09.11.2014 Мәдәният

Марсель Сәлимҗанов белән әңгәмәгә рәхим итегез (ФОТО)

10 ноябрьдә 19.00 сәгатьтә Г.Камал исемендәге Татар дәүләт Академия театрында мәшһүр татар режиссеры Марсель Сәлимҗановны искә алу кичәсе була. Кичә үзенчәлекле форматта: “Марсель Сәлимҗанов белән әңгәмә” рәвешендә үтәчәк. 7 ноябрьдә күренекле режиссерның тууына 80 ел тулу уңаеннан, традиция буенча, “сезонның төп премьерасы” – Орхан Памукның “Минем исемем Кызыл” спектакле.

Кичәне Марсель Сәлимҗановны күрергә, аның белән эшләргә өлгермәгән яшь артистлар алып барачаклар. “Бөек бабаларын белмәгән оныклар” Марсель Хәким улына кызыксындырган сорауларын бирәчәк, ә ул, үз чиратында, дуслары, коллегаларының истәлекләре, репетиция, интервьюларының видеоязмалары аша җавап бирәчәк.

Белешмә өчен:

Сәлимҗанов Марсель Хәким улы 1934 елның 7 ноябрендә Казанда артистлар гаиләсендә дөньяга килә. Урта мәктәпне тәмамлаганнан соң Казан дәүләт университетының юридик факультетына укырга керә, ә аннары – А.В.Луначарский исемендәге Театр сәнгате дәүләт институтының (ГИТИС) режиссура бүлегендә белем ала. Институтны тәмамлаганнан соң Сәлимҗанов Казанга кайта һәм 1962 елда Яшь тамашачылар театрының баш режиссеры итеп билгеләнә. 1966 елдан Г.Камал исемендәге Татар дәүләт Академия театрының баш режиссеры. 1962 елда Сәлимҗанов Казан театр училищесында укыта башлый, ә 1992 елдан Казан мәдәният һәм сәнгать университеты профессоры. 2001 елны Татарстан Республикасы Фәннәр академиясе әгъзасы итеп сайлана.

Татар профессиональ театрының һәм милли драматургиянең шул чордагы үсеше Сәлимҗановның режиссерлык осталыгы белән бәйле. Режиссер булып эшләгән дәвердә ул татар, рус, чит ил классикасы һәм республика театр сәнгатенең алтын фондына кертелгән заман драматургларының пьесалары буенча төрле жанрдагы 100дән артык спектакль куя.

Театр училищесы, Мәдәният һәм сәнгать университетында 30 ел дәвамында актерлык сәнгате буенча курсларны җитәкләп, академик М.Х.Сәлимҗанов яшь артистлар тәрбияләүгә күп көч һәм энергия сарыф итә. Аның кырыктан артык укучысы бүгенге көндә Г.Камал исемендәге Татар дәүләт Академия театры артистлары, шуларның егермесе Россия һәм Татарстанның атаклы исемнәренә лаек булдылар.

Театр сәнгате үсешенә зур өлеш керткәне өчен М.Х.Сәлимҗанов СССРның халык артисты, РФ һәм ТАССРның атказанган сәнгать эшлеклесе дигән мактаулы исемнәргә, ТРның Г.Тукай исемендәге Дәүләт премиясенә, РСФСРның К.С.Станиславский исемендәге Дәүләт премиясенә һәм “Алтын битлек” Милли театраль премиясенә лаек булды. Шулай ук Дуслык ордены белән дә бүләкләнде.

Халык мәхәббәтен яулаган спектакльләренең кайберләре: К.Тинчурин «Американ», «Сүнгән йолдызлар», «Казан сөлгесе», «Зәңгәр шәл», К.Гольдони «Ике хуҗаның хезмәтчесе», А.Островский «Җимерелгән бәхет», «Бирнәсез кыз», Т.Миңнуллин «Әлдермештән Әлмәндәр», «Моңлы бер җыр», А.Гыйләҗев «Өч аршын җир», Ю.Сафиуллин «Идегәй», З.Хәким «Күрәзәче» һ.б.

Марсель Хәким улы Сәлимҗанов 2002 елның 26 мартында арабыздан китте. Ул Яңа Татар бистәсенең Татар зиратында Габдулла Тукай янәшәсендә җирләнгән.