Мәгъсүм Гәрәев: бүген татар язучылары арасында халыкара аренага чыгарлык кеше юк

18 майда узасы Татарстан Язучыларының корылтае алдыннан Мәгъсүм Гәрәев һәм Фоат Садриевның фикерләрен тәкъдим итәбез. Мәсьәләгә ике төрле караш:

МӘГЪСҮМ ГӘРӘЕВ:

Әдәбиятыбыз турында

Бүгенге көндә татар язучылары арасында халыкара аренага чыгарлык бер кеше дә юк. Элеккеге заманнарда, Гариф Ахунов рәис булып эшләгән чорда, Мәскәүдә ай саен 5-6шар китап чыгарыла иде. Татар язучыларының рус теленә тәрҗемә ителгән әсәрләре. Хәзер Мәскәүдә кайсы татар язучысының әсәре чыкканы бар? Моның сәбәбе нәрсәдә? Сәбәбе гади. Татар язучылары дөнья аренасына чыгардай сыйфатлы, актуаль әсәрләр иҗат итә алмый. Шәхсән минем андый әсәрне күргәнем юк. Безнең язучылар көн кадагына суккан темаларны күтәрә алмый, алар чынбарлыктан ерак булган әкият язып яталар. Ни өчен бездә “Гарри Поттер” кебек әсәрләр юк? Аны бит дөньядагы барлык телләргә дә диярлек тәрҗемә итеп бетерделәр. Бу битарафлык, булдыксызылык үзебезнең балаларны, милләтне хөрмәт итмәү.

Язучылар берлеге турында

Язучылар берлегенең исемен хәзер “Галимнәр союзы” дип үзгәртергә кирәк. Андагы язучыларның күбесе үзләренең диссертацияләре белән берлеккә кергән кешеләр. Анда хәзер сәләтсез, булдыксыз, әмма югарыга үрмәли белүче кешеләр кереп тулды. Талантсыз шагыйрь һәм язучы кисәкләре, гадәттә, шулай үрмәли яктыга.

Корылтай турында

Язучылар корылтаенда Устав үзгәртеп, яңа срокка калырга омтылу – ул булдыксыз кешеләр эше. Булдыксыз, кулыннан эш килми торган кеше срок озынайтып карый. 7 ел эшләгән икәнсең, күрсәт эшеңне. Нишләдең син ул вакыт аралыгы эчендә? Мин татар язучылар оешмасыннан бик озак гомергә җитәрлек эш калдырган 2 генә кешене беләм. Җитәкчеләрне әйтүем. Беренчесе – Гомәр Бәширов. Ул Аккош күлендә язучыларның ял базасын төзетте. Икенчесе – Гариф Ахунов. Ул язучыларны подвалдан өскә чыгарды. Ягъни, фатирлы итте.

Мин бүгенге көндә ишеткән кандидатлар арасыннан бердәнбер лаеклысы Вахит Имамов дип саныйм. Аны халык таный, халык белә. Ул халыкны үзе дә белә. Аралаша белә. Ул яхшы оештыручы һәм коммерсантлар белән уртак тел табып эш итә беләчәк кеше. Бу – бүгенге көннең иң мөһим сыйфаты. Ә акчаны җиңел генә бирмиләр, акчаны сорап һәм тир түгеп ала белергә кирәк.

Язучылар бинасын төзекләндерүне эш дип санасак, аны шунда ук эшләп куярга кирәк иде. Аңа бит акчаны шул ук елны бүлеп бирделәр. Эшләгән кеше, эшен күрсәтәсе килгән кеше, сайланып куелуга ук, җиң сызганып тотына ул. Чабышка чыккан атлар финишка килеп җиткәндә генә йөгерә башламый бит.

ФОАТ САДРИЕВ:

Корылтай турында

Уставны үзгәртү кирәк тә түгелдер инде ул. Әгәр язучылар Илфак Мирза улын калдырырга тели икән, Устав үзгәртү дә мәҗбүри түгел. Мин иртәгә корылтайда чыгыш ясарга да җыенам, Әлмәт язучылар оешмасы исеменнән чыгыш ясауны миңа тәкъдим иттеләр. Анда да әйтәчәкмен бу фикерне.

Рузвельтны да бит, халык теләгәч, дүрт срокка сайлаганнар. Ә безнең Устав ул әллә нәрсә халыкара документ түгел. Кирәк табалар икән, бу сайлауны Устав үзгәртеп тә эшләргә мөмкин. Илфак Мирза улы бит ул бик авыр вакытта килде, финанслау беткән вакытта. Бәлки кемнәргәдер эшләми кебек тә тоелгандыр, андый фикерләр дә ишеткән булды. Тик миңа калса, ул эшләргә сәләтле кеше. Бу урынга башка лаеклы кандидатуралар күрмим. Бәлки миңа моннан, Мөслимнән торып күренмидер.