Мәктәп бакчасында су сибү – кол хезмәтеме?

– Моңа кадәр  мәктәпкә җәйге практиканы үтү турында белешмә  алып кил­сәң дә җитә иде. Хәзер бу рөхсәт ителми. Укытучылар, бала мәктәпкә килеп эшләргә тиеш, диләр. Алар хаклымы? – ди кызыксына Чаллыдан  Андрей Кочнев социаль чел­тәрдәге “Мәк­тәп­ләрдә, бакчаларда мәҗ­бүри акча җыю” төрке­мен­дә.

 

Андрейның соравы баш­каларда да кызыксыну уяткан. “Гомер буе практика дигән нәрсә булды, берәү дә зарланмады. Балалар  бер-берсе белән аралаша, эшкә өйрәнә иде. Аларны бит бе­рәү дә кирпеч ташырга мәҗ­бүр итми. Җәй озын, ял итәргә  дә өлгерерләр“, – ди Марат Кәрамов. Маргарита да  үзе­нең парта юып, сыйныф бүл­мәсен җыеш­тырып, мәк­тәп бакчасында эшлә­гән елларын искә төшерә. “Бик күңел­ле була иде. Әмма  ба­ланың теләге юк икән, анда җи­бәрүдән мәгънә юк”, – ди ул.

 

Хезмәткә мәктәптә түгел, гаиләдә өйрәтергә кирәк, диючеләр дә бар. Янәсе, балалар болай да укудан туя, җитмәсә, эш кушалар. Ә балаларны эш­ләтүне кол хезмә­тенә тиң­лиләр. Балаларын, идәнне җыештыручы юа, аңа мо­ның өчен акча түлиләр, дип өйрәтәләр икән. Ә менә акча эшләргә телә­гәннәр мәктәп яны лагерьларындагы сменаларда  хыялларын тормышка ашы­ра ала.

 – Су сибү,  бакча түтә­лендә чүп утау кол хезмә­тенә әйләндемени? Тиздән балалар чәчәкләр­нең төр­ләрен дә белми башлаячак, – дип гаҗәпләнә Рәм­зия Насрыева.

 

Заманында 10 литрлы чиләк белән су күтәреп йөр­гән әти-әниләр балаларына мондый язмыш те­ләми. Ә мәктәптә хезмәт дөрес оештырылмаган, диләр.  Әгәр аларны яшел­чә, җиләк-җи­меш, чәчәк­ләр утыртырга өйрәтәләр икән, каршы түгелләр. Ә менә су ташырга җибәр­мәячәкләр.  

Мәктәпләргә шалтыратып та хәлләрне белештек. “Бездә балалар җәйге прак­тика вакытында эшли. Чүп утыйлар.  Авыр эш­ләргә кушмыйбыз. Әти-әниләр дә, балалар да каршы түгел”, – ди  Әлки районыннан укытучы Надежда Ларионова.

 

Дөрес, әти-әниләргә ба­лалары бик кадерле. Әмма аларның теләге – бер нәрсә.  Чыннан да, мәктәптә балалар­ны эш­ләтергә ярыймы соң?

–  Җәйге практика үтү өчен әти-әнинең язмача ризалыгы кирәк.  Мәктәпкә кө­рәк, тырма кебек җиһаз­лар алып килүне таләп итәргә, мәҗбүри эшләтер­гә ярамый. Бу баласын эшлә­тергә  те­ләгән­нәргә кагылмый. Андый­­ларның ризалык бирүе дә җитә. Татарстанда   хезмәт итү бәра­бә­ренә 500 сум акча  сораган өчен судлашу очраклары да булды,  –  ди “Бакчаларда һәм мәктәп­ләрдә законсыз акча җыю­лар” төр­ке­мен оеш­ты­ручы, ришвәтче­леккә каршы кө­рәшүче Екатерина Матвеева.

 

Республика Мәгариф өлкәсенә күзәтчелек итү департаментында белдер­гән­чә, замана мәктәплә­ренең күбесе балаларның  хезмә­тен сыйныфта кизү тору, җәй көне хезмәт прак­тикасы вакытында киң куллана. Баланы хез­мәткә җәлеп итү өчен  уку­чының һәм әти-әни­сенең ризалыгы кирәк. Әлеге рөх­сәт  гариза, ки­лешү буларак бил­геләнә. Эш төр­ләре мәк­тәп советы, педагоглар коллективы, укучылар, әти-әниләр белән бергәләшеп  сөйләшү ни­гезендә билге­ләнә. Әгәр мәктәп уставында бу мәсь­әләләр каралган икән, моны укучылар, әти-әниләр белеп торырга тиеш.

 

“Баланы хезмәт тәр­бия­сеннән читләштерү дөрес түгел. Иҗтимагый хезмәт­тән беркайчан да баш тартканыбыз юк. Дө­рес, бүген әти-әниләр бе­лән эшләү авыр. Алар, башкалар эш­ләсен, безгә кагылмагыз, дип фикер йөртә. Хәтта авыру балалар да  эшли бит, – ди Казандагы  Тимирясов исе­мен­дәге ин­новацияләр университеты проректоры, педагогика фәннәре докторы  Дания Әхмәтова. – Мәктәпләрдә  хезмәт турында дөрес итеп аңла­тыр­га гына кирәк. Ул вакытта балаларның 70-90 проценты  үзе теләп эш­ләячәк.  Чәчәкләр үстер­гән­дә эстетик матурлык турында сөй­ләргә кирәк. “Сез киләсез, эшлисез!”– дип катгый таләп куярга ярамый. Эшли алмаган балалар хезмәт турында проектлар эшли ала. Хезмәткә  өйрәтүне акция рәве­шендә оештыру да отышлы”.