Мәетне җирләү өчен урын сатып алынмый. Әгәр акча сорыйлар икән, бу закон бозу булып санала

– Ул тулы булса да, ябылмады, – диде ул. – Әгәр ябылган дигән статусы булса, бөтенләй беркемне дә җирләргә ярамас иде. Хәзерге вакытта анда моңа кадәр урын алып калган кешеләрне яки 15 ел элек мәрхүм булганнарның каберләре өстенә җирлиләр. 15 ел эчендә мәет таркала, шул вакыт узгач, башка кешене җирләргә ярый. Шуннан да иртәрәк ярамый. Һәм бу бары тик кабер өчен җаваплы кешенең рөхсәте белән генә эшләнә. Ягъни ул мәетне җирләүне үз өстенә алган яки каберне саклауны үзенә рәсмиләштергән кеше була ала. Кайбер кешеләр зираттагы агачларны чистартып, мәрхүмне ул урынга да җирли ала. Тик бу очракта ул агач чистарту чыгымнарын үзе күтәрә.

 

Ә менә билгеле булмаган, ташландык хәлдәге каберләргә кагылырга ярамый. Чөнки бу беренче чиратта куркынычсызлык белән бәйле. Беренчедән, анда кем, нинди шартларда җирләнгән булуы, ни сәбәпле үлүе билгеле түгел.

 

– Бәлки анда куркыныч авырулы кеше күмелгәндер? Казып алган очракта, ул тирә-юньгә таралып, тагын да күбрәк кеше үлеменә китерергә мөмкин. Мәетне  казып алу бары тик Роспотребнадзор рөхсәте белән генә башкарыла, – диде Ленар Абдуллин.

 

Чаллыда яшәүчене кеше мәрхүм булуга ук аның якыннарына бер-бер артлы төрле ритуал агентлыкларның үз хезмәтләрен тәкъдим итеп шалтыратуы борчый булып чыкты.

 

– Якынын югалткан кешенең аңы болай да томаланган була, җитмәсә, аңа берничә агентлык шалтыратып, баш катыра. Димәк, кешенең үлүе турындагы мәгълүмат кемнәндер тарала булып чыга бит? Моның өчен кем җаваплы? – дип сорады ул.

 

Халык сорауларын кабул итүчеләр ханымның соравына ачык кына җавап бирмәсәләр дә, мондый очраклар булуын инкарь итмәделәр. Бер эш хәтта судка кадәр барып җиткән. Ул вакытта үлгән кеше турындагы мәгълүматны полициянең участок хезмәткәре тапшырган булып чыккан.

 

– Һәр очракны аерым карарга кирәк. Әйтик, кайгыдан югалып калган кешеләргә ярдәм итәргә теләп, полиция хезмәткәре мәетне җирләү хезмәтенең телефоннарын да бирергә мөмкин. Шуңа күрә без полиция һәм медицина учреждениеләре хезмәткәрләре уңга-сулга мәгълүмат тарата, дип берничек тә әйтә алмыйбыз. Гомумән алганда, республикада мәетне җирләүдә коррупция очраклары аз, – диде Ленар Абдуллин.

 

Закон бозу очраклары димәктән, Татарстан Прокуратурасының социаль өлкәдә законнарның үтәлешен күзәтү бүлеге башлыгы Айрат Галимов әйтүенчә, республиканың 30 районында мәетләрне җирләү белән шөгыльләнүче махсус хезмәтләр юк. Закон бозу очраклары шулай ук җир бүлеп бирүдә, бер кабергә берничә мәетне күмүдә күзәтелә. Татарстан Прокуратурасы уздырган тикшерү нәтиҗәләре бу өлкәдә 128 закон бозу очрагын ачыклаган. Аларның 46сы хәл ителгән. 5 эш судка тапшырылган, бер очрак буенча җинаять эше ачылган.

 

Татарстанның суд-медицина экспертизасы бюросы җитәкчесе Марат Тимерҗанов әйтүенчә, мәетләрне ярдыру буенча да халыктан сораулар күп килә. Шалтыратучылар арасында да бу мәсьәлә белән кызыксынучы кеше булды. Марат Тимерҗанов сүзләренчә, әгәр дәвалау учреждениесендә кешенең диагнозында ачыклык юк икән (әйтик, яшьли кинәт үлсә яки моңа кадәр табибларга күренмәгән булса), яки көч кулланып үтерүдә шик булса, мәетне һичшиксез яралар. Бу хезмәтләр бушлай эшләнелә. Әгәр кеше өлкән яшьтә булса, һәм хроник авырулары үлү турындагы белешмә бирер өчен җитәрлек дип табылган очракта, белешмәне мәетне беркая да алып бармыйча гына бирәләр. Ниндидер шик туса яки диагноз куйганда билгесезлек килеп чыкса, мәетне яралар. Хокук саклау органнарының көч кулланып үтерүдә шиге туса, суд-медицина экспертизасына юллыйлар.

 

Ленар Абдуллин, якын кешесен югалткан очракта, махсус хезмәтләргә мөрәҗәгать итүчеләр артуын әйтте. Алар документларны җыю һәм мәетне җирләү буенча барлык мәшәкатьләрне үз өсләренә ала. Ә инде бәяләргә килгәндә, һәркем юрганына карап аягын суза. Якынын югалтучылар арасында 10 меңлеккә дә, 120 мең сумлык табутка да заказ бирүчеләр бар.

 

– Якынын җирләргә финанс мөмкинлеге булмаган кешеләр дә бар. Кызганыч, андыйлар шактый. Андый очракта, мәрхүмне махсус агентлыклар иң аз чыгымнар белән җирли. Бүген аның бәясе – 6964 сум. Һәм бу очракта, мәрхүм, нинди милләт вәкиле булуына карамастан, бары тик табутта җиргә иңдерелә. Шуны да әйтеп узасым килә: мәетне җирләү өчен урын сатып алынмый. Әгәр җир өчен акча сорыйлар икән, бу закон бозу булып санала, – дип аңлатты ул.

Фото: Илдар Мөхәммәтҗанов