поиск новостей
  • 28.03 "Ак чәчәкләр кебек..." Кариев театры,18:30
  • 28.03 "Җан Баевич" Тинчурин театры, 18:30
  • 29.03 "Рөстәм маҗаралары" Кариев театры, 13:00
  • 29.03 "Кияүләр" Тинчурин театры, 18:30
  • 30.03 "Кәҗүл читек" Кариев театры, 11:00
  • 30.03 "Тапшырыл...ган хатлар" Кариев театры, 18:00
  • 30.03 ПРЕМЬЕРА "Флешка, рэп һәм мәхәббәт"Тинчурин театры, 13:00 һәм 17:00
  • 31.03 "Шәй-бу, шай-бу" Кариев театры, 18:00
  • 31.03 "Өч аршын җир" Тинчурин театры, 17:00
  • 02.04 Хан кызы Турандык. Тинчурин театры, 18:30
  • 03.04 Гомер буе сине көтәм. Тинчурин театры, 18:30
  • 04.04 Кияү урлау. Тинчурин театры, 18:30
  • 05.04 Гастрольләр: Тайна замка на холме. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 11:00 һәм 13:00
  • 05.04 Гастрольләр: Ханума. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 18:30
  • 06.04 Гастрольләр: Мастер и Маргарита. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 17:00
  • 07.04 Гастрольләр: Мелодия коралловых бус. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 17:00
  • 09.04 Җилкәнсезләр. Тинчурин театры, 13:00 һәм 18:30
  • 10.04 Синең хакта… Тинчурин театры, 18:30
  • 11.04 Ядәч! Исемдә! Бер гаилә трагикомедиясе. Тинчурин театры, 18:30
  • 12.04 Флешка, рэп һәм мәхәббәт. Тинчурин театры, 18:30
Бүген кемнәр туган
  • 28 Март
  • Ренат Әюпов - режиссер
  • Фирүзә Җамалетдинова - язучы
  • Артур Поляков - мәдәният хезмәткәре
  • Гиоргий Куприянов - дәүләт эшлеклесе
  • Вил Мәһдиев - көрәшче
  • Никах, юбилей,Туган кон,балалар бэйрэмен,торле кичэлэрне алып барабыз.8-4кэ хэтле шалтыратта аласыз.89393453961
  • Чистаидан иорт сатып Алам чистаинын узенэн 89274905164
  • 1 булмэле фатир моселман гаилэсенэ озак вакытка арендага бирелэ ЖК Салават купере. Собственник ( риелтор тугел!!!)89509488227.
  • Сдается 2-х комнатная квартира по ул. Ф.Амирхана порядочной семье на длительный срок. В квартире есть мебель, рядом остановка, магазины, рынок. Только граждане РФ без животных!!! 8-965-584-66-30 собственник.
  • Продаю листы нержавейки 530х630, толщина 3,5мм, запчасти на УАЗ.тел 89178553159.
  • Коттедж төзэргэ кирэк казанда минэм номер 89274905164
  • Баян сатыла. Казан. Тел.:89003238614
  • татар теленең аңлатмалы сүзлеге сатыла, 3 томда, Казан, Татарстан китап нәшрияты, 1981 ел. тел.8 919 647 47 91
  • Казанда оч булмэле фатирнын залына тэртипле кыз эзлим. Бигичев урамы. Риелторсыз 89600347300
  • Исэнмесез! Бенто тортларга hэм капкейкларга заказлар кабул итэм! Казан шэhэре. 89377708700 Динара.
Архив
 
28.10.2014 Тарих

Томан эчендә адашкан 13 самолет үз әҗәлләрен Татарстан җирендә тапкан (ФОТО)

Бөек Ватан сугышы елларында Арча, Биектау һәм Югары Ослан районнары территориясенә егылып төшкән 13 хәрби самолет хакында моннан берничә ел элек миңа язучы-эзтабар Шаһинур Мостафин сөйләгән иде. Факт шактый кызыклы булса да бу көнгә кадәр аз өйрәнелгән.

1944 елның 11 февралендә Свердловск аэродромыннан Казанга 21 “Аэрокобра” самолеты чыгып китә. Казанга җитәргә 50-60 чакрым калганда Америкада җыелган әлеге очкычлар куе томан эченә килеп керә һәм ориентирны югалта. 13 самолет адашып, томан болытларыннан чыгарга тырышып караса да җиргә утыра алмый. Алар бер-бер артлы Казан шәһәре тирәсендәге районнарга төшеп шартлый. 16 кеше һәлак була. Исемнәре ачыкланса да, кызганыч, кайбер очучыларның бу көнгә кадәр якыннары табылмаган.
 

“Аэрокобра” самолеты
 
Фаҗигадә кемнәр гаепле?
 
Свердловск – Казан һава трассасындагы һәлакәт турындагы 96 номерлы боерыкта (20 апрель, 1944 ел) фаҗигадә гаепле кешеләрнең берсе дип аэродромның метеостанция җитәкчесе атала. Рәсми документта аның фамилиясе юк. 13 самолетның томанга кереп адашуы һәм җиргә төшеп шартлавы турында ишеткәч, бу кеше атылып үлә. Һава һәлакәтендә полковник А.Е.Коробконың да гаебе раслана. Нәкъ менә ул һава шартларының начар булуы турында кисәтелә торып та, очучыларны барыбер рейска чыгарып җибәргән. Полковник Коробко соңрак рядовой дәрәҗәсенә төшерелеп, штрафбатка озатыла. Тагын бер зур хатаны лейтенант Абаимова җибәрә. Казаннан ул һава шартларының бозылуы турында телеграмма ала, тик бу турыда җитәкчелеккә хәбәр итми.
 
“Ул көнне куе томан һәм 38 градус салкын булган...”
 
1944 елның 11 февралендәге фаҗигадә исән калган пилотлар да булган. Лейтенант Виктор Корнев парашюттан сикереп аягын сындыра. Аны Казан госпиталенә озаталар. Өлкән лейтенант Василий Кириченко җиргә егылып төшкән самолет эчендә исән кала. Аңа күрше авылда яшәүчеләр ярдәм күрсәтә. Кириченко Арча госпиталендә дәвалана.
 
Самолетларның берсе Түбән Ослан авылы тирәсенә төшеп шартлый. Аны 1944 елның маенда гына табалар. Самолет эчендә лейтенант Дмитрий Шпигунның гәүдәсе табыла. Моңарчы ул хәбәрсез югалган санала.
 
Икенче бер самолет Арча районының Төбәк Чокырча авылы янәшәсендәге кырга егылып төшә. Арчаның туган як тарихын өйрәнү музее хезмәткәрләре сөйләвенчә, самолет эчендә булган 5 кешенең гәүдәсе Арчаның иске урыс зиратында туганнар каберлегенә җирләнә.
 
Тагын бер очкыч Биектау районының Чыпчык авылы тирәсендәге тауга бәрелеп шартлый. “Ул көнне 38 градуслы салкын булган, – дип сөйли Чыпчык авылы мәдәният йорты директоры Галина Лаганина. – Самолет эчендәге 3 очучы да шунда ук үлә. Самолетның шартлавын басуга саламга баручы Мария һәм Анастасия түтиләр күреп ала. Алар фаҗига хакында колхоз идарәсенә кайтып әйтә. Колхоз рәисе очучыларның мәетләрен алып кайтырга җигелгән ат бирә. 38 градуслы салкында 3 очучының да гәүдә кисәкләрен җыеп җирлиләр. Ә инде яз көне кар эрегәч, самолет шартлаган урында үлгән очучылар истәлегенә 3 каен агачын утырталар”.
 
 
Чыпчык авылы янәшәсендәге тауда шартлаган 3 очучы истәлегенә утыртылган каен агачлары
 
Чыпчык авылында яшәүче Валентина Петухова безгә шартлаган самолеттан алынган парашют кисәген күрсәтте. Бу экспонатны ул иренең төсе буларак саклый. “Минем иремә ул вакытта 14 яшь булган, – дип сөйли Валентина ханым. – Ул чаңгыда йөргәндә тау өстенә самолетның егылып төшүен күрә һәм шул тирәгә чаба. Мәетләрне дә күрә. Ул көнне бик салкын булган. Шуңа да ирем өшүдән куркып, парашют материясен ертып ала һәм шуның белән битен каплый”.
 
Чыпчык авылы зиратында җирләнгән очучыларга Җиңүнең 45 еллыгына хәйриячеләр ярдәме белән таш куела. Чыпчык халкы очучылар күмелгән туганнар каберлеген онытмый. Аны карап, тәртиптә тота.
 
 
Чыпчык авылы зиратындагы туганнар каберлеге
 
“Мин “Жди меня” тапшыруына язып карадым, – ди Галина Лаганина. – Җавап юк. Очучыларның туган шәһәрләре Орлов, Курск, Мариуполь администрацияләренә дә хатлар юллаган идем. Килгән җавапта бу кешеләр хакында архив документлары юк диделәр”.
 
 
Галина Лаганина
 
Галина ханым хәрби комиссариат аша Оборона министрлыгына хат язарга җыена. Җиңүнең 70 еллыгына ул самолет егылып төшкән урында обелиск йә булмаса мемориаль такта кую теләге барлыгын да әйтте. Бәлки бу изге эшкә хәйриячеләр дә ярдәм итәр.

 


Марсель ӘСКӘРОВ
Акчарлак
№ --- | 28.10.2014
Акчарлак печать

▲ Өскә
Матбугат-инфо
Матбугат.ру
Ватаным Татарстан
Шәһри Казан
Бердәмлек
Рәшит Ваһапов фестивале
Камал театры
Тинчурин театры
Татар дәүләт филармониясе
Ирек мәйданы
Татарстан яшьләре
Кариев театры
Идел
Өмет
Татарстан китап нәшрияты
Милли Музей
Шаян
Татаркино
Ханский дом
Татар телен һәм ТР яшәүче халыклар вәкилләренең<br />туган телләрен саклау, үстерү мәсьәләләре комиссиясе
«Элита»