Кая ашыгасыз сез, ирләр, кая ашкынасыз?

Дөрес, илебез территориясендә барган бәрелешләр аркасында бу тагын нәкъ шулай күрсәтеләчәк. Ләкин чынлыкта соңгы елларда үлем үз канатын хатын-кызларыбыз өстенә киңрәк җәя бара. Үз-үзләренә кул салучыларның 87 проценты ир затларына туры килә. Ләкин бу үлем түгел, бу – җебегәнлек, үз проблемаларыңны чишәргә теләмичә, бүтәннәр җилкәсенә салып, алардан качу, кемнәрдәндер шул рәвешле үч алу. 

 

Инде аварияләрдә үлгәннәр санын карыйк. Сезнең бәлки үзегезнең дә игътибар иткәнегез бардыр, ике яки берничә техника бәрелешү нәтиҗәсендә пассажирлар арасында үлем күп икән, һичшиксез әйтеп була – руль артында ир кеше утырган. Әгәр руль артында хатын-кыз утырса һәм машинасында берничә пассажир булса, ул алар өчен ир-атка караганда күбрәк җаваплылык тоя, чөнки ул табигать тарафыннан яралган ана. Кешеләрдә иң көчле инстинкт та, кайгыртучанлык, җаваплылык, яклау-саклау сыйфатлары аңа ана карынында ук салына. Күбесенчә ул үзе генә булганда яки янәшәсендә ир кеше булып, аны үзеннән көчлерәк дип хис иткәндә генә саклану-саклау дигән төшенчәне икенче урынга куеп, һәлакәт китереп чыгара. Ә ирләрдә, нинди булуларына карамастан, үз-үзләренә ышаныч шулкадәр көчле – төкереп бирә алар янәшәдәгеләрнең иминлегенә. Аларга табигать тарафыннан ярпачлык, кыланчыклык-мактанчыклык өеп бирелгән. Кайда булсалар да, әллә нинди катлаулы хәлдә дә бу сыйфат өстенлек ала, алар белән идарә итә. 

 

Ир-атны хатын-кыз югары күтәрә, канат куя чынлыкта булган бәяне 200-300 процентка арттырып күрсәтеп. Аларда рәхмәтле булу сыйфаты да бик фәкыйрь генә, яралгы формасында гына. Күтәрелгән, тараканнан лачынга әверелгән ир чама дигән сыйфатны бөтенләй югалта. Үзенә канат куйган якынын сытып-таптап, бүтән, яшь, чибәр “яр” эзли башлый, чөнки аны күтәрә-күтәрә хәлдән тайган, сулган хатын аңа инде “кызык” түгел. Чөнки ирләргә тагын бер сыйфат өеп бирелгән – аучылык сыйфаты. Ул “аучы” сукмагына басып, бөтенләй башка “үр”ләр яулый башлый. Ә анда ничек була инде, алар бит бер “үр”не генә алып туктый алмыйлар. Өзлексез “көрәштә” ничек чыдасын мескен йөрәкләре...

 

“Ирләр сөйри дөньяны” дигән төшенчә күптән югалды бит инде ул, шуңа нигәдер һаман ышана алмыйбыз, әллә теләмибезме соң? Әшрәфҗан абый әйткәндәй, “факт на лицо” бит инде монда. Дөрес, бик игътибар белән карасаң, янәшәңдә бар андыйлар да, ягъни дөнья сөйрәүче ирләр, ай-һай бик-бик аз шул алар. Күзләреңне ял иттерерлек кенә. Артык арып китмәсме соң хатыннар? Килгән буын хатын-кызлар бу галәмәтне күреп бөтенләй башка юл сайлый башлады бит инде. Табигый юлдан барган хатын-кыз җенесе куркыныч сукмакка үзе теләп кереп бара. Бу исә тора-бара ир-ат дип аталган җенеснең бөтенләй бетүенә китермәсме икән? Ачуым да килмәгәе, тупаслыгым өчен гафу итегез, сыер көтүенә үгезнең кирәге калмады бит, бер шприц җитә 200 баш сыерга.

 

Сүземне үлемнән башлаган идем. Мамадышка илтүче 40 чакрым асфальт юлдан барганда юл һәлакәтендә үлгәннәргә бик күп таш, чардуган, билге куелган, ике яклап. Ике көн вакытымны шуларны өйрәнеп уздырдым. Ни аяныч, һәр һәлакәт ирләр тарафыннан ясалып, һәрберсендә алар каны аккан, өч-дүрт кеше үлгәннәре бар. Кая ашыгасыз сез, ирләр, кая ашкынасыз? Як-ягыгызга карагыз. Сезне өйдә әниләрегез, хатыннарыгыз, балаларыгыз көтә. Сез бит аларга бик кирәк, нинди булсагыз да. Олыяз – Кукмара юл чите дә нәкъ шундый кечкенә чардуганнар белән ике яклап чуарланган. Хатыннарыгыз, әниләрегез үлә өзлексез стресс, нерва белән яшәп, рак, инсульт, йөрәк чире алып, безнең әбиләребез ул чирләрне белмәгәннәр дә бит. Бөтен нәрсәне заманга сылтамыйк инде. 

 

Миләүшә ХӘЙРУЛЛИНА.

Мамадыш районы,

Ямаш авылы. 

Фото: пиксабай