"Мине бу авылда бер генә малай да озатмады"

Бервакыт, каникулның соңгы көннәрендә, җәяүләп, өч кенә чакрым ераклыктагы авылда яшәүче туганнарыбызга киттем. Сыйланып, кунак булырлык түгел инде тормышлары, безнекеннән дә кайтыш, сугыш ятиме гаиләсе. Миннән бер генә яшькә кече кызлары да бар. Шул кыз белән кич клубка чыктык. Клуб дигәннәре иске генә бер агач йорт. Тәрәзәләренең бер-ике өлгесенә фанера кадакланган. Клуб эчендә дә зәмһәрир суык, бары җиле генә юк. 15ләп кыз, малайлар җыелды. Авылның бердәнбер гармун шыңгырдатучы малае да бүтән авылга кунакка киткән икән. Ә утырып кына торсаң салкын тиячәк. Килгәч- килгәч бераз тузаннарны коясы килә бит инде. Клуб мөдире дигәннәре өч бала әнисе. Бер усалрак кызга ачкычын биреп, киткәндә утларны сүндереп, бикләргә кушып кайтып китте. Клубның суыклыгы... Урамда да 30ар градус суык иде.

 

Без бит әле теге кечкенә авыл клубында. Җитәкләшеп бастык, җырлы уен башланды: “Әлләрияләрия ләрия, гөлләрия ләрия, тимәгез кеше ярына, булсын ияләренә”. Уртага бер кызны чыгардылар. “Уртага чыктың да бастың, кемдә синең уйларың? Кемне уйласаң шуның белән, булсын кызыл туйларың”. Туйлар да сирәк, ару тормышлы гаиләдә генә уздырыла иде. Тагын бер кызга атап җырлыйлар: “Аякларыңда итек, урталарга чыгасың да, торасың матур итеп”. Кыз, чынлап та, килешле, аягында да өр-яңа кара киез итекләр. Ә күп кешедә, шулай ук миндә дә, олтан салынган, абый яки апаңнан калган, кунычлары сәлперәйгән иске итекләр. Тарткалап, йолыккалап дигәндәй бер ару гына егет-малайны уртага чыгардылар. Ычкынмакчы була, йолкына. Ычкынырсың, кечкенәдән эшләп, эләккәндә умырып ипиен, аертылган сөттән генә булса да катыгын ашап үскән авыл кызларыннан! Тикмәгә тыпырчынмаган икән, малайга җыр мондый: “Исемкәйләре Хөсни, чибәр кеше ярдан туймый, яр өстенә яр өсти!” Бу малай үз авылларында да шактый кызны озатып өметләндергән, килгән кунак кызларын да гел бу озата икән. Әтиле малай, өс-баш та ярыйсы гына, чибәрлек, буе-сыны да бар. Инде мине уртага алдылар. Нишләптер куркып, шул салкын клубта аркамнан тир бәреп чыкты. Алай ярамаслык җыр булмады үзе. “Вак кына, куак кына, авыр җырлар җырламагыз, ул бездә кунак кына”. Миннән соң уртага алынган кызны егете ташлаган икән. Аңа җырның мондые булды: “Исемнәре Әлләкем, Әлләкемнәр дә кавышкан, сез дә кавышырсыз бәлкем”.

 

Идән тузаннарын күтәреп, үрле-кырлы сикергәләп җылынышып беттек. Клубны җыештыручылар гел алышынып торды. Хезмәт хакын колхоз түли, ул бик аз иде. Яз-көз, җәйге яңгырларда тубыкка кадәр сазга батып, концерт, кино карарга яки берәр җыелышка килгән халык кайтып беткәч, җыештыручылар клуб идәнен тимер көрәк белән кырып чыгаралар, өйләрендәге эшкә яраклы һәркемне мәҗбүриләп, урам коесыннан су ташып, ярты төнгә кадәр юып, җыештыралар икән.

 

Шунысын да әйтим инде, мине бу авылда бер генә малай да озатмады.

Фото: Пиксабай