«Ока яры»нан җан сулышы исә

Җәмигъ мәчетенең йөз еллык тантанасына килгән Россия мөселманнары Диния нәзарәте һәм Россия мөфтиләр советы рәисе шәех Равил хәзрәт Гайнетдин милләтебез файдасына дини-агарту эшләрендәге казанышлары өчен медаль белән Рамил Әхмәт улы Салихҗановны бүләкләде һәм аңа олы рәхмәтләрен белдерде.

Әмма ләкин бүген без Рамил Әхмәтовичның иҗтимагый эшләреннән бе¬раз тайпылып, аның хезмәт юлындагы әһәмиятле баскычларының берсенә – авыл хуҗалыгы белән бәйле булганына тукталып үтәрбез. Тик туган авылы Бозлау хуҗалыгы белән уңышлы җитәкчелек иткән чоры турында түгел, ә бүген юкка чыгарга дучар ителгән уникаль хуҗалыкны ничек торгызуы турында сөйләрбез. Россиянең атказанган авыл хуҗалыгы хезмәткәренең совет чорында туплаган бай тәҗрибәсе яңа шартларда да ярап куйган.

Новинка” сүзен русча¬дан татарчага гади генә тәрҗемә итсәк, ул яңа әйбер, яңа хәбәр, гомумән, “яңалык” төшенчәсенә ия. Әйе, нәкъ шул ният, ягъни авыл хуҗалыгына яңалык кертү максаты белән Горький авыл хуҗалыгы ин¬ститутында алган теорияне практи¬када камилләштерү һәм сынау өчен узган гасырның 70 еллар башында өлкә үзәгеннән ерак түгел Бого¬родск районында дәүләт тарафын¬нан “Новинки” исемле уку-укыту хуҗалыгы булдырыла да.

Кызганычка каршы, үзгәртеп кору җилләренә бу тәҗрибәле-җитештерүчән хуҗа- лык та каршы тора алмый һәм акрын гына банкротлыкка тәгәри башлый, терлек саны кискен кими, сөрү җирләре дә ташландык хәлгә килә. «Учхоз» белән янәшә генә эшчәнлеген уңышлы җәелдергән “Окский берег” торак комплексы төзү компаниясе җитәкчелеге бу күренешкә, аяныч хәлгә тыныч ка¬рый алмый һәм юкка чыга барган хуҗалыкка ярдәм кулы сузарга ка¬рар кыла, заманча әйткәндә, “Учхоз “Новинки” федераль дәүләт унитар предприятиесенә инвестор булып килә һәм агымдагы ел башыннан бу хуҗалыкка вакытлыча директор вазифасын башкаручы итеп Рамил Салихҗановны билгели. Ә Рамил Әхмәтович безнең Нижгар татарла¬рына яхшы таныш – хәзер ул өлкә татарлары автономиясенең башкар-ма директоры, Бозлау авыл советы рәисе, Спас районының Земство җыены депутаты һәм безнең “Туган як” газетасының күптәнге якын дусты. Чираттагы очрашуыбызда без аның белән нәкъ менә шул хуҗалык турында күбрәк сөйләштек тә.

- Әлбәттә, шундый алдынгы һәм көчле хуҗалыкның юкка чыга баруы кызганыч, - дип сөйли башлады Ра¬мил Әхмәт улы, - чөнки “Учхоз”да иң перспектив технологияләрне сынап, аларны өлкәнең авыл хуҗалыгы тармагында киң кулланалар иде, хәтта башка төбәкләрдән дә үрнәк алучылар, тәҗрибә туп- лаучылар булды. Авыл хуҗалыгы миңа ят әйбер түгел, бу өлкәдәге казанышларым район һәм регион, хәтта дәүләт түрәләре тарафыннан югары бәяләнде – Россиянең атка¬занган авыл хуҗалыгы хезмәткәре исеменә лаек булдым. Шуны истә тотып булса кирәк, “Окский берег” төзү компаниясе директорлары со¬веты рәисе Надир Хафизов миңа бу хуҗалыкны коткарырга йөкләде дә. Дөрес, Мәскәүдә сайлап алу туры үтәргә кирәк иде әле, чөнки авыл хуҗалыгындагы яңарышларны экс¬перименталь рәвештә сынау һәм алга сөрү өчен тудырылган бу пред¬приятиене гамәлгә куючы – Россия авыл хуҗалыгы министрлыгы. Мине башкалада дүрт кеше арасыннан сайлап алдылар һәм бу җаваплы ва¬зифага лаек дип таптылар.

Уку-укыту хуҗалыгының элек¬ке данын кайтару өстендә нык эшлибез, Т.Новгородның дәүләт авыл хуҗалыгы академиясе белән тыгыз хезмәттәшлек урнаштыр¬дык – бөтен эшебезне фәнни нигезләмәләргә таянып башкарыр¬га тырышабыз. Көндәлек мәшәкать һәм хезмәт белән алга да планнар корабыз. Шуларның берсе – ябык җирдә яшелчә үстерү, икенчесе – үзебездә сөт эшкәртү линиясе ачу. Димәк, өстәмә эш урыннары барлыкка килер. “Ока яры” төзү компаниясеннән торак алучыларга автобуслар көтеп, автомобильләр куып шәһәргә йөрисе калмас иде. Шул максатны да күз алда тота¬быз, - дигән аңлатмаларын бирде хөрмәтле әңгәмәдәшем.

- Рамил Әхмәтович, ә бүген Сез җитәкләгән хуҗалыкта ничә кеше эшли һәм хезмәт хаклары канәгатьләнерлекме?

- Февральдән башлап тирән көзгә кадәр 50 кеше бездә хезмәт куя, ә өзлексез рәвештә 25 кеше эшли. Уртача хезмәт хакы хуҗалык буенча 23 мең сум тәшкил итә. 1700 гектар сөрү җиребез һәм 700 гектар су баса торган болын-көтүлекләребез бар, 250 баш мөгезле эре терлек үрчетәбез, шуның 150се – сыер. Әлбәттә, са¬вым көтүен якын киләчәктә 400 башка кадәр үстерәчәкбез, чөнки бу тармактан табыш алып, әйткәнемчә, сөт эшкәртү комбинаты ачарга ният бар. Үз тәҗрибәмнән чыгып әйтә алам, 150 баш сыерга да, 400 баш¬ка да төп чыгымнар бер нисбәттә сарыф ителә, ә табышны, билгеле, күптән күбрәк аласың.

- Рамил абый, сезнеңчә, бу хуҗалыкны аякка бастырыр өчен күпме акча һәм вакыт таләп ителер?

- Акча мәсьәләсен төгәл әйтә ал¬мыйм, әмма безнең инвестор төп бурычларны каплап килә инде, хәтта техник паркны киңәйтер һәм яңартыр өчен дә финансларны кыз¬ганмый сарыф итә. Без өстенлекне үзебездә җитештерелгән техникага һәм тагылма агрегатларга бирәбез, чөнки хәзер бездә дә бу өлкәдә ал¬гарыш нык сизелә.

Аллага шөкер, үзебез дә акча эшли башладык. Сөтнең литрын 25 сумнан сатабыз. Печәннән дә шактый табыш алдык. Иген мул уңыш бирде – һәр гектардан 30 центнер алдык. Безгә кадәр булган күрсәткечне игенчелектә ике тапкыр арттырдык. Икмәкне капчыкларга тутырып та, чәчелү рәвештә дә күпләп сатабыз. Тәгәрмәчтән чыгарылган игенне дә яхшы алалар, терлеккә дигән сусыл азыкка да сорау бар. Саламны да рулоннарга төрәбез, аны алучылар да юк түгел. Ә инде менә тиресне - органик ашламаны атнасына йөз мең сумлык сатабыз, чөнки бакча¬чылар зур шәһәр тирәсендә бик күп яшелчә үстерәләр, бакча белән шөгыльләнәләр, ә без аларга иң якын авыл хуҗалыгы булып торабыз. Органик ашламаны ап-ак капчыкларга тутырып та тәкъдим итәбез. Каралтыларыбызны арендалау¬чы фермерлар да бар, алардан да табыш күрәбез. Безнең җирләр аша су, газ, электр челтәрләре уза, аларның хуҗалары да аренда өчен түли. Аренда түләүләре буенча гына да хуҗалыкка елына 6 млн. сум акча керә.

- Рамил Әхмәтович, Сезне тың- лаганнан соң: “Бу хуҗалык шун¬дый табышлар белән эшләгәндә ничек банкрот булып чыкты икән?” – дигән сорау үзеннән- үзе туа.

- Болар барысы да тәртипкә бәйле. Хуҗалыкта тәртип юк икән, димәк, исәп-хисап та тиешлечә алынып барылмый. Нәтиҗәдә, урлау очрак- лары гадәти күренешкә әверелә. Шуңа күрә без, беренче чиратта, тәртипне булдыруга, аны ныгытуга алындык һәм быел ук елны табыш белән тәмамларбыз дип уйлыйм.

Ун төшкә видеокүзәтү камералары урнаштырдык, ташландык басу¬ларны әйләнешкә кертә башладык. Шундый җирләрне тәшкил иткән 950 гектарның яртысын чәчтек инде, ә калган яртысын сөреп калдыр¬дык. Аллага шөкер, милек базасы нигездә сакланган дип әйтергә була, аларны салмак кына эшкә җигә барабыз. Немецның ике иген саклагыч һәм киптергеч башнялары уракта бик ярдәм иттеләр. Хәзер менә Мәскәүдә үтәчәк “Алтын көз” авыл хуҗалыгы ярминкәсенә ба¬рып, ике чәчкеч һәм бер яңа сабан алырга ниятләнәбез. Соңгысының мөмкинлекләрен өйрәндек, аны Т-150 тракторы артына тагып, тәүлегенә 15 гектар җир сөрергә мөмкин. Бер баруында 3,6 метр җир эшкәртә ала ул сабан.

- Рамил абый, авыл хуҗалыгын- да табышлы эшләп буламы?

- Әлбәттә, тик моның өчен тәртип урнаштырып һәм бөтен агротех¬ник чараларны вакытында башка¬ру белән генә кирәкле эффектив уңышка ирешү авырга туры киләчәк һәм стабиль табыш та булмаска мөмкин, чөнки авыл хуҗалыгында берничә юнәлештә, берничә тармакта эшчәнлекне җәелдерү мәҗбүри.

- Янәдән авыл хуҗалыгы мә- шәкатенә чумып, иҗтимагый эшчәнлек, милли-мәдәни хәрәкәткә вакыт каламы соң?

- Милләтеңә хезмәт итү өчен, әлбәттә, вакыт табыла. Әле менә “Милли көй” Бозлауда үтәчәк, ә бездә гармунда һәм баянда уйнау¬чы юк. Шуңа бу эшне дә үз өстемә алырга туры килде. Ә нишләмәк кирәк, туган авылны тулы тормыш¬лы итеп күрсәтер өчен әллә ниләр эшләрсең! Күп санлы кунаклар кар¬шында туган авылым дәрәҗәсен төшерәсем килми.

- Рамил абый, Сез күпкырлы талант иясе. Күп белгәнгә, күп эшләргә дә туры килә бит бу тормышта. Ничек барысына да өлгерәсез?

- Аллаһы Тәгалә ярдәмен бирә. Җомга көннәрендә мәчеткә ба¬рырга, намаз укырга тырышам. Ә өемдә минем нык тылымны гомерлек ярым Кәримә тәшкил итеп тора. Ходайга шөкер, дусларым күп, фикердәшләрем дә аз түгел. Халкыңа бер генә файда китерсәң дә, күңел мең төрле рәхәтлек кичерә һәм шул хис-тойгылар миңа эшләргә дә, яшәргә дә дәрт биреп тора.

- Рамил абый, әңгәмәгез өчен рәхмәт. Эшегездә һәм тормы¬шыгызда барысы да ал да гөл булсын.

P.S. Әйе, җәмәгать, “Ока яры”ннан, чын мәгънәсендә, җан сулышы исә. Нәкъ дисәгез, киң җәмәгатьчелеккә ул барча кирәкле инфраструктуралар белән эконом-класс торак төзи. Әле менә үлем түшәгенә яткан хуҗалыкка да җан өрә.