Эш бар ла ул, эшләргә генә кеше юк

Эш бирүчеләр, гадәттә, алдан өметләндер­гән сумманың яртысын да тү­ләмиләр. Аннары дөнья шул­кадәр тиз үзгәрүчән: бүген аягында нык басып торган оешманы иртәгә ни көтәсен беркем кистереп әйтә алмый. Әнә шәһәрдә туризм өлкәсе чәчәк ата башлаган иде. Соңгы берничә айда булган вакыйгалар бу өлкәдә эшләү­челәрнең мең төрле планнарын җимереп ташлады, үз­ләрен тишек тагарак янында калдырды. Шушы көн­нәрдә Хезмәт, халыкны эш белән тәэмин итү һәм социаль яклау министрлыгының чираттагы коллегия утырышы булып узды. Анда халыкны эшле итүдә дәүләт сәясәтенең ничек тормышка ашырылуы турында сүз алып барылды.

 

Хезмәт, халыкны эш белән тәэмин итү һәм социаль яклау министры Эльмира Зарипова әйтүенчә, респуб­ликада эшсезлек бүген кабыргасы белән тормый. “Россия һәм Идел буе федераль округы белән чагыштырганда да бездә бу җәһәттән күрсәткечләр яхшырак”, – ди ул. Министр фикеренчә, туризм өлкәсен­дә кыенлыклар килеп чыкса да, аның каравы ресторан, кунакханә бизнесында артка тәгәрәү сизел­мәгән.

 

Статистикага килсәк, ел башыннан ноябрьгә чаклы районнардагы мәшгульлек үзәкләренә 177 мең 300 кеше төрле сорау-үтенечләр бе­лән мөрәҗәгать иткән. Узган елның шул вакыты белән чагыштырганда 8 процентка күбрәк. Тагын бер мәгълүмат: эш эзләп килүчеләрнең 76 меңгә якыны исәпкә баскан булса, аларның 47 меңе генә эшкә урнаша алган. Эшсезләр саны бөтен районнарда да бертөрле түгел. Әйтик, Алабугада андыйлар шактый, ә Лаеш, Актаныш районнарында азрак. Бүген рәсми теркәлгән эшсезләр саны 16 меңгә якын. Шунда ук эш бирүчеләр тәкъдим иткән вакансияләр күрсәтелә – анысы 26,5 мең берәмлек.

 

Әйе, эш бар ла ул, ләкин эшләргә генә кеше юк. Бу мәсьәлә бер төркем эш­мәкәрләр катнашындагы оч­рашу вакытында да күтә­релде. Очрашуда текстиль һәм җиңел сәнәгать өлкәсе эшкуарлары министр Эльмира Зариповага эшкә кеше җәлеп итә алмауларыннан зарланды. Ярдәм сорап, мәшгульлек үзәкләренә дә мөрәҗәгать иткәннәр. Министр эшкуарлардан те­гүче­­ләрнең хезмәт хакы белән кызыксынды, 15-18 мең сум булуын белгәч, кө­лемсерәп куйды, янәсе, бүген зур шәһәрләрдә 30 мең сумга да хезмәткәр табу кыен. Ә чынлыкта, эшчеләргә түләнү­че реаль уртача хез­мәт хакы – 18 мең тирәсе. Бюджет өл­кәсендә эшләүче­ләр­гә әле анысы да эләкми. Ә менә Иваново тегүчеләре­нең уртача хезмәт хакы – 25 мең сум икән. Тегүчеләрне арттырыр­га һәм әлеге һө­нәрне популярлаштырырга теләсәң, хез­мәт хакын күтәр. Ми­нист­р­­­ның тел төбендә әнә шундый фикер ярылып ята иде.

 

Халыкны эш белән тәэмин итүче ролен баш­каручы мәшгульлек үзәклә­рен киләчәктә үзгәрешләр кө­тә. Аларның вазыйфасы эшсез калучыларны исәпкә алып утыруга гына кайтып калмаска тиеш. Бу җәһәттән Зәй районындагы мәшгуль­лек үзәген уңай яктан мисалга китерәләр. Коллегия утырышында чыгыш ясаган Зәй районы вәкиле Гөлчәчәк Фаршатова чыгышыннан кү­ренгәнчә, быел эшсезлек буенча 200дән артык кеше мөрәҗәгать итсә, узган ел андыйлар саны ике тапкыр күбрәк булган. Ә ни өчен шундый аермамы? Беренче­дән, халыкны эшле итү белән җирле хакимият һәрвакыт кызыксынып тора. Икенче­дән, эшсез калучыга шунда ук икенче урыннан эш тәкъдим ителә.

Әйтик, сак хезмәте ябылганнан соң урамда калучыларның бөтенесе диярлек яңа ачылган автотранспорт предприятиесенә урнаштырылган. Эшсез калучыларны бүтән кирәкле бел­гечлекләр буенча укытканнар. Аннан соң вакансия яр­минкәсе үткәрүнең дә файдасын күрәләр. Ярминкәгә Чаллы, Түбән Кама пред­прия­тиеләреннән эш би­рү­че­ләрне дә чакыралар. Ярмин­кәләр вакытында байтак кеше үз мөмкинлек­ләреннән чыгып эш тапкан. Зәйдә икенче, өченче группа инвалидларны эшкә урнаштыру да яхшы оештырылган, быел 23 кешене квота буенча тәкъ­дим иткәннәр. Инвалидларны эшле итүчеләр арасында райондагы шикәр заводы, балык эшкәртү предприятиесе дә бар. Болардан тыш, физик мөмкинлекләре чикле кешеләргә үзәк хас­таха­нәдән, боз сараеннан да эш урыннары табылган. Кыскасы, районнарда әллә ниләр майтара алалар, әгәр хакимият кызыксынса...