Флюра Сөләйманова: “Балалар – терәгем булырлар, дип уйламадым”

 

Чыннан да, яраткан кешесеннән һәм эшеннән аерылу мизгелләрен искә төшерә бу җыр. Флюра апаның сәхнәгә чыкмый башлавына да өч елга якын вакыт узган. Үзенә генә хас аһәңнәр белән тамашачы йөрәгенә үткәреп җырлаганга күрә, аны онытмыйлар. Чыннан да, Татарстанның халык артисты Флюра Сөләйманованың җырлары еракта калган яшьлек елларын да,бер-берсен сөеп кавыша алмаган парларның хисләрен дә күңелдә яңарта. Аның гомер юлы да үзенең моңлы җырлары кебек. Балачагы ана назыннан мәхрүм булып үткәнгәдер, җырчының һәр күзәнәге моң белән сугарылган. Әнә шушы моң иясенә заманында аяк чалучылар да табыла. Аккан су юлын таба дигәндәй, урау юллар аша барыбер сәхнәгә килә ул. Кайсы гына төбәккә барса да, җырчыны көчле алкышлар белән каршы алалар. Иҗат дәверендә аның репертуарындагы җырлардан торган 3 пластинкасы, 1 дискы дөнья күрде. Без аның белән үткән гомерләрен искә төшереп алдык.

 

 

− Юк шул, түзеп булмый икән. Мин өйдә һаман җырлап утырам. Баштарак концертларга да чакырып торалар иде, әмма бара алмадым. Соңгы чыгышым моннан ике ел элек – май аенда Ваһапов фестивалендә булды. Анда миңа Ваһапов исемендәге премия − тапшырдылар.

 

 

− Мин сәхнәдә җырламасам да, бөтен җырларны өйрәнә идем. Күпме җырласаң да, җырланып бетми алар, әмма хәзер сәхнәдә башкарып булмый шул.

 

 

− Иң күңелгә уелып калганы шушы булды. Бервакыт, Башкортстанның Авыргазы районында ашханәдән чыгып килгәндә, муеныма, ялгыш, балалар пистолетыннан атылган пневматик пуля килеп тиде. Шунда ук “Ашыгыч ярдәм” машинасы чакырдылар. Шул вакытта Габдулла Рәхимкулов: “Әй, Ходаем, үтерергә алып киткән икән, дип әйтерләр инде”, - дип хафалана башлады. Кичен барыбер җырларга туры килде. Кайвакыт композитор Җәүдәт Фәйзи белән дә концертларда чыгыш ясый идек. Аңа тамашачылар: “ Иң матур җырларны Сез язасыз. “Кыр казлары артыннан” җырын Флюра Сөләйманова башкарсын әле, дип сорыйлар иде. Ул җырның көе Мәсгут Имашевныкы (Илдар Юзеев сүзләре) икәнен белмиләр күрәсең, Җәүдәт абыйныкы итеп кабул итәләр иде.

 

 

− Минем балачактан ук башланды ул күңелсез хатирәләр. Мәктәпкә килгәч тә, укытучы: “Флюра елап килгән, төнлә бала каратканнар, ахры”, - дип каршылый торган иде. Абыйның хатыны бик усал булды. Йокламыйча укырга киткән чакларым һич исемнән чыкмый. Казанга килеп җырлап йөри башлагач, мине сәхнәгә чыгартмаска теләүчеләр дә булды. Аллага шөкер, юлымда яхшы кешеләр дә очрады. Шуларның берсе - композитор Сара Садыйкова.

 

− Минемчә, яшьләрнең барысы да бертөсле түгел. Әйтик, Филүс Каһиров кебек җырчыга ничек сөенмисең? Кайсыларына аптырап куям. Хикмәт исемдә түгел, әлбәттә. Мине халык гомер буе үз итте, сәхнәгә чыгуга, алкышлап каршы алды. Шунысы куандыра.

 

 

− Өйе, ул чакта китабым чыгу уңаеннан, очрашу оештырдылар, зур хөрмәт күрсәттеләр. Андагы сәнгать кешеләре һаман да хәлләремне белешеп шалтыратып торалар. 1998 елда Сергачта чит ил машинасы бүләк иткәннәре дә онытылмый. Рәхмәт, кая барсам да, үз итеп каршы алдылар.

 

− Элек ешрак кереп йөдәтә иде гастрольләр. Юл авырлыклары үзәккә үткәнгәдер ул. Хәзер алай ук түгел. Гастрольләр дигәннән, мин юлга чыгасы булсам, Габделхак абыегыз филармониягә кадәр озата килә торган иде. Артистлар: “Ничек иренмичә монда кадәр килеп йөри ул?” дип аптырыйлар иде. Ул мине бик хөрмәт итте. Соң гына кияүгә чыксам да, бәхетле яшәдек.

 

 

− Миңа: “Дүрт бала янына ничек курыкмыйча бардың?” дигәннәре дә булды. Аллага шөкер, балалар дүртесе дә миңа карата игътибарлы булды. Уртак телне тиз таптык. Мин алар янына килүгә, үз кешегә әйләндем. Үзләрен генә беркая да җибәрмәдем. Үзем ятим үскәнгәме, аларны беркемгә дә бирәсем килмәде. Кечкенә чакта балалар сөенә-сөенә:”Бүген телевизордан безнең икенче әниебез җырлый, карагыз!” - дип күршеләрне өндәп йөриләр иде. Бераз үсә төшкәч. Әлфиядән күршеләр: “Ничек соң, Флюра апагызны хөрмәт итәсезме?” дип сорыйлар икән. Аларга каршы:”Мин үз әниемне 7 ел гына беләм, ә Флюра апаны күбрәк”, дип җавап биргән. Башта мин аларны киләчәктә терәгем булырлар, дип уйламадым. Бервакыт кече улыбыз Маратка: “Минем урыным картлар йортында булыр инде”, дигән идем. “Бирермен мин сине картлар йортына, үзем тәрбиялим мин сине”, дип ачуланып ташлады. Ни кызганыч, узган ел май аенда гаиләбезгә зур кайгы килде. Кече улыбыз – Маратыбыз кинәт кенә 43 яшендә безнең арадан китеп барды. Гаиләле дә була алмый калды. Ул югалтуны да бик авыр кичердек. Хәзерге вакытта Әлфия белән Булат ялгызымны гына яшәтмиләр. (Бүгенге көндә алты оныгым бар). Габделхак белән гомер иткән фатирым бигрәк якын, шулай булса да, Әлфияләрдә яшәгәндә, аннан аерылып торырга туры килә.

 

 

- Әйе, лимон агачыбыз ел саен 8 мартка чәчәк ата торган булды. Җәй җиткәндә, үз лимоннарыбыз белән чәй эчә идек. Хәзер алар да үсми инде. Габделхак бик ярата иде ул лимоннарны тәрбияләргә. Ул булмагач, саргаеп корыдылар.

Фото: Татар-информ