Самарада рәссам Тәслимә Мостафинаның күргәзмәсе ачылды (ФОТО)

Моңа кадәр Самара татарлары арасында андый рәссам турында ишеткәнебез юк иде әле. Шуңа да бик кызыксынып күргәзмәне карап кайтырга булдык. Әле җылы бирелмәгән, күптән ремонт күрмәгән шыксыз зур китапханәгә килеп керү белән сезне җылы диңгез дулкыннары, алтын кояш баешы, карлы тау итәгендә гөрләп чәчәк атып утыручы мәкләр кызыллыгы, алтын көз төсендәге бал кәрәзләре каршы ала.

Араларында графика ысулы белән ясалган авыл өе, кер бәләге (тукмак), сепарат, борынгы комод өстендәге көзге, мич авызы янына тезеп куелган табагачлар кебек татар өенә генә хас, күңелгә якын җиһазлар да бар. Читтәрәк тушь белән ясалган һәм беренче карашка бөтенләй аңлашылмый торган һәм шул ук вакытта географиягә ишарәләгән әйберләр - глобус, карталар, каурый каләм һәм кара савыты сүрәте...

- Тәслимә ханым, нәрсәне аңлата бу рәсемегез? - дип сорамыйча булдыра алмадым.
- Бу рәсемне мин аверлепинг ысулы белән ясадым. Бер предметны икенчесе өстенә куйсаң, аста калганының бер өлеше генә күренә бит. Менә монда да бик күп әйберләр өсте-өстенә куелган кебек һәм алар барысы да география фәненә кагылышлы әйберләр. Кеше бу картинага карап уйланырга, аны аңларга тырышырга тиеш. Мин үзем география укытучысы бит, шуңа да бу рәсемне ясаганмындыр - дип сөйләп китте Тәслимә Фәүзи кызы.

...Тәслимә ханым 52 яшенә кадәр рәсем ясау турында уйлап та бирмәгән. Башкортостанның Бүздәк районы, Күзәй авылында үскән кыз, Башкортостанның педагогия университетының география факультетын тәмамлаганнан соң, башта Урзай, аннан Бүздәк авылында география укыта. Уку елы уртасында проф¬союз оешмасы аны “яна” торган путевка тоттырып, Кавказга ял итәргә җибәрә.  Бу ял язмыш тарафыннан оештырылган булса кирәк. Анда аны гомерлек яры көткән икән.

Куйбышевта яшәүче Әсгать Мостафин, авариягә эләгеп аягын имгәткәннән соң, шул ук вакытта, шул ук санаторийда дәвалана икән. Ходай тарафыннан билгеләнгән урында бу ике яшь йөрәк очраша да инде. Өйләренә кайтып китәргә өч көн калып барганда алар бер-берсенә йөрәк серләрен ачып аңлашалар һәм “курорт романы” туй белән тәмамлана, Тәслимә Куйбышевка килен булып төшә.

...Менә 33 ел инде алар бергә. Тәслимә гомере буе Зубчаниновка мәктәбендә география укыта, Әсгать аэропортта механик булып эшли. Кызлары Юлия белән Гөлназ, әниләре эзеннән китеп, педагогия университетын тәмамлыйлар, кияүгә чыгалар, оныклар туа. Шулай тыныч кына яшәп ятканда Тәслимәгә иҗат җене кагыла...

- Иремнең туганнан туганы художество мәктәбенә йөреп укый башлады. Мин дә аңа ияреп бардым. Карасам, мольберт артында төрле яшьтәге кешеләр рәсем төшерә, - дип сөйли Тәслимә ханым иҗат иленә ясаган беренче адымнары турында. - Мин, булдыра алмам болай, дип, әкрен генә чыгып бара идем, “Куда это вы?!”, - дип туктатты укытучы Ольга Юрьевна Березина һәм художество мәктәбенең беренче дәресен бирә башлады – пирамида, шар, перспектива... Шуннан китте инде. Дүрт ел укып, диплом алып чыктым. Шушы дәвердә бихисап рәсемнәр ясалган. Хәзер менә күргәзмә оештырырлык булды...

- Тәслимә ханым, диңгез күренешләрен бигрәк матур ясыйсыз. Сезне “маринист”лар рәтенә куярга да була.
- Юк-юк.  “Мастихин” ысулы белән ясалган бу күренешләрне мин Кубаның Доминикано Республикасына сәяхәт иткәндә ясадым. Кариб диңгезе безнең Кара, Каспий, Азов диңгезләреннән нык аерылып тора. Аның төсе гел алмашынып, салават күперенең бөтен төсмәрләре белән җемелди. Менә мин аның шул бизәкләрен караучыларга җиткерергә тырыштым.

Ә үзем мин туган авылым, туган ягымның табигате, әниемнең өен ясарга яратам. Тәрәзә төбәндәге яран гөле, яңа пешкән икмәк... Башкортостан якларына кайтканда минем күкрәгем киңәеп киткәндәй була. Бабам нигез салган РЭМ авылын, мәктәптә укыганда яшәгән Күзәй авылының күренешләрен зур форматта ясый башладым, истәлек булыр.

- Нинди сәер авыл исеме – РЭМ. Нәрсәне аңлата ул?
- РЭМ - Революция, Электрификация, Мелиорация дигәнне аңлата.  Бу авылга минем бабам нигез салган. Үткән гасырның 30нчы елларында ул репрессияләрдән качып киткән һәм урманда йорт салган. Ул үзе белән хатынын, сигез кызын һәм бер сыеры белән бер атын гына алган, калган малларын Күзәйдә калдырып киткән. Аның янына башка качкыннар да килеп урнашканнар һәм бергәләшеп коммунизм  булырлык авыл салып куйганнар. Мәсәлән, бабам кайдандыр ефәк кортлары алып кайтып үрчеткән, Россиядә моңа кадәр күрелмәгән помидор үстерү дә аңардан чыккан могҗиза. Минем әни дә шул өйгә килен булып төшкән һәм башлангыч мәктәп укытучысы буларак бер бүлмәдә беръюлы 1-4 сыйныф укучыларын укыткан. Ә шул гайрәтле бабабыз 1943 елда сугышта һәлак булган.

Без укырга кергәч, гаиләбез белән кабат Күзәйгә кайттык ә РЭМ авылы әкренләп таралды. Минем күңелдә генә ул шушы кадәр вакыт якты хәтирә булып яши һәм хәзер инде менә картиналарга күчеп бара. Балалар безнең тарихны белсеннәр, аларга кадәр халык ничек яшәгәнне белсеннәр өчен ясыйм мин бу авыл күренешләрен. Менә шушы атларны, бал тулы өстәлләрне, киң кырларны һәм урманнарны рәсемгә төшергәндә җаным җырлый сыман.

- Тәслимә ханым, киләчәк план¬нарыгыз белән дә уртаклашсагыз иде.
- Үткән җәйне мин Байкалга сәяхәт идем. Андагы хозурлык! Әле менә шул тәэсирләрдән айнып бетә алмыйм, йөрәгемдә Байкал күренешләре зур урын алып торалар.  Бәлки картиналарыма да күчәрләр әле алар.

- Уңышлар Сезгә, Тәслимә ханым!

Бу рәссамның иҗаты белән танышырга теләгегез булса, Краснодонская урамы, 13 адресы буенча урнашкан 16 китапханә филиалына рәхим итегез. Күргәзмә декабрь ахырына кадәр эшләячәк.

Автор фотосурәте.