный бит. Без, өлкәннәр дә, арабызга берәр рус кешесе килеп кушылса, шунда ук русчага күчәбез, җәмәгать урыннарында туган телебездә аралашырга кыенсынабыз. Шулай булгач, кечкенә балаларга ничек шелтә белдерәсең инде. Үсә төшкәч, татар уллары-кызлары туган телнең ямен-тәмен тоя башлар, дип ышанасы гына кала.