“Бисмилләһне әйтәсең дә утыртасың”: бакчачылар серләре белән уртаклаша

– Бакча эшенә хирыслык әби белән бабайдан килә. Алар да, әтием Җәүдәт белән әнием Әлфия дә җәйләрен гел бакчада уздыра иде. Җир эшен ярату алардан килә дип уйлыйм. Интернеттан да бик күп мәгълүмат алам, – ди Лилия.

 

Үсентеләр өчен туфракны көздән үк әзерләп калдыра ул. Кычыткан төбендәге җирне казып ала да, капчыкларга тутырып, гаражга куя икән.

Яшелчә орлыкларын сайлаганда, безнең җирлеккә туры килгәннәрен алырга киңәш итә. Аларның да салкынга чыдам, иртә өлгерә һәм уңыш күп бирә торганнарын гына.

 

– Бездә җәй кыска булганлыктан, иртә өлгерә торган сортларны алырга кирәк. Помидорның үзем сынап караган һәм отышлы дип тапкан сортлары: “Батяня”, “Краса Сибири”, “Тяжеловес Сибири”. “Спасская башня” дигән гибрид ошады, әмма киләсе елга утырту өчен аның орлыгын алып калып булмый. Боларны теплицага утыртам. Ачык грунтка “Орлиный клюв” дигәне яхшы. Аның помидоры күп була. “Петруша огородник”ның җимешләре бик тәмле. “Сибирская тройка”ның да уңышы әйбәт чыга. “Сибирский скороспелый” хөрмә формасында була. “Московский скороспелый” белән аны узган ел май ахырында ук ашый башладык. Гибридларны тозлар өчен кулланам, алар шартламый. “Настена”, “Демидов” сортлары биек булып үсми. Уңышы да әйбәт. “Монгольский карлик” дигән ялкаулар помидоры да бар әле. Без дә утыртыр идек, аларны карарга вакыт юк бит, диючеләргә шул сортны киңәш итәм. Аңа су сипсәң, чүбен утасаң, шул җитә. Бәйләргә дә, яшь сабакларын өзеп торырга да кирәкми. Өзсәң, помидоры булмый. Әмма шунысы бар: бу сорт күп урын таләп итә. Бер куак помидорга бер квадрат метр кирәк. Ул күп һәм эре була, ә тәме әллә ни уш китәрлек дип әйтә алмыйм. Мин аны кетчуп, томат согы ясаганда кулланам, – ди бакчачы.

 

Лилия теплицага биеклеге ике метрга кадәр җитә торган сортларны утырта. Болай иткәндә, теплицада буш урын калмый. Кыска куаклыларын утыртсаң, теплицаның өске ягы буш калып, әрәм генә була, ди ул.

Кыраулардан саклау өчен, ачык грунтка чыгарып утырткан үсентеләрнең өстен агроспаннан эшләнгән махсус материал белән каплый. Әмма аны берничә кат ябарга кирәк, дип кисәтә.

 

Теплица сатып алырга уйлаучыларга Лилия ике ягында да ишеге һәр форточкасы булганны алырга киңәш итә.

– Мондый теплица кыйммәт, тик ул үзен аклый. Кайберәүләр, помидорның чәчәге коела яки чәчәге күп булса да, помидоры булмады, дип зарлана. Артык эссе булганлыктан шулай ул. Эсседә чәчәк стерильләшеп, помидорга әйләнә алмый. Мондый вакытта, кояш нурлары үтеп кермәсен өчен, теплицаның өстен япма белән каплап, ике яктагы ишекне дә ачып, үтәли җил ясарга кирәк, – ди ул.

Күп кенә бакчачылар орлыкларны ай календарена нигезләнеп чәчә. Лилия исә аны кире кага, “бисмилләһ”не әйтәсең дә утыртасың, ди.