“Кабергә уенчыклар, ясалма чәчәкләр кую динебездә юк”

Ә кемдер хәтта чардуган утыртып куюны да кирәксенми. Таш куя да шуның белән шул. Бер караганда, зират карап-хозурланып йөри торган урын да түгел кебек, икенче караганда, мәетләргә карата бу безнең игътибар, ихтирам да билгесе кебек. Бүгенге сәхифәбездә без Әмәт бистәсе мәчете имам-хатибы Равил хәзрәт БИКБАЕВ белән зират тәртипләре турында сөйләштек.

 

 

– Зират коймалап алынган икән, аерым чардуган кирәк тә түгел. Аны элек каберләр өстенә ерткыч хайваннар, мал-туар кереп, таптап йөрмәсен өчен һәм кешеләр дә каберне күрмичә, ялгыш таптамасыннар өчен куйганнар, анда да агачтан гына ясаганнар. Хәзер зиратлар тимер коймалар белән әйләндереп алына, чардуган куюның кирәге дә калмый. Кайвакыт чардуганнар бер-беренә бик якын тору сәбәпле, алар арасыннан йөреп тә булмый. Кабергә якын килеп, дога да кыла алмый аптырыйсың. Яңа мөселман зиратында чардуганнар куйдырмыйлар, билге итеп таш кына куярга рөхсәт бирелә һәм бу дөрес тә. Аннары диндә исраф кылу да хупланмый, чардуган ясату өчен акчасы да, материалы да кирәк. Әгәр дә бер гаилә яки нәсел бер урында җирләнәсе килә икән, ул очракта шул урынны койма белән бүлеп куярга ярый.

 

 

– Диндә андый нәрсә юк.

 

 

– Дөрес әйбер түгел ул. Кабер өстендә үскән һәр үсемлек мәет өчен дога кылып тора. Мәетне күмгәндә балчыгын ничек күтәреп-өеп куйдың, шулай торсын. Ә үсемлекләрдән арынырга ашыкмагыз, алар мәет өчен файда гына китерә, ягъни зекер әйтеп торалар. Шуңа да галимнәр кабер өстен йә яз яки көз көне генә чистартырга куша. Җәй көне аларга тимәү хәерлерәк.

 

 

– Махсус агач утырту кирәкмидер дә, үсеп утырган үләннәр догага җитә. Утыртасы килгән кеше зур булып үсми торган җыйнак агач утыртса, әйбәт. Әгәр дә агач үсеп, зыян китерә икән, аны кисеп алудан куркырга кирәкми. Чәчәкләр утырту да дин буенча килә торган гадәт түгел. Теләге булган кешегә анысы тыелмый, чөнки алар да дога кылып тора. Ә уенчыклар яки кәнфитләр куеп калдыру, ясалма чәчәкләр кую динебездә юк. Шулай ук ташка мәетнең фотосурәтен кую да дөрес гамәл түгел. Моңа бик җитди карарга кирәк, чөнки каберлекләр – динебезнең бер өлеше.

 

 

– Дөрес сорау. Галимнәр, вафат булган кеше үлгәнче балаларына шуны аңлатып калдырмаган булса, зыяны мәеткә булырга мөмкин, диләр. Әйтеп-кисәтеп калдырса, мәеткә гөнаһы юк. Шуның өчен бу мәсьәләдә дин әһелләре белән киңәшләшү зарур.

 

 

– Диндә андый нәрсә бар. Мәет исеменнән, савабы аңа булсын дип, җимеш агачын утыртырга телисең икән, аны зираттан башка урында да утырта аласың. Фәкать ниятеңне генә дөрес җиткерү мөһим.

 

 

– Бу да динне аңлап бетермәүдән килә. Элек әби-бабаларыбызның кабер ташларына бары тик гыйбрәтле сүзләр генә язылган. Әйтик, кабер янында басып торучы, бел, кичә мин синең шикелле идем, иртәгә син минем кебек буласың, дигән сүзләр. Бу исән кешегә үлгәннән соң ахирәт тә булачакны искә төшерү. Ташка Аллаһ сүзе дә, аятьләр дә, бисмилла да язылмый. Ә хәдис яки берәр шагыйрьнең мәгънәле шигырь юллары язылырга мөмкин. Мәеткә синнән бүләк таш түгел, аның исеменнән сәдака бирү, рухына кылган дога гына була ала.

 

 

– Кайбер якларда, чынлап та, кызыл балчыктан, аны яндырмыйча гына, кирпечләр әзерләп куялар. Бу сөннәткә күбрәк муафыйк булып тора. Пәйгамбәребезнең дә ләхетен шундый кирпечләр белән каплаганнар. Гарәп илләрендә шулай эшләнә, чөнки такта тиз чери һәм аны туфрак та баса. Ә кирпеч нык. Әмма безнең халыкта такта кую гадәте яши. Галимнәр аны да рөхсәт итә. Такта куюның бернинди дә гөнаһы юк.

 

 

– Каберләр арасында ярамый. Әгәр дә махсус бер урын бар икән, рөхсәт ителә. Дин тыелган заманда бабаларыбызның зиратта каберләр булмаган урында гает намазларын укулары билгеле.

 

 

– Мәетләргә багышлап Коръән укуны күпчелек галимнәр рөхсәт итә.

 

– Диндә кабер туфрагын ташу дигән нәрсә юк.

 

 

– Зиратка барганда, кешегә госелле булу тиешле, ә тәһарәтле булса, тагын да яхшырак. Хатын-кызга гаурәтен каплау зарур. Яланбаш, шәрә аякларны күрсәтеп йөрү мәетләрне хөрмәт итмәү була. Гомумән, хатын-кызларның зиратка еш баруы хупланмый, мәетне озата барганда керү исә бөтенләй тыела, чөнки алар нечкә күңелле, психологик яктан аларга авыр булачак. Каберстанда чәчне тузгытып, киемнәреңне йолкып, акырып елау тыела. Күңеле тулып, сабыр гына елау тыелмаган. Кабер өстенә утырырга яки басарга ярамый. Зиратка, каберләрне чистарту, тәртипкә китерү максатыннан гына бару дөрес түгел, сез анда алар рухына дога кылу, ахирәтне искә төшерү нияте белән дә барырга тиеш.

 

 

“Әссәләмүгаләйкүм әһләддийәәри мин әл-мүъминиинә үәл-мүслимиин. Үә иннәә иң шәәәәллааһү би-күм ләә-хикуунә әсъәлүллааһә ләнәә үә ләкүмүл гәәфийәһ”.

 

“Аллаһның иминлеге булсын сезгә, кабердә ятучы мөэмин әһелләренә. Әлбәттә, Аллаһ теләсә, без дә сезгә кушылырбыз. Аллаһ бездән алда китүчеләрне дә, якты дөньяда калучыларны да гафу итсен, үзебезне дә, сезне дә җәфалардан коткаруын сорыйбыз”.

 

“Әссәләәмү галәйкүм йәә әһләл-кубүүр йәгъфируллааһү ләнәә вә ләкүм. Әнтүм сәләфүнә вә нәхнү бил-әсәр”.

 

“Сәлам сезгә әй, кабер халкы! Аллаһ безгә һәм сезгә мәгъфирәт итсен. Сез – элек киткәннәрдән, без дә сезнең артыгыздан киләчәкбез”.