Оппозициянең те­леви­дениедә күренмәү сәбәбе цензура булуда түгел?

Башкача әйткәндә, алардан акыллы сүз ишетмәссең булып чыга. Акыллы гамәлләр кылырга, акыллы һәм дөрес сүз сөйләргә бездә, чыннан да, бәлки хакимят кенә сәләтледер?

 

Тик алай булып бетә алмый. Акыллылар хакимияттә генә түгел. Шуны сизенгән гавамның нәрсә булса да тизрәк власть­ның тетмәсен тетәргә торуы гаҗәп тә түгел кебек. Тик, икенче яктан, диагнозны хакимияттән алда гавамга, ягъни үзебезгә куеп, дәвалауны да шуннан башлау хәер­лерәк тә, нә­ти­җә­лерәк тә булмас иде ми­кән дигән шик тә бар. Ни дисәң дә, би­ре­дәге халык россиялеләр дип аталганда, ха­ким­нәр Кэмерон, Меркель, Олланд, башка шундыйлар була алмый. Думаны да, күпме генә сайласаң да, аннан Бундестаг чыкмый. Халык нинди – хакимият шундый, дип әйтү Америка ачу түгел.

 

Хакимият кайда да халык рөхсәт ит­кәнне, дөрес­рәге, ул тыймаганны эш­ләп килә. Власть ул – шундый нәрсә: гражданнар, җәмгыять күп нәрсәгә битараф, йокылы-уяулы, аңгы-миңге икән, ул гомумән азарга, чыгырыннан чыгарга, халыктан теләсә нинди озынлыктагы бау ишәргә дә бик мөм­кин. Борынгы испан мәкале тикмәгә генә, зи­һен йокысы албастылар тудыра, дими. 

Халыкны да, хакимиятне дә йокыдан арындыруның сыналган чарасы бар. Ул да булса – чын, адәм рәтле оппозиция. Без­дә – Россиядә оппозиция барлыкка бар да кебек үзе, тик ул, оппозиция булудан бигрәк, усал телле кайберәүләр әйт­мешли, исем өчен тотылган бер декорация генә. Нәкъ менә биредә матди дөнья­дан аңлаешсыз шундый читкә китү, тайпылыш күзәтелә: исем бар, ә җисем юк. Дөресрәге, бездәге ул “җисем” андый исем белән аталырга тиеш түгел. Россия­дәге “оппозиция”гә исем уйлап табу өчен шактый озак баш ватасы әле.

 

Проблемалар ясалма оппозиция бе­лән генә бетсә икән. Парламент бе­лән Югары суд та Кремль, һәм аның белән тандемдагы хөкүмәт кебек үк, хакимият­нең бәйсез тармаклары булырга тиеш. Ул шулай исәпләнелә дә. Әм­ма тагын да шул исем белән җи­сем, аларның тәңгәл­сезле­ген искә төшерергә туры килә. Мәшһүр исемнәр белән аталган мәшһүр органнар, күр­сәтмә көтеп, күзләрен зур ачып, Кремль­гә карап торгач, алар кем була? Тик бу очракта да хакимиятнең ул тармакларын зурдан кубып гаепләү бик үк дө­рес түгелдер. Чөнки барысы да янәдән дә гражданлык аңы иңмәгән, битараф калган халыкның ризалыгы белән башкарыла бит.

 

Безнең бәлаләр тәртәдә генә түгел, атта да икәнен аңлаган кешегә аң­лар­лык. Власть та, гавам да гөнаһлы. Хакимият бак­часына таба таш атып, шунысын да әйтик: власть үз гөнаһларын чын оппозициясез белеп, күреп бетереп булмасына төшенергә теләми генә тү­гел, ул үз көченә үзе ышанып җитми дигән сүз. Ул көчсез. Бары көчле һәм ипле юлда булган власть кына бутафор түгел, чын оппозиция белән янәшә яши, аңа аяк чалмый, хәтта аның файдасын тоеп тора.

 

Ни генә булса да, Россиягә, төрле яктан  тулышып, тишелергә  торган күп­сан­лы проблемалардан, чирләрдән (мәсәлән, җәмгыятебезгә искитмәле зыян салып торган коррупциядән, шак­тый түбән тормыш дәрәҗәсеннән) бергәләп арыну, чис­тарыну өчен, диалог өчен, бер файдасыз, дөресрәге, хәтта зыянлы курчак пар­тияләрдән ары­нып, системалы, конструктив оп­позициягә юл ачу кирәклеге анык. Шунысы да билгеле: оппозициясез яшә­еш, һаман да дәвам иткән очракта, безне  субъективизм сазлыгына тагын да ныграк батырачак. Хасталар көчәя торачак. Власть бүген оппозиция ролендә күрергә теләмәгән әлегә аз санлы “гыйсъ­ян­чы”­ларның берсе генә дә корал тотып, хә­зерге хакимиятне бәреп төшерергә чакырмый. Берсе генә дә Россиягә начарлык теләми. Берсе генә дә киңәш-табышка яраксыз түгел. Илдәге күптәннән чишелеш кө­теп яткан проблемаларның зур өле­шеннән башкача уйлаганнар белән исәпләшү, аларны тыңлау, җәмгы­ять­не, гавамны уяту, аның рухи сәламәт­леген тәэмин итү аша гына котылып буладыр.