поиск новостей
  • 29.03 "Рөстәм маҗаралары" Кариев театры, 13:00
  • 29.03 "Кияүләр" Тинчурин театры, 18:30
  • 30.03 "Кәҗүл читек" Кариев театры, 11:00
  • 30.03 "Тапшырыл...ган хатлар" Кариев театры, 18:00
  • 30.03 ПРЕМЬЕРА "Флешка, рэп һәм мәхәббәт"Тинчурин театры, 13:00 һәм 17:00
  • 31.03 "Шәй-бу, шай-бу" Кариев театры, 18:00
  • 31.03 "Өч аршын җир" Тинчурин театры, 17:00
  • 02.04 Хан кызы Турандык. Тинчурин театры, 18:30
  • 03.04 Гомер буе сине көтәм. Тинчурин театры, 18:30
  • 04.04 Кияү урлау. Тинчурин театры, 18:30
  • 05.04 Гастрольләр: Тайна замка на холме. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 11:00 һәм 13:00
  • 05.04 Гастрольләр: Ханума. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 18:30
  • 06.04 Гастрольләр: Мастер и Маргарита. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 17:00
  • 07.04 Гастрольләр: Мелодия коралловых бус. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 17:00
  • 09.04 Җилкәнсезләр. Тинчурин театры, 13:00 һәм 18:30
  • 10.04 Синең хакта… Тинчурин театры, 18:30
  • 11.04 Ядәч! Исемдә! Бер гаилә трагикомедиясе. Тинчурин театры, 18:30
  • 12.04 Флешка, рэп һәм мәхәббәт. Тинчурин театры, 18:30
  • 13.04 Яратам! Бетте-китте! Тинчурин театры, 17:00
  • 14.04 Полиционер. Тинчурин театры, 17:00
Бүген кемнәр туган
  • 29 Март
  • Шәкүр - җырчы
  • Рөстәм Абязов - дирижер
  • Илфат Фәйзрахманов - журналист
  • Мөхәммәт Сабиров (1932-2015) - дәүләт эшлеклесе
  • Айгөл Хәйри - җырчы
  • Ринат Хәйретдинов - көрәшче
  • Никах, юбилей,Туган кон,балалар бэйрэмен,торле кичэлэрне алып барабыз.8-4кэ хэтле шалтыратта аласыз.89393453961
  • Чистаидан иорт сатып Алам чистаинын узенэн 89274905164
  • 1 булмэле фатир моселман гаилэсенэ озак вакытка арендага бирелэ ЖК Салават купере. Собственник ( риелтор тугел!!!)89509488227.
  • Сдается 2-х комнатная квартира по ул. Ф.Амирхана порядочной семье на длительный срок. В квартире есть мебель, рядом остановка, магазины, рынок. Только граждане РФ без животных!!! 8-965-584-66-30 собственник.
  • Продаю листы нержавейки 530х630, толщина 3,5мм, запчасти на УАЗ.тел 89178553159.
  • Коттедж төзэргэ кирэк казанда минэм номер 89274905164
  • Баян сатыла. Казан. Тел.:89003238614
  • татар теленең аңлатмалы сүзлеге сатыла, 3 томда, Казан, Татарстан китап нәшрияты, 1981 ел. тел.8 919 647 47 91
  • Казанда оч булмэле фатирнын залына тэртипле кыз эзлим. Бигичев урамы. Риелторсыз 89600347300
  • Исэнмесез! Бенто тортларга hэм капкейкларга заказлар кабул итэм! Казан шэhэре. 89377708700 Динара.
Архив
 
08.04.2016 Дин

Реставраторлар Әҗем мәчетенә ничек зыян салган

Казандагы иң матур гый­бадәтханәләрнең берсе булган Әҗем мәчетенә зыян салганнар. Кемнәр? “Рәхмәт” яугырлары реставраторлар үзләре булып чыкты. Татар бистәсен­дә урнашкан мәчет үзенең кабатланмас бизәк­лә­рен югалтты. Җинаять эше ачыл­ган, гаеплеләр табылыр, ә тарихны кире кайтарып булырмы?

Мәчетне төзекләндерү эше “Сәйяр” ширкәтенә йөкләнгән. Бу оешма мондый эшләр белән моңа кадәр дә шөгыльләнде. Мәсәлән, Париж Коммунасы урамындагы Галиев мәчетен алар кулланышка тапшырды. Татарстан Прокуратурасы хәбәренә караганда, оешма Әҗем мәчетен яңарту эшен рөх­сәтсез башлаган. Ә рөхсәтне үз чиратында Татарстан Мәдәният министрлыгы һәм авторлык күзәтү оешмасы бирергә тиеш. Ашыгып эшләү нәтиҗәсендә бинага зыян килгән – фасадны шулкадәр тырышып тәртипкә китергәннәр ки, кирпеч диварлары кырып төше­релгән, дивардагы декоратив бизәкләр тулысынча юкка чыккан. Ә мондый уникаль бизәк бүтән бер җирдә дә юк иде! Хәзер бу эш буенча җинаять эше ачылган.

Узган елны Татарстан Президенты Рөстәм Миңнеханов шәһәр түрәләре белән Казанның Татар бистәсен карап йөрде. Шуннан соң Әҗем мәчетен төзекләндерү турында карар чыкты. Быелның февраль аенда тарихи мәчетне тө­зекләндерү өчен тендер игълан ителде. Федераль дәрәҗәгә ия булган архитектура һәйкәлен тәр­типкә китерү максатыннан бюджеттан 46,8 млн сум акча бүленеп биреләчәге әйтелде. Документларга караганда, кирпеч кладкасын төзекләндерү, штукатурка, тарихи ишекләрне, таш, агачтан каеп, тимердән чүкеп ясалган би­зәкләр, тәрәзәләрне яңарту, түбәгә ремонт ясау каралган. Менә шул таш бизәкләрне артык “яңартып” ташлаганнар да инде.
“Россия реставраторлары бер­ләш­мәсе вәкилләре белән мәчет бинасын карадык. Җитешсез­лек­ләрне, бинага килгән зыян турында Рөстәм Миңнехановка әйттек, тикшерү эшләре башланды. Татарстан Мәдәният министрлыгының төзекләндерү эшен башларга рөхсәт иткән кәгазь булмавы ачык­ланды. Авторлык күзәтү оешмасы белән дә килешү төзелмәгән. Төзекләндерү эшен алып баруның оештыру проекты да юк. Кайчан, нәрсә эшләнергә тиеш – андый план да юк. Кыш уртасында кирпеч кладкасы арасына дым керергә мөмкин, нәтиҗәдә дивар җиме­релә. Дымнан саклану чаралары күрелмәгән. Эштә диварны җиме­реп вата торган кораллар кулланылган. Алар белән эш итү катгый тыела. Төзүчеләр Әҗем мәчетенең тарихи бина икәнен аңламыйча эш иткән. Гомумән, эшне кем башлады? Кем рөхсәт бирде дигән сорау туа”, – дип аңлатты Татарстан Президенты ярдәмчесе Олеся Балтусова. Татарстан Прокуратурасы зыян салучы ачыклангач, чыгымнарны шул ширкәт капларга тиешлеген хәбәр итә.

Җинаять эше нигезендә, гаеп­леләр табылыр, бәлки, алар җа­вапка да тартылыр. Тик, кызганыч, моның белән тарихи бинаның үзенчәлеген кире кайтарып булмаячак. Элекке хаталар да безгә сабак була алмый, күрәсең. Атаклы “Болгар” кунакханәсен дә күз дә йоммыйча, җәмәгатьчелектән сорамыйча җимерделәр. Аңа гаепле түрәләр дә, кешеләр дә җавапка тартылмады. Барысы да яңадан төзекләндереләчәк дип ышандырдылар. Әмма Татарстан урамындагы пыяла бинаны берничек тә тарихи кунакханә дип әйтеп булмый. Тукай яшәгән 40 нчы бүлмәне дә музей итеп эшлибез дип вәгъдә эчтеләр, әмма бүген беренче каттагы (40 нчы бүлмә чынында өченче катта булган, – Р.Б.) пыяла артындагы бер карават, өстәл белән урындыктан әвәләнгән бүл­мәне музей дип атарга тел әй­ләнми. Тарихи мирас­ка карата мө­нәсәбәт үзгәрмәс кебек безнең. Һаман да битарафлык, саксызлык белән эш итү дәвам итә.

Белешмә: Әҗем мәчете – Ка­зан­­ның иң матур гыйбадәт­ха­нә­лә­ре­нең берсе. Ул Иске татар бис­тә­се­нең күрке булып санала. 1890 елда төзелгән мәчетнең икенче исеме дә бар – Завод мәчете. Крестов­ни­ков­ларның сабын заводына якын булганга күрә, аны шулай дип атаганнар. 1804 елдан биредә манарасыз агач мәчет торган. Яңасы 1851 елда барлыкка килгән. Сәүдәгәр Мортаза Әҗемнең улы соңыннан шул ук урында тагын бер агач мәчет кү­тәргән. 1890 елда таш мәчет халыкка хезмәт итә башлый. Сәүдәгәр аңа кадәр вафат була. Әҗем мәче­тенең мәдрәсәсендә татар драматургы Галиәсгар Камал белем алган. Советлар Союзы вакытында Әҗем мәчетендә ашханә, аннары киномеханикларны әз­ерләүче мәк­тәп, кинотеатр урнашкан.


Римма БИКМӨХӘММӘТОВА
Ватаным Татарстан
№ --- | 08.04.2016
Ватаным Татарстан печать

▲ Өскә
Матбугат-инфо
Матбугат.ру
Ватаным Татарстан
Шәһри Казан
Бердәмлек
Рәшит Ваһапов фестивале
Камал театры
Тинчурин театры
Татар дәүләт филармониясе
Ирек мәйданы
Татарстан яшьләре
Кариев театры
Идел
Өмет
Татарстан китап нәшрияты
Милли Музей
Шаян
Татаркино
Ханский дом
Татар телен һәм ТР яшәүче халыклар вәкилләренең<br />туган телләрен саклау, үстерү мәсьәләләре комиссиясе
«Элита»