“Мондый үлән кайнатмасы яман шештән саклый”

 

– Кемдер үләнне ай календарена карап җыя. Моның белән килешмим. Мәсәлән, Казанда агачлар шау чәчәктә була, ә районнарда алар бөредә генә утыра, ягъни бер үк үсемлек атна-ун көн аерма белән чәчәк ата. 

 

 

– Белгән үләнне генә җыярга кирәк, шул да җитә. Һәркем уртача 15-20 төрле үлән таный. Мәсәлән, кычыткан, әрем, каен яфрагы, күкебаш (медуница), әрекмән, ромашка һ.б. Күкебаш үләненә аерым тукталырга телим. Ул башта чәчәк ата, аннары гына яфрак яра. Яфрагы үпкә, лимфа бизләре, канга һ.б. файдалы. Аны җәй буе салатларга кушарга яки чәй итеп эчәргә була. Ул йодка бай. Төнәтмәсе сулыш органнары, эчәкләр, бөер, бавыр, сидек куыгы эшчәнлеген яхшырта. 

 

Кычытканны, әйткәнемчә, май аен­да яки орлыклангач җыялар. Аның сихәте турында сөйләп тору артыктыр. Төнәтмәсе аналыктан, эчәктән һәм башка эчке органнардан кан акканда, аны туктата алмаганда кулланыла. 

 

Бака үләне ашказаны сыекчасының кислоталылыгы түбән булганда булыша. Аны төнәтеп эчәргә, шул килеш ашарга ярый. Ул тирләтә, какырыкны чыгара, аппетитны яхшырта, эчке органнарга файдалы.

 

Нарат күркәсеннән кайнатма ясау зыян итми. Без гаиләдә ике-өч елга бер мәртәбә аннан кайнатма әзерлибез. Күп еллар инде башка җиләк-җимештән кайнатма ясаганыбыз юк. Җиләкне суыткычның катыру бүле­генә куябыз да, ел әйләнәсе морс ясап эчәбез. Аның өчен җиләкне миксер ярдәмендә изәсең дә, кайнаган салкын су һәм тәменчә шикәр өстисең. Шуннан да файдалы эчемлек юк. Кайнатманы шулай ук ак чыршы (пихта) ылысы, тузганак чәчәге, кура җиләге тамырыннан ясыйбыз. Кура җиләге тамырыннан ясалган кайнатма лимфа бизләрен чистарта, яман шештән саклый. Бакчада кура җиләге куагын тәртипкә китергәндә тамырын, сабагын, яфрагын берүк ташлый күрмәгез. Салкын тигәндә аларны чәйгә салсаң, бөтен вирусларны куа. 

Әңгәмә "Акчарлак" газетасының архив саныннан алынды (16 июль, 2015 ел, № 29).