поиск новостей
  • 29.03 "Рөстәм маҗаралары" Кариев театры, 13:00
  • 29.03 "Кияүләр" Тинчурин театры, 18:30
  • 30.03 "Кәҗүл читек" Кариев театры, 11:00
  • 30.03 "Тапшырыл...ган хатлар" Кариев театры, 18:00
  • 30.03 ПРЕМЬЕРА "Флешка, рэп һәм мәхәббәт"Тинчурин театры, 13:00 һәм 17:00
  • 31.03 "Шәй-бу, шай-бу" Кариев театры, 18:00
  • 31.03 "Өч аршын җир" Тинчурин театры, 17:00
  • 02.04 Хан кызы Турандык. Тинчурин театры, 18:30
  • 03.04 Гомер буе сине көтәм. Тинчурин театры, 18:30
  • 04.04 Кияү урлау. Тинчурин театры, 18:30
  • 05.04 Гастрольләр: Тайна замка на холме. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 11:00 һәм 13:00
  • 05.04 Гастрольләр: Ханума. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 18:30
  • 06.04 Гастрольләр: Мастер и Маргарита. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 17:00
  • 07.04 Гастрольләр: Мелодия коралловых бус. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 17:00
  • 09.04 Җилкәнсезләр. Тинчурин театры, 13:00 һәм 18:30
  • 10.04 Синең хакта… Тинчурин театры, 18:30
  • 11.04 Ядәч! Исемдә! Бер гаилә трагикомедиясе. Тинчурин театры, 18:30
  • 12.04 Флешка, рэп һәм мәхәббәт. Тинчурин театры, 18:30
  • 13.04 Яратам! Бетте-китте! Тинчурин театры, 17:00
  • 14.04 Полиционер. Тинчурин театры, 17:00
Бүген кемнәр туган
  • 29 Март
  • Шәкүр - җырчы
  • Рөстәм Абязов - дирижер
  • Илфат Фәйзрахманов - журналист
  • Мөхәммәт Сабиров (1932-2015) - дәүләт эшлеклесе
  • Айгөл Хәйри - җырчы
  • Ринат Хәйретдинов - көрәшче
  • Никах, юбилей,Туган кон,балалар бэйрэмен,торле кичэлэрне алып барабыз.8-4кэ хэтле шалтыратта аласыз.89393453961
  • Чистаидан иорт сатып Алам чистаинын узенэн 89274905164
  • 1 булмэле фатир моселман гаилэсенэ озак вакытка арендага бирелэ ЖК Салават купере. Собственник ( риелтор тугел!!!)89509488227.
  • Сдается 2-х комнатная квартира по ул. Ф.Амирхана порядочной семье на длительный срок. В квартире есть мебель, рядом остановка, магазины, рынок. Только граждане РФ без животных!!! 8-965-584-66-30 собственник.
  • Продаю листы нержавейки 530х630, толщина 3,5мм, запчасти на УАЗ.тел 89178553159.
  • Коттедж төзэргэ кирэк казанда минэм номер 89274905164
  • Баян сатыла. Казан. Тел.:89003238614
  • татар теленең аңлатмалы сүзлеге сатыла, 3 томда, Казан, Татарстан китап нәшрияты, 1981 ел. тел.8 919 647 47 91
  • Казанда оч булмэле фатирнын залына тэртипле кыз эзлим. Бигичев урамы. Риелторсыз 89600347300
  • Исэнмесез! Бенто тортларга hэм капкейкларга заказлар кабул итэм! Казан шэhэре. 89377708700 Динара.
Архив
 
28.12.2020 Җәмгыять

“Бала кендегеннән бозым да ясыйлар...”

Рубриканың беренче язмасы кендек әбиләргә багышланган иде. Шул темадан читкә китмичә, балының кендеген һәм соңгылыкны кая, ничек урнаштыру турында йолалар белән таныштырырга булдык.

Бу турыда экспедиция вакытларында шундый күп мәгълүмат җыелган миндә! Һәм алар шундый төрле! Вариантлар бик күп. Шуңа күрә бүген кендек белән бәйлеләрен генә җиткерермен.
 
Борынгыдан әниләребез, әбиләребез кендекне кисеп алганнан соң юып-чайкап, берәр чиста чүпрәккә йә кәгазьгә төрәләр һәм мич башына, ишек өстенә, чормага куялар. Ул шунда үзе корып, кибеп беткән. Шулай ук башка төрле вариантлар да бар. Мисал өчен: китап йә догалык эчендә, сандыкта саклыйлар; зиратка алып барып күмәләр; бөти эченә тыгып, балага тагып куялар; матчага кыстырып куялар; ашлык уңсын дип кендекне кырга чәчәләр; беренче чәче, тырнагы белән бергә чүпрәккә төреп, баланы саклап торсын дигән максат белән, бишеккә элеп куялар...
 
Киләчәктә ат өстендә, биеклектә йөрсен дип ир баланың кендеген атка атланган кешегә дә биреп җибәргәннәр. Кеше басмас җиргә энә кадап күмгән (җен ияләшмәсен дип) очраклар да булган. Сүз уңаеннан, кендекне бозымга тоту очраклары да бар, шуңа күрә аны кеше-карадан саклап тотарга кирәк.
Кендек дәвалау ысулы буларак та кулланылган. Кипкән кендек белән баланы авырганда, күзсенгәндә имләгәннәр, чайкап эчергәннәр. Баланы күз тиюдән саклау өчен баш киеменә тегеп куйганнар.
 
Хәзерге заманда бала тапкан кеше соңгылыкны белми, күрми дә кала инде. Кайларга куялардыр аны (ташлыйлар дип аңларга кирәк инде), уйлаган юк...
 
Ә заманында безнең әбиләр аны теләсә кая аунатып яткырмаган. Хәстәрләп, кирәкле урынына урнаштырганнар.
Мәсәлән, Казан арты районннарында соңгылыкны иске чабатага салып, аулак җиргә күмгәннәр. Яисә кырык бер мәртәбә юып, марляга төреп, зират коймасы, алай да булмаса, чабатага салып, куш багана төбенә, йә ике киртә, ике казык төбенә күмгәннәр. Күмгән җирне кешегә әйтергә дә, күрсәтергә дә ярамаган.
 
Дөнья булгач, әллә нәрсәләр бар бит. Менә Мамадыш районыннан бер информант: каенанасы киленен яратмаган, соңгылыгын агымсуга агызган. “Бер җиргә дә тукталмасын, аккан су шикелле гел агып торсын”, – дип әйткән ди. Килененең шул бер баладан соң калган балалары туа барган, үлә барган ди шуннан соң...
 
Шул ук Казан арты районнарының берсендә әле бик күптән түгел (2006 елны) бәби тапкан ханым бала тудыру йортыннан сорап алып кайттым дип сөйләгән иде.
 
Менә шундый хәлләр дә була!
 
P.S. Ә сез соңгылыкны бала тапканнан соң бирсәләр, алыр идегезме? Аны җиренә җиткереп урнаштырыр идегезме? Моны кирәкле һәм мөһим эш дип саныйсызмы?
 
Зәлия Брусько.
 
Фото: http://pixabay.com
 

---
Шәһри Казан
№ --- | 28.12.2020
Шәһри Казан печать

▲ Өскә
Матбугат-инфо
Матбугат.ру
Ватаным Татарстан
Шәһри Казан
Бердәмлек
Рәшит Ваһапов фестивале
Камал театры
Тинчурин театры
Татар дәүләт филармониясе
Ирек мәйданы
Татарстан яшьләре
Кариев театры
Идел
Өмет
Татарстан китап нәшрияты
Милли Музей
Шаян
Татаркино
Ханский дом
Татар телен һәм ТР яшәүче халыклар вәкилләренең<br />туган телләрен саклау, үстерү мәсьәләләре комиссиясе
«Элита»