15 яшен бәйрәм итүче «Безнең гәҗит» баш мөхәррире Илфат Фәйзрахманов: “Мәсәлән, без ирекле эшлибез. Әлегә...”

«Безнең гәҗит»нең беренче саны 2003нче елның гыйнварында чыкты. Быел басмага 15 ел тулды. 2004нче елдан башлап газета атна саен чыга. Бүген 16 битле, төсле булып 15000 тираж белән бөтен Русия буенча тарала. «Матбугат.ру» «Безнең гәҗит»не юбилее белән котлый һәм укучыларны газетаның бүгенгесе белән таныштыра.

Газета берничә ел ай саен бер саны калынаеп, 32 битле булып чыкканнан соң (язылу бәяләрен арттырмый гына, редакциянең үз чыгымнары хисабына эшләнгән бу), бәяләр артык нык үсү сәбәпле, хәзер ярты елга бер тапкыр 32 битле булып чыга икән. Бу редакциягә бик күп хатлар килү сәбәпле, җыелган язмалардан редакция папкаларын арындыру өчен дә эшләнә. 

- Авторларыбыз язмалары чират көткәнгә үпкәләп тә куя: яртышар елдан да узып китә бу чират. Газета бары тик эшләнеп беткән, башка газеталарда басылмаган язмаларны гына кабул итә, - ди басманың оештыручысы һәм баш мөхәррире Илфат Фәйзрахманов, - Быел 28нче март көнне газетабызның юбилей саны калын булып чыкты.

 

– Штаттан тыш авторларга килгәндә, кемнедер әйтмәсәм, үпкәләтермен төсле, – ди Илфат Фәйзрахманов, – Менә иң активлары һәм искә төшкәннәре: Буадан Динә Камалетдинова, Бөгелмәдән Вәсилә Арсланова, Усаклык бистәсеннән Илгизәр Бәдретдинов, Питрәчтән Марат Вәлиев, Чаллыдан Наилә Вилданова, Марс Ягудин, Рәис Якупов, Тәлгать Әхмәдишин, Тәтештән Илгизәр Галиев, Меделеевск районыннан Рафис Гыйниятуллин, Лаештан Тәнзилә Дәүлиева, Аксубайдан Салихҗан Зартдинов, Тукай районыннан Зөфәр Дәүләтшин, Нәгыймә Садыйкова, Җәүдәт Харисов, Түбән Камадан Габделхай Сәлихов, Азнакайдан Гөлчәчәк Садретдинова, Кукмарадан Рәсүлә Шакирова, Нурислам Галиев, Рафилә Фәттахова, Фәридә Хисамова, Мамадыштан Рәшит Фәйзрахман, Чирмешәннән Фәризә Галәветдинова, Яшел Үзәннән Юныс Закиров, Зәйдән Салих Зиннәтов, Мөнир Талипов, Мөслимнән Мөҗаһидан Мортазин, Җәлил бистәсеннән Халиса Шәйдуллина, Әлфия Ногманова, Арчадан Рузалия Насыйбуллина, Кайбычтан Алмаз Низаметдинов, Лениногорск шәһәреннән Рәсим Хәбибуллин, Актаныштан Әхтәм Сатиев, Алабугадан Рафис Заһидуллин, Казаннан Әлфия Закирова, Рәфкать Ибраһимов, Нияз Бишбалта, Вакыйф Кыямов, Әхтәм Мөхәммәтҗянов, Сагъдулла Шайхуллин, Рафаэль Сальмушев, Хәмидә Гарипова, Сәмига Сәүбанова, Сөләйман Шакиров, Нәкыйп Габделбәр, Рәүф Ибраһимов, галимнәр Рүзәл Юсупов, Рифат Җамал, Мари Иленнән Гөлзифа Габидуллина, Кировтан Зөфәр Галиуллин, Сарапулдан Нәҗип Камалов, Башкортстаннан Флүзә Клявина, Яхъя Юсупов һ.б.лар.

– «Безнең гәҗит»нең төп байлыгы аның укучылары гына түгел, авторлары да, – ди баш мөхәррир, – Газетабыз укучыларыбызның уртак җимеше. Төп киңәшчеләребез дә – укучыларыбыз. Күп кенә авторларыбыз бездә чарланып үз әсәрләрен китап итеп бастырып чыгарды. Әлеге шатлыклы минутларны без дә уртаклашабыз. Буадагы Иске Суыксу авылында яшәүче авторыбыз Динә Камалетдинованың, Арча районы Мәмсә авылыннан Рузалия Ибраһимның (Насыйбуллина), Кукмара районындагы Тырыш авылында яшәп иҗат итүче каләмдәшебез Фәридә Хисамованың китапларын тәкъдим итү кичәләрендә катнашып, редакция исеменнән котлап килдек. Кызганычка каршы, ел саен берничә авторыбызны югалтабыз. Бу хәбәрләрне ишетү бик кыен. 

- “Безнең гәҗит” ирекле эшли. Бәйсез рәвештә журналист тикшерүләре алып барабыз. Зур түрәләрне коррупциядә, башбаштаклыкларда, вазыйфаларыннан дөрес файдаланмауларында фаш итәбез, - дип сөйли Илфат Фәйзрахманов, - Һәм тарафсыз эшлибез. Журналистларыбызга ришвәт тәкъдим иткән очраклар да булды. Барып чыкмагач, башка мәгълүмат чараларында безне каралтырга тырышу очракларына да юлыктык. Чөнки ул кешеләр ул мәгълүмат чараларына «подписка» эшләп бирүче, хезмәткәрләрен ашатучы «кыйммәтле» кешеләр иде. Шуңа күрә бар да һәркемнең үз намусында. Елга 1-2 тапкыр судка барырга туры килә, тәнкыйть кәнфит түгел шул. Ләкин судларда оттырганыбыз әлегәчә юк. «Роскомнадзор» дигән мәгълүм оешманың аерым игътибарын санамаганда, редакциябез эшчәнлегенә басым ясаучы юк. Без басымнарны кабул итмибез. «Роскомнадзор» 2015нче елда ялган юллар белән «Серләр гәҗите»н ябарга теләгән иде, елдан артык суд барды, катлаулы инстанцияләр үттек, һәм «Роскомнадзор» җиңелде. Мондый «тырышулар» бу оешма адресыннан әле дә күзәтелә.

 

– Әлбәттә иң зур проблема – почтаның начар эшләве, бәяләрнең бик нык күтәрелүе. Типография, почта үз хакларын даими күтәрә. Бар да долларга тоташкан кебек, тик: нефть күтәрелә, бәя арта. Нефть арзаная, бәя төшми... Редакция язылу хакын үз чыгымнарын киметү хисабына артык күтәрмәскә тырыша. Чөнки халыкның мөмкинлеге чикле. Өстәвенә журналистның авызын чамалап кына ачарга мәҗбүр итә торган юридик кануннар кабул ителә. Бүген җинаять җаваплылыгы да журналистны ишек артында гына сагалап тора. Суд эшләрен алып бару өчен дә зур нерв югалтулары таләп ителә. Менә шундый шартларда эшләү җиңел түгел, билгеле.

Сүз иреге дип зарланучыларга: «Сез ирекле, сез яза аласыз, дип миңа еш әйтәләр. Без дәүләт матбугатында эшлибез, безгә ярамый, дип акланалар. Мин дә дәүләт матбугатында 22 ел эшләдем. Совет чорын да күрдем, аннан соңгы вәзгыять тә минем күз алдымда үтте. Ниләр генә булмады?! Зарлануны мин булдыксызлык исемен аклау өчен әйтелә торган сүз, профессиональ булмауны яшерү, дип кабул итәм. Кайсы сүзегезне кистеләр? Башта сүзне язып, әйтеп карарга, әгәр шуны киссәләр, аннан соң гына сүз иреге юк, дип зарланырга. Сүзегезне кыскарталар, тыялар икән, алып килегез башка мәгълүмат чарасына. Сүзегезне сүз итегез. Тик ясалып бетмәгән мәкалә булып, кире борсалар, монда сүз иреге дигәннең эзе дә юк. Бүген мәгълүмат чаралары бихисап, берсе кабул итмәсә, икенчесе алыр. Мәсәлән, без ирекле эшлибез. Әлегә...