Баян сатам. Улыма кирәк...

Фәрхәттәге үзгәрешләр әнисен дә пошаманга салгандыр. Шәфкать туташы ул без­нең. Балалар күңеленә ачкычны шулкадәр тиз таба, теле баллы, кулы йомшак, йөзе нурлы. Миләүшәбез дә сү­релде, уйчанланды. Баксаң, гаиләләренә кайгы килгән, бала белән әни хәсрәт эч­ләрендә йөзә, кайгыны үз­ләренчә күтәрә икән.

 

– Ир кеше авырса, дөнья җимерелә, чирле ир ай-һай яман, – дип башлады беркөн сүзен. – Күземә җен булып күренәсең, үзеңне түгел, та­вышыңны да ишетәсем килми дип илереп ята. Миннән бигрәк балага авыр.

 

Миләүшәнең каенанасы белән каенатасы гаиләгә кулларыннан килгәнчә ярдәм итәргә тырыша. Килен эш­ләүдән туктаса, гаилә ничек туеныр дип, улларын күбрәк үзләре карый. Син, килен, үзеңне һәм оныкны кара, дип үгет-нәсыйхәтен бирер­гә дә онытмыйлар. Көн­нәрдән бер көнне өрлек­тәй ирнең урын өстен­дә ятарга калуы ата-ана өчен олы хәс­рәт булса да, чын мәгъ­нә­сендә иманлы ке­шеләр буларак, гаепне хатыннан эз­ләмиләр. Моны Миләүшә дә аңлый, рәхмәтен күз яшь­ләренә чылатмыйча гына сөйли дә алмый:

 

– Шәфкать туташы булгач, көненә дистәләгән гаи­ләне, төрле мөнәсәбәтләрне күрәм. Бала чирләгәндә дә гаепне бер-берсеннән эз­ләүчеләр, оныкны, улымны килен генә харап итте, дип зарланучы әбиләр дә еш очрый. Минем каенана бе­лән каената кебек кешеләр дөньяда башка юктыр ул. Ирем миңа җикеренә башласа, оялгандай итәләр. Юкса аны чире шулай тилертә, нервлары какшаганга үзе дә, ата-анасы да гаепле түгел бит инде. Әткәй-әнкәй гел догада, һәрбарчабызга сабырлык сорыйлар. Ярый әле алар бар, юкса нишләп беткән булыр идек...

 

Аларның игелеге болай гына бетми икән әле. Көне буе акырып яткан ирнең баланы куркытуын күргәч, улларын үзләренә алып ки­тәргә булганнар. Миләүшәгә уколын ясарга, ярдәм итәргә килерсең, үзебездә безгә дә җайлырак булыр дигәннәр. Күнми чаралары юк, ба­ла төнлә бастырыла, мәк­тәптә игътибарын туплый алмый, проблеманы кычкырып хәл итеп була икән дигән фикергә килеп бара. Әнисе күзәтеп торган, уйнаганда да, нәкъ атасы кебек, кинәт кычкырып җибәреп, өстен калырга тырыша.

 

Шулай итеп ана белән бала ялгызы кала. Үз-үзен кулга алырга ярдәм итмәсме дип Миләүшә малайны музыка мәктәбенә илтә. Чыннан да, музыка мәктәбе баланы җый­наклыкка өйрәтә, тәр­типкә, игътибарны тупларга ярдәм итә. Фәр­хәтебез дә үзгәрде, кү­ңел кояшы балкып, йөз­ләре нурланып китте. Ул инде хәзер тыныч, кинәт кабынып китми. Күргән саен карыйсы, аркасыннан сөеп булса да китәсе килә үзен. Малаебыз гына үзенә якын җибәрергә атлыгып тора торган түгел. Анысы – вак мәсьәлә, иң мөһиме күңеле утырсын. 

Баладан һәр көнне, Фәр­хәт бүген ничәле алды, дип сорашу, аның өчен сөенү бездә гадәти хәлгә әйләнде. Менә бит, укуда да алдырып китте.

 

Математиканы әйбәт белә, укытучысы бик мактый икән үзен. Ләкин Фәрхәт, укытучыларны шак­катырып, тугызынчы сыйныфтан мәктәп­тән ки­тәргә булды. Укытучылар, 11 сыйныфка кадәр укы, син ВУЗга керә аласың, дип күпме генә үгетләсә дә, егет авыр чакта күңел дәвасы тапкан музыканы гомерлек юлдашы иткән икән инде. Музыка училищесына укырга керде. Мәктәбебез белән аннан һичшиксез әйбәт музыкант чыгасына ышанып озаттык үзен. 

Өч ел узганнан соң Фәр­хәт белән тагын очрашырга туры килде. Дөрес, үзе белән түгел, әбисе, ягъни Миләү­шәнең әнисе белән күреш­тек. Мин музыка мәктәбенә икенче балам өчен флейта сатып алам дигән игъланны, ул баян сатам дигәнен керт­кән икән.

 

“Баян сатам. Улыма ки­рәк...” – ди кыенсынып кына. Фәр­хәт баянын сата дип башыма да китермим алдан. Ул да ачылып китәргә яхшысынмый. Ярдәм итмәсме дипме, әллә күңеле тулганга, ахыр чиктә күңел­дәгесе белән бүле­шер­гә булды:

 

– Фәрхәтнең бәхете булмады, балам. Кызыма каенаталары, улыбыз кеше булырлык түгел, син әле яшь, тор­мышыңны кара дигәч, икенче тапкыр кияүгә чыкты. Онык бу хәлне авыррак кичерде. Алдан әнисеннән яхшысынмыйча алар белән яшә­де дә, бер көнне кунарга килгән җиреннән миндә торып калды. Кияү әйбәт без­нең, Фәрхәтне дә читкә какмый. Ләкин яңа тормыш шул инде, кызлары бар. Фәрхәт ятсынды, яңадан үз эченә йомылды. Тагын балачактагы шикелле авырып китмәсен дип тә куркам.

 

Әби белән онык яшь гаи­ләдән ярдәм сорамый икән. Дөресрәге, Фәрхәт кабул иттерми ди. Ул инде консер­ваториядә укый, анда җитди уен коралы кирәк ди. Менә шуңа әби, аптырап, иске баяннарның берсен сатарга булган. Оныкның, акча эш­ләр­гә тырышып, төнлә клуб­ларда чыгыш ясавын бер дә өнәми икән. 

Өлкән кешегә иске баянны сатып кына яңасын алып булмаячагын аңлатыр­га тел бармады. Хәер аны үзе дә аңлый, үзенчә ярдәм итәргә тырышуы гына бит инде. Баяннарын сатышу максаты да юк бу язмада. Ә менә әбинең соңгы сүзен җиткерәсе килә:

 

– Менә шулай, кызым, ир­гә – хатын, хатынга ир табыла, баланың гына атасы да, анасы да бер генә була. Фәр­хәт алдан берсен, аннары икенчесен югалтты. Ходай сабырлык бирсен үзенә...