Уфада Рәшит Ваһапов исемендәге Халыкара татар җыры фестивале гала-концерты үтте (ФОТО)

Фестиваль соңгы елларда татар җыр сәнгатенең иң чая вакыйгаларының берсенә әверелде. Дөньяга Рәшит Ваһапов, Илһам Шакиров, Хәйдәр Бигичев, Сара Садыйкова, Фәридә Кудашеваларның традициясен дәвам итүче яшь “йолдызларны” ачкан өчен генә түгел. Һәр илдә, һәр төбәктә халык сөюен яулаган чара татар телен, татар рухын, татар мәдәниятен саклап калуга зур өлеш кертә.

Фестиваль Җир шары буенча атлый. Финляндия, Швеция, Германия, Польша, Литва, Эстония, Украина, Казахстан, Кытай, Америка Кушма Штаталары сәхнәлерендә татар җырлары, татар моңнары агыла. Русиянең Казан, Мәскәү, Екатеринбург, Санкт-Петербург, Түбән Новгород, Ижау, Чабаксар, Йошкар-Ола, Самара, Ульян, Пермь шәһәрләре халкы фестивальдә катнашучылар чыгышларын түземсезләнеп көтә. Ә инде Уфа тамашачылары аерым игътибарга лаек. Башкортстанда татар халкының күпләп яшәгәне өчен генә түгел. Фестивальдә Башкортстан вәкилләре даими көчен сыный һәм югары казанышларга ирешә. Бу юлы да, алкышларга юмарт Уфа тамашачылары якташлары өчен горурланып утырды.

– Безне җылы каршы алып, хөрмәт күрсәткәннәрен өчен төбәк җитәкчелегенә, Башкортстанның мәдәният министрлыгына рәхмәт сүзләре җиткерәм! – диде фестиваль проектының авторы һәм җитәкчесе, Татарстанның һәм Русиянең атказанган мәдәният хезмәткәре Рифат Фәттахов. – Фестивальнең соңгы елларда Русиянең 51 төбәгендә һәм дөньяның 11 илендә оештырылды. Кунакчыл Башкортстан җирендәге бүгенге кичәбез дә күңелле үтсен.

Рифат Фәттахов әлеге киң масштаблы проектны гамәлгә ашыруда Татарстан җитәкчелегенең, аерым алганда, Президент Рөстәм Миңнехановның, Татарстан мәдәният министрлыгының зур ярдәмен билгеләп үтте.

Сүз унаеннан, фестиваль гала-концерты исеменә Татарстан мәдәният министры Айрат Сибагатуллин һәм Башкортостан мәдәният министры Әминә Шәфикованың котлау хатлары килеп иреште, бу исә әлеге чараның иҗтимагый яңгырашын көчәйтте.

Шуннан соң Рифат Әхмәт улы фестивальне оештыруга, аның танытуга зур өлеш кертүчеләргә рәхмәт хатлары тапшырды.

Ниһаять, концерт башланды. Гала-концертны «Рамай» җыры белән Ранис Габбазов ачты. Татар халкының язмышы, тарихы белән тыгыз бәйле булган бу җырны тамашачы яратып кабул итте. Шуннан соң сәхнәгә бер бер артлы якташларыбыз чыкты. Иң элек, Рәшит Ваһапов исемендәге Халыкара татар җыры фестиваленең гран-при иясе, Башкортстан дәүләт филармониясе солисты Руслан Сәйфетдинов чыкты. Ул «Күңелемдә яз», «Сандугач» җырларын югары осталык белән башкарды. Ваһапов фестивале 2015 конкурсында «Халыкчан башкару» номинациясендә I урын яулаган яшь җырчы, З. Исмәгыйлев исемендәге мәдәният һәм сәнгать академиясе студенты Рифат Шәрәфетдиновның моңлы тавышы да тамашачыларның күңел дулкыннарын тибрәтте. Якташыбыз «Тын сукмакта» җырын башкарды.

Кичә лирик чигенешләр белән үрелеп барды. Татар-башкорт халкының мәшһүр җырчысы Фәридә Кудашева җылы сүзләр, якты хатирәләр белән искә алынды һәм аның башкаруындагы «Гөлҗамал» җырыннан өзек яңгырады.

Арытаба, шушы ук җырны татар-башкорт сәхнәсенең популяр җырчысы Айгөл Сагынбаева башкарды. Сәхнәдәге артистлар гына түгел, җыр сүзләре һәм көйләре дә Башкортстан белән бәйле булуы игътибарга лаек. Фестиваль лауреаты Азат Абитов башкарган “Сиңа тагын мин бер киләм әле” җырын гына алып карыйк. Наҗар Нәҗми сүзләренә Рим Хәсәнов көй язган. Җырның әле дә сәхнәдән төшмәве, яшь башкаручылар репертуарында лаеклы урынны биләве күп нәрсә турында сөйли. Шуннан соң кичәне Октябрьск музыка көллиятенең «Аяз нуры» ансамбле чыгышы бизәде.

Гала-концерт сәхнәдә берьюлы төрле буын җырчыларының чыгуы белән дә истәлекле булды. Яшь башкаручылар Башкортстанның халык артисты Фәдис Ганиев чыгышын осталык дәресе буларак тыңлагандыр.

Айгөл Хисмәтуллина Гөлйөзем ариясен һәм «Казах кызы» җырларын башкарганда зал төзеклеге өчен бераз борчылырга туры килде. Айгөл Хисмәтуллина йөрәгеннән ургылып чыккан чиста һәм көчле моңга пыяла корылмалар чыдамас төсле тоелды. Тамашачылар бу кадәре көчле моңның чибәр кыз күңеленнән чыгуына таң калып, сокланып утырды. Бу яшь җырчыны гала-концертның ачышы дисәк тә, һич ялгыш булмас.

Лирик чигенеш тамашачыларны янә тарих буенча сәяхәткә алып китте. Татар халкының мәшһүр җырчылары Хәйдәр Бигичев белән Рәшит Ваһапов искә алынды. Ике шәхеснең дә ир уртасы чагында арабыздан китүе, Хәйдәрнең гомере буе кесәсендә Рәшит Ваһапов фотосын йөртүе, Казанда аларның исемен йөрткән урамнар янәшә торуы игътибарга алынды. Түбән Новгородта икесенә дә һәйкәл куелачагы тамашачылар күңеленә сары май булып ятты. Шушындый сүзләрдән соң сәхнәгә Хәйдәр Бигичевның бертуган сеңлесе, популяр эстрада җырчысы Халидә Бигичева чыгуы истәлекле булды. Аның башкаруындагы «Озату», «Хәйдәр» җырлары тамашачылар күңелен йомшартып, күпләрне кул яулыгын алырга мәҗбүр итте. Кичәнең беренче өлеше сюприз белән тәмамланды. Сәхнәгә концерт программасына кермәгән мәшһүр җырчы Венера Ганиева һәм аның шәкерте Марсель Вәгыйзов чыктылар. Алар «Ялгыз аккош күлләрдә» җырын башкарды.

Тәнәфестән соң кичәне Татарстанның халык артисты Фердинанд Сәләхов дәвам итте. Ул уфалыларга «Уел», «Ахун авылы көе» җырларын бүләк итте. Шуннан соң Гөлназ Асаева башкаруында “Мәтрүшкәләр” җыры яңгырады. Кичәгә килүчеләр яңадан яңа сәләтле якташлары белән таныша алды. Октябрьск музыка көллиятен тәмамлап, бүгенге көндә Казан дәүләт консерваториясендә белем алучы Артур Шөгәепов чыгышы да истә калырлык булды. Аның “Мәдинәм» җырын видеорәттәге клип та бизәде.

Гөлсирин Абдуллина тамашачыларга чая, патшабикәләрнеке сыман җирдән сөйрәлүче күлмәген белән генә истә калмады. Ул башкарган «Кашыңның каралары” җыры залдагы һәр йөрәккә ачкыч тапты.

Югарыда әйтеп үтүебезчә, фестиваль татар җыр сәнгате традициясен дәвам итүе белән дә үзенчәлекле. Мәгълүм булуынча, кара каршы, ягъни дуэт җырлауны заманында Рәшит Ваһапов белән Җәваһирә Сәләхова профессиональ сәхнәгә күтәргән иде. Күркәм традиция дәвам ителүенә уфалылар шаһит булды. «Асылъяр» татар халык җырын Гөлсирин Абдуллина белән Ранис Габбазов башкардылар. Тамашачылар алкышлавы дуэтның уңышлы килеп чыгуына ишарә ясый.

Татарстанның халык артисткасы Зөһрә Шәрифуллина “Су буенда учак яна” җыры белән тамашачыларны туксанынчы елларга сәфәргә алып кайтты. Көче, энергиясе ташып торучы татар эстрадасы примадоннасының “Бер вакыт кына” җыры да тамашачыларны күңеленә һуш килде. Залда җыр авторы Зифа Нагаеваның да утыруы игътибарга лаек.

Чираттагы лирик чигенеш татар халкының җыр сәнгатен югары дәрәҗәгә күтәргән Илһам Шакировка багышланды.

Кичәне Башкортстанда туган, Русиянең “Алтын битлек” театраль премиясе лауреаты, Башкортстанның атказанган артисты Илһам Вәлиев чыгышы тәмамлады.

Артистлар Татарстанның атказанган артисты Рәсим Ильясов җитәкчелегендәге «Казан нуры» оркестры башкаруындагы моңнар астында чыгыш ясады. Чыгышларны видеорәтләр, клиплар бизәде. Барыннан да бигрәк, кичәгә килүчеләр татар җыр сәнгатенең урынында туктап тормавына, үсүенә ышанып кайтып китте. Фестиваль ачкан яшь «йолдызлар»ның якты януы шул хакта сөйли.

Бәйрәмгә килгән кайбер дәрәҗәле кунакларның фикерләрен дә җиткерик.

Зифа НАГАЕВА, Башкортстанның атказанган мәдәният хезмәткәре, Татарстанның атказанган сәнгать эшлеклесе, композитор:

– Уфада Рәшит Ваһапов исемендәге Халыкара татар җыры фестивале гала-концертын карау бәхетенә ирештем. Татарымның үткән тарихына, сәнгатенә, мәдәният дөньясына битараф булмаган җан иясе буларак бу кичәдән тирән уйланып, дулкынланып, моңланып, горурланып кайттым!
Кечкенә чакларыма, әниемнең яшьлегенә кайтып килгәндәй булдым. Безнең өйдә ул вакытларда патефон иң күркәм урында ,, әллә кем ,, булып утыра иде. Әйләнеп уйнаган кызыл билле кара пластинкада Рәшит абыйның әллә күпме җырлары бар иде. ,,Җырлап карап өйрән, кызым,, дип әни миңа гармун тоттыра иде. Соңрак пластинкаларны сорап килүчеләр дә булды. Әнием ,,Гаиләбезнең зур байлыгы,, дип берсен дә кешегә бирмәде. Гаиләдәге төрле вакыйгалардан соң патефон да, Рәшит абыйлы пластинкалар да безнең өйдән китте. Язмалары безнең өй эченнән китсә дә, моңнары бәләки генә татар кызының йөрәгендә мәңгелеккә калган булып чыкты. Аннары Музыка-педагогия училищесына кергәч стипендия акчамны җыеп әнигә көй уйнаткыч алып кайтып бүләк иттем. Илһам Шакиров һәм башка бик күп җырчыларның язмаларын кайтардым.

Кичә дә шушы хатирәләрне искә төшереп, күңелем тулып утырдым. Әйе, башка милләтләрдән бер генә дә ким булмаган татар халкының җырлары да мәңгелек. Мин дә байтак еллар дәвамында җырлар иҗат итәм, ләкин һәр икенче хәзер үзен композитор, хәр икенче җырчы дигән заманда, бер көнлек җырлар, беркөнлек җырчылар мәйдан тоткан дәвердә бездән калыр мирас булырмы? Татар моңының бөеклеге үткәннәребездә генә дан тотармы? Әле бу уйлар да башта йөгермәс иде, һаман шул көндәлек казаныбызда кайнап яшәр дә яшәр идек.

Ярый шундый татар җанлы шәхесләребез, күкрәкләрендә татар рухын йөрткән егетләребез бар! Проектның алыштыргысыз җитәкчесе Рифат Фәттаховка ,,Рәхмәт!,, дисәк берни дә әйтә алмадык дигән сүз. Тыныч кына яши биргәнгә, яки киресенчә, үз милләтенең булмышына ваемсызга, миңа тимиләр мин дә тимим дип яшәүчегә, җыр кайгысы юк дип баш төшергәнгә - бүгенге белән яшибез дигәнгә ,, Уят, татар моңлы йөрәгеңне, синдә татар каны! Үткәнең юк икән - бүгенгең юк, бүгенгең юк икән - иртәгәң юк!” дип кыл тартылды, моң ярсыды кебек бу көнне. Яшь тавышларның өлкән буын, күренекле җырчылар белән чиратлашуы да, тере уен кораллары яңгырап бәйрәмгә берөзлексез ямь бирүе дә, ике тугандаш милләт – татар-башкорт җырларының бердәм үрелеп ишетелүе дә күңелне иркәләде. Аеруча сәхнә бизәлеше – экранда әледән-әле мәшһүр җырчыларыбызның пәйдә булуы, аларның язмаларыннан өзекләр китерелүе дә игътибарга лаек. Уфадан соң фестиваль яңа сәфәрләргә чыга! Алдан ук анда катнашыр тамашачыларны уйлап ак көнләшүләрдәмен. Ә Башкортостаныбызда исә ул һәр елны милләтара татулыкка әйдәүче моң әләмедәй ике Республика арасында дуслык җепләрен ныгытучы көтеп алынган чара булып калсын иде.

Рим ХӘСӘНОВ, Татарстан Республикасының Габдулла Тукай исемендәге Дәүләт премиясе лауреаты:

– Гала-концертта катнашучыларның күпчелеген яшьләр тәшкил итүе куанычлы. Шулай ук концертта танылган җырчылар да чыгыш ясады. Күпчелек чыгышларны «Казан нуры» оркестры бизәде. Гомумән, кичә бары тик якты хатирәләр генә калдырды.

Рамил ЧУРАГУЛ, шагыйрь, популяр җырлар авторы, Башкортстанның атказанган мәдәният хезмәткәре, Татарстанның атказанган сәнгать эшлеклесе:

– Бүгенге заманда шагыйрьләр дә, җырчылар да күп. Иҗат кешеләре артуына шатланырга гына кирәк. Мондый күренеш – халкыбызның сәләте, тырышлыгы турында сөйли. Ләкин яшьләр сәхнәдә яшьләр белән, өлкәннәр – өлкәннәр белән, урта буын – урта буын белән генә чыгыш ясаса, беркем дә үсешмәс иде. Рәшит Ваһапов фестивале яшьләргә танылган җырчылардан өлге алып, алар дәрәҗәсенә үсәргә мөмкинлек бирә. Нәтиҗәдә, яшьләр дан артыннан кумый, үзләренә югарырак таләпләр куеп, камиллеккә омтыла башлый. Салават күпере, болындагы төрле исле, төрле чәчәкләр сыман сәхнәдән төрле тавышлар яңгыравы матур күренеш. Мондый максатка ирешә алганбыз икән, димәк, сәнгатебез үсештә.

Мидхәт ӘБДЕЛМӘНОВ, шагыйрь һәм композитор:

– Фестивальдә күңелгә үтеп керердәй җырлар яңгырады. Кичәне Рәшит Ваһаповның һәм башка мәшһүр җырчыларның биографияләре белән баету да отышлы. Мондый чигенешләр концертны эчтәлек ягыннан баетты.

Дилә БУЛГАКОВА, шагыйрә, җырлар авторы:

– Бүгенге кичә безгә дөнья мәшәкатьләреннән арынып, моң дәрьясына чумарга, дусларыбыз белән аралашырга мөмкинлек бирде. Гала-концерт – Башкортстан белән Татарстынның, башкорт белән татар халыкыларының дустанә мөнәсәбәттә яшәвенең ачык дәлиле. Хәтер дәфтәремне дә актардым. Яшь чагымда Зөһрә Сәхәбиевага кунакка барып йөредем. Бүген Хәйдәр Бигичевны исән килеш күргәндәй булдым. Концертны оештыручылар мондый максатка ирешү өчен зур көч салаган. Фестивальгә озын гомер телисе генә кала!

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21