Шагыйрьләргә әйтер сүзем бар

Күп еллар элек сезнең каләмдәшегез шигырь юллары язган, ә композитор, аларны укып чыкканнан соң, көй уйлап тапкан. Шун­нан соң ул көйне үзе­нең иҗатына гына хас төсмерләр белән баеткан. Рөстәм Яхин булган бу. Рамазан Байтимеров сүзләренә язылган “Туган ягым” җыры әнә шулай дөньяга килгән.

Башка җырлар да шулай туа. Музыка тарихында әзер көйгә сүзләр язу – бик сирәк очрый торган күренеш. Моның тәүге үрнәкләреннән берсе – М.И. Глинка көенә барон Розенның шигырь юллары иҗат итеп, “Иван Сусанин” операсының пәйда булуы дип беләм. Композитор Е.Крылатов: “Минем көем шигъри юллар кимәленә бәйле”, – дигән. Рөстәм Яхин да җыр сүзлә­ре­нә карата бик таләпчән булган. Аның җыр­лары искиткеч матур гына түгел, эчтәлекле дә. Шул сә­бәпле алар озын гомерле.

1993 елда гимн бәйгесендә финалга ике әсәр: “Тәфти­ләү” белән “Туган ягым” чыкты. Депутатлар аны, әлбәттә, сүзләре белән аягүрә басып җырлады. Читтән карап торучыга бик матур күренеш иде бу: ап-ак костюмнарын киеп алган депутатлар, елмаеп, ил­һамланып, сүзләре барыбызга да таныш һәм аң­лаешлы булган җыр көйли... Гимн нәкъ менә шундый: олылар­ның да, бала­ларның да исендә калырлык, гади һәм аңлаеш­лы булырга тиеш. Тик мине бер сорау борчый: “Тәфтиләү” гимнга әйләнгән очракта, Тукай сүзләрен дә үзгәртергә жөрьәт иткән булырлар идеме икән? Бик сагышлы җыр бу. Аннан килеп, ни өчен безнең гимн­ның сүзләре юк дип аптырыйлар соң? Аның бит сүзләре бар иде, тик гимнны кабул ит­кәндә генә төшеп калды... Күпләребез бу көйне башка шигырь юллары янә­шәсендә күз алдына да ки­терә алмый. Җырның үз сүзләрен кире кайтарасы иде. Шуннан соң инде аңа нәрсәнедер өстәү, нәрсәсендер төшереп калдыру авыр булмас иде дип беләм. Иҗат берлеге бар бит безнең. Ул нәкъ менә ниндидер хак эшләрне хуплау, кемнәргәдер ярдәм итү, гаделлекне торгызу хакына эшләргә тиештер ләбаса.

Хөрмәтле шагыйрьләр, безнең, балаларыбыз һәм оныкларыбызның хөрлеге өчен фашистларга каршы кө­рәшеп, бөтен сугыш юлын кичкән фронтовик-шагыйрь урынына куеп карагызчы үзе­гезне! Үлгәндә дә, солдат кебек, горур башын түбән имәде ул.

Әдипләр! Рамазан Байти­меровның якташларыннан үрнәк алып, бәйгедә катнашмавыгызны үтенеп сорыйм. Чөнки берлеккә кабул ителми калган шагыйрь, гаделлеккә өметләнеп, үз биеклегеннән безгә һаман карап тора шикелле...