Пенсия җитмәгәч, "Хәерче базары"на чыгасың... (ФОТО)

Базарның иң башында азык-төлек белән сәүдә итәләр. Җиргә куелган катыргы каплардагы азык-төлек тирәсеннән халык өзелми. Чөнки монда тауарны кибеттәгедән 3-5 тапкыр арзанрак бәядән алып була. Әмма бер искәрмә бар: тәкъдим ителгән ризыкларның бөтенесенең дә куллану вакыты чыккан! Сатучылар моны яшерми, алучылар да артык сорау бирми. Сатып алучы нәрсә сатканын белә, алучы да сәламәтлеген куркыныч астына куюын аңлый булса кирәк. Якынрак килеп, тауар белән танышам. 50 сумга бер кап “Охотничьи колбаски” алырга мөмкин. Яраклылык вакыты 23 мартта ук чыккан. Ярымысланган “Сервелат” казылыгын 23 гыйнварда ук ашап бетерергә тиеш булганнар. Куллану вакыты чыкканнан соң да ярты ел кайдадыр “качып яткан” казылык өчен сатучы 80 сум сорый, сатулашсаң, арзангарак та бирә. Күркә итеннән ясалган фарш бу итле тауарлар арасында иң “свежие”, аны 3 июньгә кадәр кулланырга яраган. 0,5 кг фаршны 50 сумга алып була. Башка капларда сөт ризыклары да үз иясен көтеп ята: 10 сумга балаларга кечкенә “Агуша” йогырты, “Тема” согы, “Растишка” пюресы, 1 литр сөт тәкъдим ителә. Аларының да яраклылык вакыты күптән чыккан. Чипсы, зефир, перәннек-кәнфит, печенье, әзер “Оливье” салатына кадәр бар. 10 сумлык әзер иртәнге ризыкның куллану вакыты 2019 елда ук чыккан!

 

Үзем гади сатып алучы кебек тауар карыйм, үзем сатып алучыларга сүз катам. Күбесе пенсионерлар. “Моны алып ашасак, агуланмабызмы икән?” — дигән булам. “Кызым, атна саен шушыннан алып кереп ашыйм, бер тапкыр да эчем авыртканы булмады”, — ди бер татар апасы. Үзе 80 сумлык казылыкның яраклылык вакыты соңрак чыкканын эзләп азаплана. “Пенсиябез аз бит, акчаң җитмәгәч, шулай “хәерче базары”на чыгасың икән. 10 мең сум пенсияне кая гына җиткерик: фатир өчен түлисе бар, дарулар кыйммәт. Безнең пенсия акчасына кибеттән килосы 600-700 сум торган казылык алып булмый. Монда исә бәяләр бик арзан. Пенсионерлар өчен бик кулай бу. “Безнең пенсия белән ит тә ашап булмый бит, — дип, аның сүзен бер бабай хуплый. — 50 сумга кайда ит бирсеннәр! Менә күркә фаршын алам да, кәтлит ясап, кыздырып ашыйм. Россия пенсионерларының ит күрәсе юк, безне шундый хәлгә җиткерделәр! Әле ярый шушы базар бар!”

 

Урамда 24 градус эссе булуын да уйласаң, монда азык-төлек янына якын килергә дә шүрләрлек. Әмма бу базарга атна саен йөрүчеләр курыкмый. Сөтне кайнатып эчәләр, казылыкны кыздырып ашыйлар икән...

 

Сатучылар да ни сатканын яхшы белә, фотога төшерергә маташуымны күреп, тауарларын ябып, китәргә ишарә ясадылар.

 

Әлбәттә, бу законлы сәүдә түгел. Шушында иске азык-төлек алып килүчеләр сату урыны өчен 200 сум акча түли дип ишеттем башка сатучылардан. Аның каравы, 10-50 сумга булса да тауар сатып, шактый акча эшли. Искергән ризыкны каян алалар — монысы безгә караңгы. Әмма бу тауарның элек супермаркет киштәсендә ятканы көн кебек ачык. Чөнки арада аерым бер сәүдә үзәкләрендә генә сатыла торган сәүдә маркасы атамалары очрый. Супермаркетлардан яраклылык вакыты чыккан тауарны килешү нигезендә аерым оешмалар алып китә. Алар аны йә чүплеккә илтеп яндыра, йә компост ясый, йә килешү нигезендә фермерларга илтә (мәсәлән, сөт ризыкларын). Тауарның ничек бу сатучылар кулына килеп эләгүен үзебез уйлап табарга кала. Йә аларны бик арзан бәягә сатып бирәләр, йә чүплеккә ыргытып, тауар шуннан “хәерче базары”на эләгә...

 

Гудованцев урамы якшәмбе көннәрендә менә шулай шаулап-гөрләп тора. Берара саклану вакыты чыккан азык-төлек сатуны тыйганнар дигән сүз булган иде, күргәнебезчә, бар да элеккечә. Шунысы бар: бу базарда алдау юк — сатып алучы монда кулланылышта булган яки яраклылык вакыты чыккан әйбер сатуларын яхшы белә, сатучы исә моны яшерми һәм бәясе буенча сатулашырга әзер. Менә шундый ул “хәерче базары”...