03.04.2015 Фаҗига

Табылдылар, әмма...

Атна башында Башкортстанның Белорет районында югалган Казан туристларын эзләделәр. Ирәмәл тавына ике баласы белән менгән хатынны бер тәүлектән артык эзләделәр. Табылдылар, тик 14 яшьлек кыз салкында өшеп һәлак булган. 6 яшьлек малай һәм әнисе бик авыр хәлдә. Хәзер алар Чиләбе өлкәсендә хастаханәдә дәвалана.

32 яшьлек Лилия Р., язгы каникул булудан файдаланып, кызы белән улын ияртеп, Башкортстанга чыгып киткән. Башкортстан белән Чиләбе өлкәсен берләштергән Урал тауларын күрергә ашкынып барган алар. Кем генә килми бирегә! Туристлар бу якларны искиткеч матур табигате өчен үз итә, җәен дә, кышын да биредә кешеләр күп була. Ирәмәл тавына менү – күпләрнең хыялы. Менә Лилия дә балаларына матур тауларны күрсәтергә тели. Казан туристлары Чиләбе өлкәсенең Төләк авылына исән-имин барып җитә, бер йортка урнашалар. 29 мартта Казан туристлары, бераз хәл җыйгач, тауга менәргә була. Алар гид чакырып тормый, Лилияләргә аның ахирәте дә иярә. Җиде чакрым юл узгач, алар ял итәргә туктый. Лилиянең дус хатыны кире кайтып китә, алар исә сәяхәтне дәвам итәргә булалар.

Әмма билгеләнгән вакытка – кичке сәгать 6га базага кайтып җитә алмыйлар. Бер сәгатьтән соң да алар күренмәгәч, ахирәте, вакытлыча яшәгән йортның хуҗасы чаң суга башлаган. Икенче көнне иртән үк коткаручылар эзләү операциясенә тотына. Бу эштә Чиләбе өлкәсе һәм Башкортстан коткаручылары, полиция хезмәткәрләре – барлыгы 185 кеше катнашкан. Алар югалган туристларны кичке сәгать 9да гына таба алган. Әле җитмәсә тауның текә урынында кар өемнәре булганга күрә, алар янына кар өстеннән йөрүче техника белән барып җитәрлек түгел. Туңган туристларны аннан алып чыгу тагын берничә сәгать вакытны ала.

Кызганыч, ул вакытка кыз бала салкыннан өшеп үлгән булган. Туңмаслык та түгел. Алдагы төнне 22-27 градус салкын булган. Кыз бала энесенә үз киемен биргән. Мәрхүм бала Казанның Дәрвишләр бистәсе мәктәбендә укыган. Аяклары, куллары өшегән кечкенә улы белән Лилия хәзер авыр хәлдә Чиләбе шәһәре хастаханәсендә ята. Табиблар аларның сәламәтлеге өчен көрәшә.

Ял итәргә дип чыгып киткән гаиләнең сәфәре әнә шулай фаҗига белән тәмамлана. Егыласымны алдан белсәм, салам җәеп куяр идем, дигән әйтем бар барын, әмма шул ук вакытта татарда “сакланганны саклармын” дигәне дә бар. Хатын-кыз берүзе ике бала белән бер дә күрмәгән, белмәгән урынга чыгып китәргә ничек тәвәккәллек тапкан, дип аптырыйсы гына кала. Алар үзләре тәҗрибәле альпинист та, турист та түгел. Ирәмәл тавының югары ноктасына менү максаты да куелмаган. Тауга менәм дигән кеше, һич югы, җитди әзерләнә, ә аларның үзләре белән ашарлык ризыгы да, учак яндырыр өчен шырпылары да булмаган, өстәмә җылы кием дә алмаганнар. Гомумән, тауга менүне кем оештыра, аны кем күзәтә, кем рөхсәт бирә, җаваплылык кем өстендә?

“Хәтта кечкенә тауга менү дә җаваплылык, игътибарлылык таләп итә. Тауларда һава торышы гел үзгәрүчән, әле генә аяз кебек, ә аннары буран да кубарга мөмкин. Кечкенә калкулыклар да куркыныч, ә аягыңны каймыктырсаң?! Авырткан аяк белән тауларда йөреп кара син! Кызганыч, кешеләр тауга менүнең хәвефле булырга мөмкин икәнен күз алдына китерми, матур табигатькә алдана, – дип сөйләгән альпинист Рафаил Ишморатов sntat.ru порталына. – Берәр хәтәр очрак булса, тәҗрибәсез кеше югалып кала, учак яндыра да белми, эчәргә су да таба алмый, коткаручылар сине тапсын өчен нишләргә кирәклеген дә чамаламый. Боларны белмисең икән, тауга менеп тә торасы түгел”.

Римма БИКМӨХӘММӘТОВА
Ватаным Татарстан
№ 47 | 03.04.2015