Рамил Юныс "Акчарлак" укучылары белән ТУРЫ ЭЛЕМТӘ оештырды

– 1. Элек безгә бабайлар телдән искечә алфавит өйрәтә иде, хәзер аны сөйләүчеләр ишетелми. Коръән тәҗвиденә йөрибез, анда да белүче юк. Әлҗәтне дә әйтмиләр. Ул догадыр бит инде? 

 

2. Кеше вафат булгач, аны сакларга барабыз. Соңгы арада “мәет янында ике сәгатьтән дә озак торырга ярамый, юкса, начар энергетика үзегезгә күчә”, диләр. Чынлыкта да шундый хәл булырга мөмкинме?

 

Р. Ю.: – 1. Әлҗәт – дога тү­гел. Элек мәдрәсәләрдә алфа­вит­­ны ятлау өчен шәкертләргә хәрефләрдән торган, җиңе­ләй­телгән шигырьне кабатлатканнар. Балалардан да шуны сөйләткәннәр. 

 

2. Үлгән кешедән бернинди дә начар энергия күчми. Мәрхүмне сакларга баргач, Аллаһы Тәгаләне искә төшереп, тәхлил әйтеп утырасың икән, киресенчә, зур савап, изге гамәл санала. Хафаланырга кирәкми, бөтен нәрсә Аллаһы Тәгалә кулында. 

 

– Мин тумышым белән Яшел Үзән районыннан. Күрше авылда бер ир, менә дигән хатынын ташлап, яшьрәкне алып кайтты. Үзе мәчет әһеле инде ул. Хәзер инде яшь хатыны белән авыл клубында икәүләшеп “Таһир-Зөһрә” җырын башкарып, парлап театр уйнап йөриләр. Бөтен халык боларга карап шакката. 

 

Р. Ю.: – Мондый гайбәтләрдән ерак торсак иде.

 

– Сезне Әхмәт Ясәви мә­четенә чакырабыз. Әлеге Аллаһ йортын Әхмәт Ясәвинең оныгы Хәмит җиткерде. Газына, утына-суына да үзе түләп тора. Шушы мәчеткә килеп, вәгазь сөйләп китсәгез, бик күркәм булыр иде. Форсаттан файдаланып, бер сорау да бирергә телим: корбан ашында ирләр белән бер табын артында утырганда, хатын-кызларга мөнәҗәт укырга ярыймы?

 

Р.Ю.: – Чакыруыгыз өчен рәхмәт! Аллаһы Тәгалә насыйп итсә, сезнең якларга килеп чыгарбыз. Соравыгыз буенча шуны әйтә алам: хатын-кызлар ирләр янәшәсендә сүз дәшмичә, вәгазь тыңлап, дога гына кылып утырса, артык гамәлләр эшләмәсәләр хәерле.

– “Акчарлак” газетасыннан сезнең белән әңгәмәләрне яратып укыйм. Сезнең яңа чыккан китаплар һәм дисклар бармы? Аларны кайдан табарга мөмкин?

Р.Ю.: – Күптән түгел “Тел афәте” дигән дискым чыкты. Ул Казанда мөселман кибет­лә­рендә, шулай ук кайбер районнарда сатыла. 

 

– Күпләрне борчыган сорау белән мөрәҗәгать итәргә телим. Авылда олы яшьтәге кеше озак вакыт авырып ята. Үлгәч, аны ярырга алып китәләр. Моңа Ислам дине ничек карый? 

 

Р. Ю.: – Бу теманы киләсе саннарның берсендә тәфсилләп яктыртырбыз. 

– Пенсиягә чыккан көнне намазга бастым, әлхәмделилла, шуннан бирле гыйбадәтне калдырганым юк. Тик менә олыгайган саен сәламәтлек какшый икән. Миндә дә күп кенә авырулар баш калкытып, озак вакыт хастаханәдә ятып чыктым. Сиксән яшем тулгач, бер аягым, биш елдан соң икенче аягым бот төбеннән сынды. Операция ясатырга туры килде. Аллага шөкер, шушы хәлләрдән соң да аякка басып, намазымны дәвам итә алдым. Тик менә күптән түгел егылып янә аягымны авырттырдым да, атна-ун көн гыйбадәттән туктап тордым. Хәзер тәһарәт алу авырлашты. Аякны юеш чүпрәк белән генә сөртәм. Шулай эшләгәндә тәһарәт дөрес буламы?

 

Р. Ю.: – Апа, булдыра алган кадәр итеп тәһарәт алып, намаз укыгыз. Аллаһы Тәгалә: “Күтәрә алмаганны сездән сорамыйм”, – ди. Ул нинди хәлдә икәнегезне белә. Пәйгамбәребез Мөхәммәд (с.г.в.): “Диндә авырлык юк”, – дип, динне авырайтмаска, ә аны җиңеләйтергә өндәде. Барысы да хәерле булыр, иншалла!

– Имам-хәзрәтләрнең көнлек эш тәртибе ничек булырга, әйтик, уздырылган мәҗлесләр, соңгы юлга озатылган мәетләр саны язылып барылырга тиешме?

Р.Ю.: – Сез бу сорауны ТР Мө­сел­маннары Диния нәза­рә­тенә юлласагыз яки имамнар җые­лышында күтәр­сәгез хәерле булыр иде. Берзаман имамнарга киңәш-тәкъдимнәр җиткерү уңаеннан “Мөселманнарга нәсыйхәт” дигән кулланма чыгардык, ул китап кибетләрдә сатылды. Шуны табып укысагыз да күп кенә файдалы мәгълүмат алырсыз. 

– Ирем, мәрхүм, киленнең төшенә кергән, имештер, миннән ашарга сорый икән. Юкса, аның рухына багышлап гел Коръән укыйм. Хәзер аптырашка калдым, тагын нишләргә икән?

 

Р.Ю.: – Сәдака биреп, дога кылдырырга кирәк. 

 

– Мин инде олы яшьтәге хатын. Яшьрәк вакытта ирем миңа өч мәртәбә талак дип әйтте. Шәригать хөкеме буенча талактан соң никахны яңартырга кирәк дип беләм. Иремнең үлгәненә дә бишенче ел китте. Аны бөтен йоласын туры китереп җирләдек, ел саен рухына багышлап Коръән ашлары уздырам. Тик менә талак дип әйтүе күңелне тырнап тора. Үземне Аллаһы Тәгалә каршында зиначы дип саныйм. 

 

Р.Ю.: – Берьюлы рәттән өч мәртәбә талак дип кабатлау бер талакка санала. Әгәр ирегез талак дигәч, бераз вакыт узса, әйтик, ул башка бүлмәгә чыгып кергәннән соң янә талак дип кабатласа һәм өч мәртәбә шулай эшләсә, борчылыр идегез. Болай ирегез исән вакытта никахыгыз дөрес булган.

– Без инде күптән Ислам дине кануннары буенча яшибез. Шул мәсьәләдә бик еш кына төрле сораулар туа. Әйтик, балаларга, оныкларга кием-салым алганда кечкенә генә рәсемнәр, сыннар төшерелгән була. Аларны кияргә ярыймы? Урын-җирдә дә шундый сурәтләр ясалган. Андый урында йоклау тыелмыймы?

 

Р.Ю.: – Урын-җирдә сынлы рәсемнәр төшерелүдән зыян юк. Ә менә киемнең андыен алмау хәерле. Бу дингә каршы килә. 

 

– 1. Газетагызның бер санында “намазны дөрес укымасак, гөнаһ җыябыз”, дигәнсез. Шуннан бирле әлеге гыйбадәтне үтәргә куркам. Мин өлкән яшьтә, ялгышкан чакларым да буладыр дим.

2. Аягымны күтәреп кран астында юа алмыйм. Кулымны юешләп, аякны сөртәм генә. Болай эшләү дөресме?

3. Хайваннарга, әйтик, эт-мәчеләргә ризык биргәндә сәдакадан булсын дип әйтергә мөмкинме?

 

Р. Ю.: – 1. Намаз укуны бервакытта да ташларга ярамый. Минем әйткән ул сүзләрем ваемсыз булып, игътибарсыз укыган кешеләргә аталган. Сез шайтан вәсвәсәсенә бирелеп, намаз укуыгызны туктатмагыз. Гыйбадәтне ташлау тагын да зуррак гөнаһ. 

2. Дөрес. Булдыра алган кадәр тәһарәтләнеп, намаз укыгыз. Аллаһы Тәгалә барысын да күреп-белеп тора, хата-кимчелекләрегез булса, кичерер, иншалла!

3. Ярый.

 

– 1. Озак еллар артроз, артрит авыруларыннан интегәм. Иртәнге намазга торып китү авыр, тән каткан була, тиз генә язылмый. Тәяммум белән генә намаз укырга ярыймы?

2. Миндә шундый авыру, кайчак телсез калам. Өйдәге кешеләр дә сөйләгәнемне аңламый хәтта, ягъни сүзләрне бозып сөйләшәм. Бу халәт берничә көн дәвам итә. Андый вакытта намаз укырга ярыймы?

3. Тынычландыра торган дару эчкәндә гыйбадәт кылу дөресме?

4. Биш вакыт намаз укыган кеше чалган малның гына ите хәләл була, диләр. Чынлыкта да шулаймы?

Р. Ю.: – 1. Үзегезне күрмичә бу сорауга җавап бирү авыр. Ә инде сез сөйләгәннәргә нигезләнеп шуны әйтәм: кояш чыкканчы тәнегезне язып, тәһарәтләнә алмыйсыз икән, тәяммум белән намаз укыгыз. Яки кичтән яныгызга табак һәм су салынган комган китереп куегыз, иртән утырган килеш кенә тәһарәтләнегез.

2. Андый вакытта намазны күңелдән, эчтән укыгыз, калдырырга тырышмагыз. 

3. Сез кабул итә торган да­руның тәэсире нинди икәнен белмим. Әгәр аны эчкәч, йокымсырап китәсез, сүрәләрне бутарга мөмкинсез икән, гыйбадәт кылу тыела. Шуңа да ул даруны кич намаз беткәч эчсәгез яхшы булыр. Ялгыш сүзләр әйтүегез ихтимал. 

4. Әгәр биш вакыт намаз укый торган кеше булса, малны аннан чалдырыгыз. Андый затны таба алмасагыз, үзен мөселман дип санаган ир-ат дога кылып чалган хайванның ите дә хәләл саналыр. 

– Җил, яңгыр, давыл – һәммә­сенең хуҗасы бар, диелә. Алар­ның хуҗасы кем соң? Алайса бер әби өй хуҗасы, су хуҗасы һ.б. дип атап дога кылган иде. 

 

Р.Ю.: – Җил дә Аллаһының әмере белән исә, яңгыр, кар да Аның рөхсәте буенча ява. Һәркайсына Раббыбыз хуҗа. Билгеле, йортта җеннәр булырга мөмкин. Пәй­гам­бә­ребез Мөхәммәд (с.г.в.) сөннәтендә аларга атап дога кылу юк. Әгәр без иманлы булсак, өебездәге җеннәр дә иманга килә. Без имансыз икән, алар да юлдан яза. Өй, су хуҗалары исә юк, аларга ышану хорафат хөкеменә керә. Бу Ислам дине кабул ителгәнче булган тәңречелек заманыннан калган. 

 

– Күземә операция ясаттым, иелә, ягъни сәҗдәгә китә алмыйм. Намазымны утырып укыйм. Гыйбадәтем дөресме? 

 

Р.Ю.: – Аллаһы Тәгалә күтәрелә алмаган йөкне сорамый, шуңа да намазны хәлдән килгәнчә уку зарур. Аллаһы Тәгалә: “Минем динемдә кешегә зыян юктыр”, – ди. Шуңа да иелеп сәламәтлегегезгә зарар китермәгез. Савыгып беткәч, намазны бөтен шартына туры китереп укырсыз. 

 

– Әдәпле-тәртипле яшәгән ир-атларга җәннәттә хур кызлары әзерләп куела, диләр. Ул кызлар арасында иң матуры, иң чибәре, уңганы үз хатыны булыр икән. Ә менә гомере буе сәрхуш ире тарафыннан изелеп гомер иткән, башкалар белән чуалуына түзеп яшәгән хатыннарга хур егетләре юкмыни?

 

Р.Ю.: – Җәннәттә бер кеше дә ялгыз калмаячак. Ир җәннәткә керә алмаса, Аллаһы Тәгалә хатыннарга хур егетләре – вильданнарны әзерләп куя. Җәннәттә һәркем парлы булачак. 

1. Беренче төркем инвалид апам безнең белән яши. Ятим­нәр­нең малына кагылу – гөнаһ. Апаның пенсиясен әйбер алганда кушып җибәрергә ярыймы? Әллә инде ул акча аның үзенә генә тотылырга тиешме?

2. Эшлекле очрашулар, конфе­ренцияләрдә тәһарәт алырга җай юк, әйтик, комган сорап йөрү килешми бит. Андый очракта тәһарәтне бөтен шартына туры китереп алмасаң, дөрес саналамы?

3. Капрон оек өстеннән мәсих кылырга мөмкинме? 

Р.Ю.: – 1. Бергә яшәгәч, апагызның пенсия акчасын тота аласыз. Әйтик, азык-төлек, коммуналь хезмәтләргә түләү өчен пенсиясен файдалансагыз, хәрәм булмый. 

2. Юлда барганда кибеттән шешә белән газсыз су сатып алып та тәһарәтләнергә мөмкин. Һәр җирдә җиңеллек эзләмәскә, ә Аллаһы Тәгалә рәхмәтенә ирешергә тырышырга, шәригать кануннарын мөмкин кадәр үтәргә кирәк. Мәсәлән, берәр кая поездда ике кешелек купеда барганда каршымда безнең милләттән булмаган кеше утырса, “җәмәгать, мин намаз укымакчы идем”, дим. Теге кеше шуннан соң үзе аңлап, чыгып тора. Яки “мин намаз укысам, сез каршы түгелме” дип сорыйм. Аллаһы Тәгаләнең ризалыгы турында уйлап эшләсәгез, Ул Үзе җиңеллек бирә. 

3. Капрон оек аша су үтә, шуңа да аның өстеннән мәсих кылынмый. Юка оекбаш белән дә мәсих кылырга ярамый. 

 

– Мөселманнарга “ай” сүзенә башланган исем кушарга ярыймы? Ирем – Айдар, улым Айнур исемле. Быел бала авыргач, бер апа “ай” сүзенә башланган исем кушарга ярамый дип күңелгә шик кертте. Икенче бәби көтәбез. “Ай” сүзенә башланган исем сайлаган идек. Нишләргә икән?

 

Р.Ю.: – Айга башланган исем кушарга ярамый дигәнне беренче мәртәбә ишетәм. Иң мөһиме – хәерле, мәгънәле исем сайлау. 

– 1. Безне уразага кергәндә кояш чыгарга ярты сәгать кала сәхәрне ашап бетерергә дип өйрәттеләр. Ә календарьларда күрсәтелгән вакыт буенча сәхәрне сәгать-сәгать ярым алдан тәмамларга кирәк. Нишләп алай?

2. Мөселманнарга интернет-кибет аша товар сатарга ярыймы? Чөнки алган кеше кирәк әйберен күрә, тотып карый алмый, нәрсә эләгәсен белми бит.

 

Р. Ю.: – 1. Җәй көне безнең җирлектә астрономик кич юк, чөнки шәфәкъ кызыллыгы югалып бетми. Шуңа күрә вакытны астрономик кич булган якындагы шәһәргә карап билгелибез. Безнең өчен бу – Әстерхан шәһәре, ягъни җәй көне шушы кала вакытына күчәбез һәм сәхәр вакыты да шуның буенча билгеләнә. Календарьлардагы мәгълүмат дөрес.

2. Мондый кәсеп хәләл санала, бүген бөтен мөселман дәүләтләрендә интернет-кибетләр эшли. Сатып алучы товарны сайттан карый, аның турында тасвирламаны укый. Ә инде әйбер сыйфатсыз, начар яки ниндидер җитешсезлеге бар икән, ул аны кире кайтарырга хаклы.