поиск новостей
  • 29.03 "Рөстәм маҗаралары" Кариев театры, 13:00
  • 29.03 "Кияүләр" Тинчурин театры, 18:30
  • 30.03 "Кәҗүл читек" Кариев театры, 11:00
  • 30.03 "Тапшырыл...ган хатлар" Кариев театры, 18:00
  • 30.03 ПРЕМЬЕРА "Флешка, рэп һәм мәхәббәт"Тинчурин театры, 13:00 һәм 17:00
  • 31.03 "Шәй-бу, шай-бу" Кариев театры, 18:00
  • 31.03 "Өч аршын җир" Тинчурин театры, 17:00
  • 02.04 Хан кызы Турандык. Тинчурин театры, 18:30
  • 03.04 Гомер буе сине көтәм. Тинчурин театры, 18:30
  • 04.04 Кияү урлау. Тинчурин театры, 18:30
  • 05.04 Гастрольләр: Тайна замка на холме. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 11:00 һәм 13:00
  • 05.04 Гастрольләр: Ханума. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 18:30
  • 06.04 Гастрольләр: Мастер и Маргарита. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 17:00
  • 07.04 Гастрольләр: Мелодия коралловых бус. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 17:00
  • 09.04 Җилкәнсезләр. Тинчурин театры, 13:00 һәм 18:30
  • 10.04 Синең хакта… Тинчурин театры, 18:30
  • 11.04 Ядәч! Исемдә! Бер гаилә трагикомедиясе. Тинчурин театры, 18:30
  • 12.04 Флешка, рэп һәм мәхәббәт. Тинчурин театры, 18:30
  • 13.04 Яратам! Бетте-китте! Тинчурин театры, 17:00
  • 14.04 Полиционер. Тинчурин театры, 17:00
Бүген кемнәр туган
  • 29 Март
  • Шәкүр - җырчы
  • Рөстәм Абязов - дирижер
  • Илфат Фәйзрахманов - журналист
  • Мөхәммәт Сабиров (1932-2015) - дәүләт эшлеклесе
  • Айгөл Хәйри - җырчы
  • Ринат Хәйретдинов - көрәшче
  • Никах, юбилей,Туган кон,балалар бэйрэмен,торле кичэлэрне алып барабыз.8-4кэ хэтле шалтыратта аласыз.89393453961
  • Чистаидан иорт сатып Алам чистаинын узенэн 89274905164
  • 1 булмэле фатир моселман гаилэсенэ озак вакытка арендага бирелэ ЖК Салават купере. Собственник ( риелтор тугел!!!)89509488227.
  • Сдается 2-х комнатная квартира по ул. Ф.Амирхана порядочной семье на длительный срок. В квартире есть мебель, рядом остановка, магазины, рынок. Только граждане РФ без животных!!! 8-965-584-66-30 собственник.
  • Продаю листы нержавейки 530х630, толщина 3,5мм, запчасти на УАЗ.тел 89178553159.
  • Коттедж төзэргэ кирэк казанда минэм номер 89274905164
  • Баян сатыла. Казан. Тел.:89003238614
  • татар теленең аңлатмалы сүзлеге сатыла, 3 томда, Казан, Татарстан китап нәшрияты, 1981 ел. тел.8 919 647 47 91
  • Казанда оч булмэле фатирнын залына тэртипле кыз эзлим. Бигичев урамы. Риелторсыз 89600347300
  • Исэнмесез! Бенто тортларга hэм капкейкларга заказлар кабул итэм! Казан шэhэре. 89377708700 Динара.
Архив
 
14.03.2018 Мәдәният

Татарда фахишәләр булганмы?

9 мартта Галиәсгар Камал Театрына “Курчак туе” кире кайтты. Спектакльнең видеоязмасы “Камал мәктәбе” театр тамашачысы мәктәбе кысаларында кече залда күрсәтелде. 2009 елның 8 ноябрендә булып узган премьерадан соң шактый шау-шу кубарган “Курчак туе” 9 ел узгач та тамашачыны битараф калдырмады. Спектакльдән соңгы әңгәмә шактый бәхәсләр уятты.

Татарлар андый түгел

Спектакльнең эчтәлеге артык катлаулы түгел, нигезендә Гаяз Исхакыйның “Кәләпүшче кыз” хикәясе ята.Курчакларны бер-берсенә өйләндереп, туй ясап күңел ачарга яратучы Сәлим байның әтисез калган кәләпүшче кыз Камәргә күзе төшә. Кеше язмышлары белән дә курчак уйнаган кебек уйнарга ярый дип уйлаган бай аркасында Камәр сөйгән кешесе белән аерылыша, Оренбургка китеп, фәхешлек юлына баса. 

Татар классигының “Кәләпүшче кыз”ын сәхнәләштерү инициативасы белән Ренат Әюпов чыккан булган. Пьеса язу эшен ул Мансур Гыләҗевка тапшырган. “Әдәбиятчы, тарихчы булмагач, остазым Ризван Хәмидкә мөрәҗәгать иттем, бер ел дәвамында яздык бу пьесаны”, – дип сөйләде драматург видеязманы карар алдыннан. “Әзер әсәрне сәхнәгә Марсель Сәлимҗанов куярга теләде, ләкин өлгермәде. Баш режиссер булып Фәрит Бикчәнтәев килгәч, ул Марсель Хәким улының өстәлендә калган барлык әсәрләрен дә куярга ант итте. Беренче чиратта ул “Кара чикмән”не куйды, аннары берничә елдан “Курчак туе” сәхнәләштерде. Минемчә, “Курчак туе” – ул татар сәнгате, Камал театры өчен бик зур адым иде, чөнки ислам динендә торган дөньяда шушындый катлаулы темага язылган әсәрне кую – Фәрит Бикчәнтәев тарафыннан да, артистлар тарафыннан да батырлык иде”, – дип белдерде Мансур Гыйләҗев. 
 
Бөтендөнья сәнгатендә киң һәм тирән күрсәтелгән әлеге темага алынырга драматург күптән кызыгып йөргән. “Әмма минем әсәрләремдә фахишләр темасын күтәрергә юл куелмаган булыр иде”, – ди ул. – “Мәсәлән, “Бурлак” дигән әсәремне Мәдәният министрлыгына тәкъдим итеп карадым, әмма андагы комиссия бу киносценарийга бик нык каршы килде. Рецензияләрдә татар милләте беркайчан да андый булмаган, татарга сугышу, караклык хас түгел, фахишәлек булмаган дип язылган иде”, – ди Мансур Гыйләҗев. Ә менә татарның классигы Гаяз Исхакый аша бу темага юл ачарга мөмкинлек туган. Хикәягә нигезләнгән булса да, пьеса мөстәкыйль әсәр, инсценировка түгел икәнлеген дә ассызыклап үтте автор. 
 
Биш ел дәвамында “Курчак туе” тулы заллар белән барса да, туктатылган иде. Моның сәбәбен артистлар тамашачының “җиңел” спектакльләргә өстенлек бирүендә күрә. “Тамашачы уйланырга мәҗбүр итә торган спектакльләргә бик атлыгып тормый, кешенең театрга килеп ял гына итәсе килә”, – дип белдерә Гайни бай ролен башкарган Айдар Хафизов. Бу сүзләрнең хаклыгын үз күзләребез белән күрдек. Хәтта видеоязма форматында күрсәтелгән спектакльне дә тамашачыларның бер өлеше карап бетермәде, антракт вакытында кайтып китте.
 
Фаҗиганең төбендә – бүгенге томыш
 
Спектакль тәмамланганнан соң экранда Нәфисә Хәйруллина (хәзерге вакытта Мәскәүдә яши) яздырган видео күрсәтелде. Соңрак кече сәхнә түренә төп рольләрне башкарган Әзһәр Шакиров, Айдар Хафизов, Радик Бариев, Рузия Мотыйгуллина, Рушания Юкачева чакырылды. Артистларның күбесе үзләре дә спектакльне экраннан беренче тапкыр караганнар, сюжетны белсәләр дә гади тамашачы кебек борчылып, тетрәнеп утырганнар. 
 
Сәлим бай ролен башкарган Әзһәр Шакиров “Курчак туе”н татар байларының фаҗигасен ачкан беренче әсәр дип атады. “Гадәттә, татар байларын гел начар кеше итеп сурәтлиләр иде. Ә монда авторлар эчке дөньяны аңлау, сиземләү байларда да бар икәнлеген исбат итте. Фаҗиганең төбендә – бүгенге тормыш. Үткән белән бүгенге арасында бернинди үзгәреш тә юк. Тормыш шулай корылган: бу системада күпме генә яхшы булсаң да, бернинди үзгәреш булмаячак, чөнки аның идеалы юк. Ә кешедә идеал беттеме, ул упкынга тәгәри”, – диде артист. 
 
Татар байларының тормышын сурәтләгән башка әсәрләрне тамашачы да көтә икән. Залда утырган берничә кеше, шул исәптән Филология фәннәре кандидаты Миләүшә Хәбетдинова театр сәхнәсендә Әхмәт бай Хөсәенов, Сара Шакулова кебек күренекле кешеләрне күрергә теләвен, аларның хәзерге байларга үрнәк була алулары хакында сөйләде. 
 
Татарларда фәхешлек. Миф әллә чынбарлык?
 
Татарларда фахишләр булганмы? Миләүшә Хәбетдинова бу сорауга да үз җавабын бирде. “Фәхишәләр булганмы-юкмы дип без баш ватарга тиеш түгел, чөнки алар булган. Күп түгел, әлбәттә, әмма булган”, – диде галим. Чыннан да, Светлана Малышеваның ««Профессионалки», «арфистки», «любительницы»: публичные дома и проститутки в Казани во второй половине XIX века” дип аталган китабында түбәндәге саннар китерелгән. 1895 елда 109 рус, 30 татар хатыны, 1897 елда 64 рус һәм 16 татар хатыны шушы борынгы һөнәрне сайлаган булган. Татарларда фахишәлек күренеше булган дигән фикерне КФУның Халыкара мөнәсәбәтләр, тарих һәм көнчыгышны өйрәнү институтының Татарстан тарихы, археология һәм этнология кафедрасфы ассистенты Илдар Шафиков та җөпләде. Әмма ул китергән дәлилләрне өлкән буын артистлары Әзһәр Шакиров белән Айдар Хафизов әллә дөрес кабул итмәде, әллә милләтне кимсетү дип санады, тамашачы белән саубуллашып сәхнә түреннән китәргә карар кылды. Әмма киткәнче Әзһәр Шакиров Илдар Шафиковка шелтәсен белдерде: “Татар белән русларны чагыштырганда, син бер фикерне әйтергә тиеш идең: ул заман өчен татарлар дин тоткан. Татарны күпме генә түбән төшерергә теләсәң дә,хәзерге заман белән чагыштырганда ул фахишәләр безгә аккошлар күк диде”, – диде артист. Миләүшә Хәбетдинова да бу мәсьәләдә Әзһәр әфәнде белән килешүен белдерде. 
 
Әңгәмә азагында сүзне Мансур Гыйләҗев алды. “Бу спектакльнең шундый бәхәсләр тудыруына мин бик шатланам. Бер генә фикер әйтәсем килә: татар милләте – ул тере, исән милләт. Бездә бөтен күренешәр дә бар: фахишәрдә, наркоманнар, имансыз кешеләр дә. Фәхишләр булмаса, безнең милләт бетә, чөнки без үзебезнең инстинктларыбызны югалтабыз.Әмма имансакланырга тиеш. Иман булганда, милләт яши, алга бара”, – дип тәмамлады драматург сүзен. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Раилә ВӘЛИУЛЛИНА
Матбугат.ру
№ --- | 14.03.2018
Матбугат.ру печать

▲ Өскә
 
Матбугат-инфо
Матбугат.ру
Ватаным Татарстан
Шәһри Казан
Бердәмлек
Рәшит Ваһапов фестивале
Камал театры
Тинчурин театры
Татар дәүләт филармониясе
Ирек мәйданы
Татарстан яшьләре
Кариев театры
Идел
Өмет
Татарстан китап нәшрияты
Милли Музей
Шаян
Татаркино
Ханский дом
Татар телен һәм ТР яшәүче халыклар вәкилләренең<br />туган телләрен саклау, үстерү мәсьәләләре комиссиясе
«Элита»