поиск новостей
  • 28.03 "Ак чәчәкләр кебек..." Кариев театры,18:30
  • 28.03 "Җан Баевич" Тинчурин театры, 18:30
  • 29.03 "Рөстәм маҗаралары" Кариев театры, 13:00
  • 29.03 "Кияүләр" Тинчурин театры, 18:30
  • 30.03 "Кәҗүл читек" Кариев театры, 11:00
  • 30.03 "Тапшырыл...ган хатлар" Кариев театры, 18:00
  • 30.03 ПРЕМЬЕРА "Флешка, рэп һәм мәхәббәт"Тинчурин театры, 13:00 һәм 17:00
  • 31.03 "Шәй-бу, шай-бу" Кариев театры, 18:00
  • 31.03 "Өч аршын җир" Тинчурин театры, 17:00
  • 02.04 Хан кызы Турандык. Тинчурин театры, 18:30
  • 03.04 Гомер буе сине көтәм. Тинчурин театры, 18:30
  • 04.04 Кияү урлау. Тинчурин театры, 18:30
  • 05.04 Гастрольләр: Тайна замка на холме. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 11:00 һәм 13:00
  • 05.04 Гастрольләр: Ханума. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 18:30
  • 06.04 Гастрольләр: Мастер и Маргарита. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 17:00
  • 07.04 Гастрольләр: Мелодия коралловых бус. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 17:00
  • 09.04 Җилкәнсезләр. Тинчурин театры, 13:00 һәм 18:30
  • 10.04 Синең хакта… Тинчурин театры, 18:30
  • 11.04 Ядәч! Исемдә! Бер гаилә трагикомедиясе. Тинчурин театры, 18:30
  • 12.04 Флешка, рэп һәм мәхәббәт. Тинчурин театры, 18:30
Бүген кемнәр туган
  • 28 Март
  • Ренат Әюпов - режиссер
  • Фирүзә Җамалетдинова - язучы
  • Артур Поляков - мәдәният хезмәткәре
  • Гиоргий Куприянов - дәүләт эшлеклесе
  • Вил Мәһдиев - көрәшче
  • Никах, юбилей,Туган кон,балалар бэйрэмен,торле кичэлэрне алып барабыз.8-4кэ хэтле шалтыратта аласыз.89393453961
  • Чистаидан иорт сатып Алам чистаинын узенэн 89274905164
  • 1 булмэле фатир моселман гаилэсенэ озак вакытка арендага бирелэ ЖК Салават купере. Собственник ( риелтор тугел!!!)89509488227.
  • Сдается 2-х комнатная квартира по ул. Ф.Амирхана порядочной семье на длительный срок. В квартире есть мебель, рядом остановка, магазины, рынок. Только граждане РФ без животных!!! 8-965-584-66-30 собственник.
  • Продаю листы нержавейки 530х630, толщина 3,5мм, запчасти на УАЗ.тел 89178553159.
  • Коттедж төзэргэ кирэк казанда минэм номер 89274905164
  • Баян сатыла. Казан. Тел.:89003238614
  • татар теленең аңлатмалы сүзлеге сатыла, 3 томда, Казан, Татарстан китап нәшрияты, 1981 ел. тел.8 919 647 47 91
  • Казанда оч булмэле фатирнын залына тэртипле кыз эзлим. Бигичев урамы. Риелторсыз 89600347300
  • Исэнмесез! Бенто тортларга hэм капкейкларга заказлар кабул итэм! Казан шэhэре. 89377708700 Динара.
Архив
 
25.07.2010 Җәмгыять

ШАТЛЫГЫБЫЗ ШАТЛЫКМЫ?

А.С.Пушкин җәй аен өнәп бетермәгән, чөнки чебен-черки ише бөҗәкләр теңкәсенә тиеп, аның өчен әлеге фасылның ямен юкка чыгарган. Ләкин җәйнең ямьлелеген әйтеп бетерерлек түгел, табигать бар матурлыгын нәкъ шушы аралыкта ачып сала. Саный китсәң, очы-кырыена чыгып булмас иде.

Адәм баласы өчен җәйнең бик тә ләззәтле минутларына мин туңдырма ашауны да кертер идем. Пушкин моны белмәгән әле ул вакытларда. Бала-чага, урта буын һәм олылар да туңдырма ашаганда рәхәтлек  дөньясына кереп чума һәм шатлык мизгелләрен барысы да бер дәрәҗәдә тоемлый. Медицина әдәбияты да, табиблар да, туңдырма ашау – кешедә шатлык гормоннары бүленеп чыгуга китерә һәм бу үз чиратында кеше сәламәтлегенә уңай тәэсир итә, диләр. Әйтеп узганча, җәй көне туңдырма күп ашала, кайберәүләр аны хәтта көн саен куллана.

Туңдырма дигәч, беренче чиратта Мәскәүнең берничә дистә еллар элек авыз иткән пломбир, эскимолары күз алдыма килә. Әлеге туклыклы һәм тәмле туңдырмаларны берне генә алып ашасаң да, көне буена җитәрлек энергия белән тәэмин ителә идең. Үзебезнең Казанныкы да төшеп калганнардан  түгел иде, әлбәттә.

 

Туңдырма безнең илдә СССР вакытында, беренче бишьеллык ахырында, 1932 елда ясала башлый. Ул кешене сафландырып җибәрә торган десерт ашамлыкка керә. Шулай ук туклану өчен кирәк булган матдәләргә, аерым алганда, аксым, май, углевод, минераль тозлар һәм витаминнарга бай булганлыктан, кеше сәламәтлеге өчен бик кирәкле ризык санала. Югары калориягә ия булса да (мәсәлән, пломбир 2400 кал/кг кадәр җитә), тиз үзләштерелә. Туңдырма сөт, сөт өсте, май һәм шулай ук шикәр, яңа җыелган яки туңдырылган җиләк-җимеш, шоколад, чикләвек, цукат, миндаль, күкәй кебек натураль компонентлардан тора. Бу – совет чоры туңдырмасы.

 

Минем туңдырма мәсьәләсенә тукталуымның сәбәбе дә бар.

 

Мәгълүм булганча, җитештерүчеләр ризыкларны биологик актив өстәмәләр белән тулыландыру юлына басты. Баштарак без моңа әллә ни игътибар бирмәсәк тә, җәмәгатьчелек соңгы вакытта чаң суга башлады. Мәгълүмат чаралары әледән-әле ризыкларыбызның сыйфаты кискен рәвештә үзгәреш кичерүен исбатлаган фактларга тукталып, кисәтүләр белән халыкка мөрәҗәгать итә.

 

Шуңа күрә мин дә, кибетләрдән ризык алганда, игътибарлырак булырга тырышам. Чыннан да, Е белән билгеләнгән өстәмәләр төрелгән азык-төлекнең күбесендә күрсәтелгән. Алар үтә дә вак итеп язылган, укуы да мөмкин түгел. Кайвакыт өйгә кайткач, зурайткыч аша карап, икенче тапкыр ул ризыкны алмаска тырышам.

 

Кайсы өстәмәнең нәрсә аңлатканын күрсәткән кайбер язмалардан күренгәнчә, безне чын мәгънәсендә агулыйлар икән ич дигән фикергә киләсең. Мәсәлән, алкоголь эчемлекләрдә, баллы һәм балалар ашамлыкларында кулланыла торган Е951 баллаткычы кешенең миенә тәэсир итә, интеллектуаль сәләтен түбәнәйтә, «Галина Бланка», «Магги» ише шулпа өчен кулланыла торган Е620 – Е633ләр ашказанында сару кайнатуны китереп чыгара, ә олысы да, кечесе дә чәйни торган сагызлар ашказаны эррозиясе, аллергияләр барлыкка китерә, ашказаны-эчәк тракты эшчәнлеген боза. «Е»ларның күбесе чит илләрдә инде күптән тыелган булса да, бездә рәхәтләнеп «чәчәк ата».

 

Үзем республикабызда җитештерелә торган продукциягә өстенлек бирәм һәм чын күңелемнән, Татарстаныбызда безне күрәләтә торып  агуламаслар, дип уйлап йөрим. Казаныбызда әзерләнә торган «Батыр», «Шоколадница», «Забава» кебек туңдырмаларны шикләнмичә сатып ала идем. Быел туңдырмалар алганда кайда эшләнүләрен һәм составында ниләр барлыгына да күз сала башладым. Йа Хода, безгә кайлардан гына килми ул тәмлеләр! Саклану вакыты 6шар айга җитә торган туңдырмалардан ни көтәргә кирәк инде?!.

 

Үзебезнекеләрне табу кыен булса да, очраганда алам. Бер-көнне иркенләп утырып, үзебезнең «Батыр»ның язуларын карый башладым. «Холод» (нигә аны берәр татар сүзе белән атамаска икән) ААҖнең продукциясе. Ни күзем белән күрим – 6 төрле Е! Аның алдыннан гына алган Омск туңдырмасында бары бер генә Е иде. «Батыр»да иң куркыныч һәм тыелган буягыч Е124, зарарлылар рәтенә кертелгән стабилизаторлар Е471, Е412, Е466, Е407, антиоксидант Е322! «Шәһри Казан» да әлеге «Е»лар турында язып чыккан иде.

 

Турыдан-туры «Холод» технологларына, җитәкчеләренә сорау бирәсе килә: ни өчен безгә зарарлы туңдырма тәкъдим итәсез, моны бит әле күбрәк балалар ашый?! Сәбәбе нәрсәдә?

 

Дөньяда тиңе булмаган югары сыйфатлы шоколад, конфетларыбызның төргәкләрендә дә әлеге «Е»лар барлыкка килде. Билгеле булганча, хәзер Россиянең уникаль кондитер фабрикалары чит ил хуҗалары кулына күчеп бетте. Бәлки безнең «Холод»ның язмышы да шундыйлардандыр, кем белә? Минем белән риза булмаганнар, базар мөнәсәбәтләре кануннары шуны таләп итә, дип әйтерләр. Әгәр ул мөнәсәбәтләр кешегә, аның яшәешенә, тормышына каршы икән, аның нигә кирәге бар соң? Дөньяга бер генә тапкыр яшәргә килгән кешенең сәламәтлегенә, тормышына зарар китерергә беркемнең дә хакы юк!


Наҗия САДЫЙКОВА
Шәһри Казан
№ |
Шәһри Казан печать

▲ Өскә
Матбугат-инфо
Матбугат.ру
Ватаным Татарстан
Шәһри Казан
Бердәмлек
Рәшит Ваһапов фестивале
Камал театры
Тинчурин театры
Татар дәүләт филармониясе
Ирек мәйданы
Татарстан яшьләре
Кариев театры
Идел
Өмет
Татарстан китап нәшрияты
Милли Музей
Шаян
Татаркино
Ханский дом
Татар телен һәм ТР яшәүче халыклар вәкилләренең<br />туган телләрен саклау, үстерү мәсьәләләре комиссиясе
«Элита»