поиск новостей
  • 28.03 "Ак чәчәкләр кебек..." Кариев театры,18:30
  • 28.03 "Җан Баевич" Тинчурин театры, 18:30
  • 29.03 "Рөстәм маҗаралары" Кариев театры, 13:00
  • 29.03 "Кияүләр" Тинчурин театры, 18:30
  • 30.03 "Кәҗүл читек" Кариев театры, 11:00
  • 30.03 "Тапшырыл...ган хатлар" Кариев театры, 18:00
  • 30.03 ПРЕМЬЕРА "Флешка, рэп һәм мәхәббәт"Тинчурин театры, 13:00 һәм 17:00
  • 31.03 "Шәй-бу, шай-бу" Кариев театры, 18:00
  • 31.03 "Өч аршын җир" Тинчурин театры, 17:00
  • 02.04 Хан кызы Турандык. Тинчурин театры, 18:30
  • 03.04 Гомер буе сине көтәм. Тинчурин театры, 18:30
  • 04.04 Кияү урлау. Тинчурин театры, 18:30
  • 05.04 Гастрольләр: Тайна замка на холме. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 11:00 һәм 13:00
  • 05.04 Гастрольләр: Ханума. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 18:30
  • 06.04 Гастрольләр: Мастер и Маргарита. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 17:00
  • 07.04 Гастрольләр: Мелодия коралловых бус. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 17:00
  • 09.04 Җилкәнсезләр. Тинчурин театры, 13:00 һәм 18:30
  • 10.04 Синең хакта… Тинчурин театры, 18:30
  • 11.04 Ядәч! Исемдә! Бер гаилә трагикомедиясе. Тинчурин театры, 18:30
  • 12.04 Флешка, рэп һәм мәхәббәт. Тинчурин театры, 18:30
Бүген кемнәр туган
  • 28 Март
  • Ренат Әюпов - режиссер
  • Фирүзә Җамалетдинова - язучы
  • Артур Поляков - мәдәният хезмәткәре
  • Гиоргий Куприянов - дәүләт эшлеклесе
  • Вил Мәһдиев - көрәшче
  • Никах, юбилей,Туган кон,балалар бэйрэмен,торле кичэлэрне алып барабыз.8-4кэ хэтле шалтыратта аласыз.89393453961
  • Чистаидан иорт сатып Алам чистаинын узенэн 89274905164
  • 1 булмэле фатир моселман гаилэсенэ озак вакытка арендага бирелэ ЖК Салават купере. Собственник ( риелтор тугел!!!)89509488227.
  • Сдается 2-х комнатная квартира по ул. Ф.Амирхана порядочной семье на длительный срок. В квартире есть мебель, рядом остановка, магазины, рынок. Только граждане РФ без животных!!! 8-965-584-66-30 собственник.
  • Продаю листы нержавейки 530х630, толщина 3,5мм, запчасти на УАЗ.тел 89178553159.
  • Коттедж төзэргэ кирэк казанда минэм номер 89274905164
  • Баян сатыла. Казан. Тел.:89003238614
  • татар теленең аңлатмалы сүзлеге сатыла, 3 томда, Казан, Татарстан китап нәшрияты, 1981 ел. тел.8 919 647 47 91
  • Казанда оч булмэле фатирнын залына тэртипле кыз эзлим. Бигичев урамы. Риелторсыз 89600347300
  • Исэнмесез! Бенто тортларга hэм капкейкларга заказлар кабул итэм! Казан шэhэре. 89377708700 Динара.
Архив
 
23.05.2014 Татар халык мәкальләре

Кеше, рух, холык турында

● Агач беленә җимешеннән, адәм — кыланмышыннан.
● Башта холык тап, аннан гыйлем.
● Иркенлек турылыкта, күркәмлек холыкта.
● Ишәкнең иярен алыштырып кына холкын алыштыралмассың.
● Кешене беләсең килсә, холкына кара, баланы беләсең килсә, уенына кара.
● Кеше холкын күзәт, үзеңнекен төзәт.
● Күп исле гөлләр арасында бер иссез гөл исле булган, күп иссез гөл арасында бер исле гөл иссез калган.
● Күркәм кием — тән зиннәте, күркәм холык — җан зиннәте.
● Күркәм холык — изге юлдаш.
● Үзе җайлының авызы майлы.
● Үзең ятык булсаң, эчкәнең катык булыр. Үзең кыек булсаң, эчкәнең сыек булыр.
● Һәркемгә үз холыгы яхшы күренер.
● Чәчәкнең матурлыгы берни түгел, хуш исе булмаса.
● Яхшы холык дошманыңны дус итә.

Әдәп, оят, намуслылык

● Адәмне адәм иткән әдәп.
● Адәмнең ояты битендә.
● Акылның кадере әдәп белән, куәтнең кадере сәләт белән.
● Бар барын ашар, оятсыз гарен ашар.
● Битенә ыштыр каплаган ояла белмәс.
● Битсез бүркен басмас.
● Вөҗдансыз кеше үзәксез агач кебек, үзлегеннән аварга тора.
● Вөҗданы пакъның йөзе ак.
● Гарьсезнең битенә төкергәннәр, яңгыр ява, дип торган.
● Гарьсез кеше чебен кебек: ишектән кусаң, тәрәзәдән керә.
● Дөньяда намуссызлык кабер ташыннан да авыр.
● Әдәп базарда сатылмый.
● Әдәп, әдәпнең төбе яхшы гадәт.
● Әдәпне әдәпсездән өйрәнәләр.
● Әдәп сәдәптән башлана.
● Әрле кашык алганчы, әрсез ашап туяр.
● Әрсез гарьсез булыр.
● Әрсез кулым эшләде, әрле битем оялды.
● Әрсезнең үзен кертмәгәч, этен ияртеп килгән.
● Кечесендә әдәп юк, олысында белек юк.
● Кешедән оял, үзеңнән күбрәк оял.
● Кешенең йөз суын түкмә.
● Казан карасы китәр, намус карасы китмәс.
● Казанның капкачы китсә, этнең ояты китә.
● Картлардан курык, яшьләрдән оял.
● Катыра торган таракан оятсыз булыр.
● Курыкма үлемнән, курык оятка калудан!
● Намуссыз кеше — намсыз кеше (исемсез).
● Намус үлемнән көчле.
● Намусыңны яшьтән үк сакла.
● Оялган тик тормас (уңайсызлануыннан).
● Оялмаган боермаганны ашаган.
● Оялмаган кеше өчен оятлының йөзе кызарыр.
● Оятка калудан да авыр җәрәхәт юк.
● Оятлы кызарыр, оятсыз агарыр.
● Оятлы тартынган, оятсыз "бу миннән курыкты" дигән.
● Оятның теше булмаса да кимерә.
● Оят өлеше табада калыр.
● Оятсызга өч күмәч.
● Оятсызның бите барабан каешы.
● Оятсызның бите — киездер ите.
● Оятсызның яңагына чапсаң да кызармый.
● Ояты барның вөҗданы бар.
● Торна оятын оятлап, ябалак урманга качкан, ди.
● Үгет-нәсихәт бездән, әдәп белү үзеңнән.
● Үз битен аямаган кеше битен чиядәй кылыр.
● Үз намусың сакламаган, кешенекен сакламас.
● Үз намусың үз кулыңда.
● Яңа чагында киемеңне сакла, яшь чагында исемеңне сакла.

Рәхим-шәфкатьлек

● Агач хәтта үзен кисеп торган кешегә дә күләгә бирә.
● Кечегә шәфкать ит, узаманга (командир, капитан) хөрмәт ит.
● Куян елаганга карап, аучының күңеле йомшармас.
● Миһербанлык йөрәктән, миһербансызлык беләктән.
● Рәхимсез атын кыйнар.
● Рәхимсез кешедән рәхимле эт яхшы.
● Сикергәнне аяма, егылганны ая.
● Хайваннарны җәберләгән рәхәт күрмәс.
● Яралы кошка таш атмыйлар.
● Син бүрене аясаң, бүре сине талар.
● Рәхимле бүре рәхимсез кешенең баласын асраган.
● Мөгрәп килгән сыерның мөгезен сугып сындырма.

Үпкәчәнлек һәм хәтер калу

● Авызың үпкәдә булса, кулың тоткада булсын.
● Күңелең калса, көлкегә бор.
● Күңел кере әйтсәң бетәр, күлмәк кере юсаң бетәр.
● Кары китсә дә, бозы китми.
● Коега таш ташлау җиңел, алуы авыр.
● Куян тауга үпкәләгән, тауның исендә дә юк.
● Суга салсаң, су күтәрмәс.
● Сугудан төртү яман.
● Сынык бөтен булмас.
● Уен сүзне күтәрә бел.
● Уты сүнсә дә кисәве кала.
● Үзе абынган үзенә үпкәләр.
● Үпкәләгән өлешеннән коры калыр.
● Үпкәләсәң песи үпкәсен ашатырлар.
● Үпкәләсәң, үкен дә кайт.
● Үпкәне ачу белән, утны бензин белән баса алмассың.
● Үпкәчәнлек иркәлек галәмәте.
● Үпкәчәннең үпкәсе үсәр.
● Һавада болыт, син аны оныт.
● Чәпчемә, түгелерсең.
● Чын яхшының ачуы булса да, үпкәсе булмас.
● Шимбердө чыпта сугалар Әпкәли дә Юкәли, Әпкәлиенә сүз әйтсәң, Юкәлие үпкәли.
● Яман кеше кинәчел.

Ачу һәм дуамаллык

● Акылың булса, ачу саклама.
● Ахмак кешенең ачуы тиз кабара.
● Ач күп ашар, ачулы күп сөйләр.
● Ачу арты ачыну.
● Ачу йоту — тау йоту.
● Ачу килгәндә аю да кечек хәтле генә күренә.
● Ачу килсә, акыл китәр.
● Ачулыга дәшмәсөң, ачуы кырын китәр.
● Ачулы кешегә песи койрыгын күтәреп йөрсә дә ярамый.
● Ачулы кеше җилкәсендә су ташыйлар.
● Ачулының күзенә түгәрәк әйбер дүрт кырлы булып күренә имеш.
● Ачуны башта кис.
● Ачу алдан, аклы — арттан.
● Ачуның башы юләрлек, ахыры үкенеп үләрлек.
● Ачуның даруы — дәшми калу.
● Ачу саклама, намус сакла.
● Ачу телдән ачыла, дәшмәү белән басыла, тар холыклы кеше шул: ачуы килде — асыла.
● Ат ачуын тәртәдән.
● Ачучанны ачуландырып серен алалар.
● Ачуың килсә, борыныңны тешлә.
● Ачуың килсә, йөзгә кадәр сана.
● Ачуың килсә, суык су эч.
● Ачуың килсә, утыр, утырган булсаң, ят.
● Ачуыңны йот.
● Аюны җиңгән ярты ир, ачуын җиңгән бөтен ир.
● Берең кызу булса, берең сабыр булсын.
● Бер кирпечкә абынган өчен бөтен урамны сүккән.
● Бер борча өчен юрган ярмыйлар.
● Бүгенге ачуны таңга саклама.
● Дөя дулап күккә менмәс.
● Зәһәр кеше тиз картая.
● Иске ачу истән чыксын.
● Каты явым тиз туктар.
● Көчсезнең ачуы көчле.
● Кече казан ташучан, кече кеше ачучан.
● Синең ачуың — минем кара аякчуым.
● Ташыма, ташыган су да кайта.
● Таракан дулап мич башын җимерә алмый.
● Утка пычак тыкма.
● Ташыган түгелер, шашкан көенер.
● Тешләнмә, тешең бетәр.
● Үгез чөя-чөя дә өстенә чүп өя.
● Холыксызның ачуы танау очында.
● Ярсу кеше ярашкан су кебек.

Эреләнү, масаю

● Борынын чөйгән абынмый калмас.
● Борыныңны бик күтәрмә, агач башына эләкмәсен.
● Кәрлә кеше биек ишектән иелеп керер.
● Күперенү күркәгә килешә.
● Күтәрмә борыныңны, әзәрләр муеныңны.
● Кабарынсаң, чәпчерсең. Камыр булсаң, күпчерсең.
● Сабын куыгы тиз шартлый.
● Түбәң күккә тисә дә, аягың җирдә булыр.
● Тәкә күпме генә сикерсә дә җиргә төшәр.
● Югарыга карап үрнәк ал, түбәнгә карап гыйбрәт ал.

Мактану, алдан шапырыну

● Алдан кычкырган кәккүкнең башы таз булыр.
● Буш мичкә шаңгыравык була.
● Буш тегермән җилсез дә әйләнә.
● Ишәк колагы белән мактана.
● Кысыр тавык күп кытаклый.
● Күлне яндырмасам да, суын чыжлатам! (Бушка шапырыну).
● Күп шыбырдама, коелырсың!
● Мактанма; ат дип сыерга атланма.
● Мактанма, каз, һөнәрең аз.
● Мактанчык бүредән курыкмаган, тычканнан коты очкан.
● Мактанчыкның арты ачык, авызына коры кашык.
● Мамык бик җиңел бит ул, мин аның кырык потын берьюлы күтәрәм, — дип әйтте ди бер мактанчык.
● Сүздә мактанма, эштә мактан.
● Тумаган тайның атланып билен сындырма.
● Усак агачы шарт та порт.
● Эт үз койрыгын үзе күтәрмәсә, аны кем күтәрә?

Көнләшү

● Ач эткә аш бирсәң, тук эт шыншый.
● Батып барган кояш туып килгән айга кырын карый имеш.
● Йөзем йөземгә карап карая, ди.
● Кеше кулындагы калач зур күренә.
● Көнче булган кешедә канәгать булмас.
● Көнче көлмәс, хөсетле тынмас.
● Көнче көне көенеч.
● Көнчел кеше — минчел кеше.
● Көнченең күңелен ят бәхете яндыра.
● Көнченең күңеле тар булыр.
● Көчсезлек көнчелек тудыра, көчлелек ярыш тудыра.
● Күрше тавыгы күркә булып күренә.
● Хөсет кеше үзе кылалмый, кылган кешене күрәлмый (хөсет кеше — көнчелегеннән каныгучы).

Үз сүзлелек, үҗәтлек, кире беткәнлек

● Алдыннан килсәң сөзә, артыннан килсәң тибә.
● Аяз-аяз көннәрдә алма җыя Котбетдин; Явым-явым көннәрдә Печән җыя Котбетдин.
● Аяклыга юл бирмәс, авызлыга сүз бирмәс.
● Бакасы аяга, кысласы артка тарткан, аяк-куллары карышып каткан.
● Бүре бәйләүгә күнмәс, дуңгыз әйдәүгә килмәс.
● Әйткән саен мыркылдый, баскан саек шыркылдый.
● Әйтмәсәң белмәс, дәшсәң килмәс.
● Иренчәккә чигенчәк тап булыр.
● Ишәк алга тарта,койрыгы артка тарта.
● Ишәк койрыгы үсми, кире дә чүкми.
● Ишәк игә килмәс.
● Ишәк ишәклегенә барыр.
● Йөгәнне тискәре элмә, урынсызга түңкәрелмә.
● Кәкренең күләгәсе дә кәкре.
● Кире беткән кирегә сукалар.
● Кире беткән капка бар өстеннән койма аркылы чыгар.
● Кире кирегә саплар.
● Кире киткән — киртә сүткән.
● Кире киткән — кысла булган.
● Кире киткәннең сакалы киңгердегеннән чыга, ди.
● Кире киткән үрдәк күлгә арты белән чумар.
● Күргәнне киреләгән җиңгән, ди.
● Күңелләре киренең туннары тире, туннары тиренең йоннары кире.
● Каршы агачка каты чөй.
● Каршы адәм уен бозар, тинтәк адәм җыен бозар.
● Карышканның карыны ач.
● Кырысланган эт кырын карап йөгерер.
● Кырык кеше бер якка, кырын кеше бер якка.
● Кырын кеше кырыгында таз була, ди.
● Синеке дөрес, су үргә таба ага...
● Син сөйлисең Пирегә, Пире сөйли кирегә.
● Син тартасың табакка, ул тарта (башын) тагаракка.
● Стенага аткан борчак кире кайтыр да үзеңә бәрелер.
● Тешләшкән атның артыннан үт, тибешкәннең алдыннан үт.
● Тыңлаусызны җибәрсәң, тыңлый-тыңлый үзең барырсың.
● Үҗәт белән юләр бер.
● Үҗәт күзен бирсә дә, сүзен бирмәс.
● Үҗәтнеке. бер элгәре, биш кире.
● Үҗәтнең үз сиксәйе сиксән, кешенеке йөз алтмыш.
● Үзе тискәренең йөзе тискәре.
● Үзсүзле — үгез күзле.
● Үзсүзле үз сүзен өскә чыгарам дип аста калыр.
● Чөгем-чөгем дигән саен чөгем кире сикерә.
● Юл куйган ярпайган, карышкан картайган.
● Юньсезне табынга тартсаң, табакны түнтәрер.
● Этнең башын табакка салсаң, тәгәрәп төшәр.
● Эт эткә, эт койрыкка кушар.
● Этнең койрыгын турайталмассың.
● Этнең чапканын да, юртканын да белмәссең.

Нәфес, азгынлык

● Адәм җәй булса кышны тели, кыш булса җәйне тели.
● Аръяк яр һәрвакыт ямьлерәк күренә.
● Йөземне аша, бакчасын сорама.
● Кеше кулындагыга ымсынган, үз кулындагысы ычкынган.
● Кәбестәне сакларга кәҗәгә тапшырмыйлар.
● Нәфесеңә хуҗа бул!
● Нәфесне нигә өйрәтсәң, шуны куар.
● Нәфес ни теләми, холык җибәрми.
● Сәбәп сәбәптән узмый, нәфес гадәттән узмый.
● Этнең акылсызы коймакка нәфсен сузар.
● Эт янында сөяк ятмас.

Эш үткәч үкенү

● Балыкның ауга эләккәч акылы башына килә.
● Иртәгә үкенерлек эшне бүген эшләмә.
● Тауга менгәч сусавыңнан ни файда?
● Терсәкне бик тешләр идең дә җитми.
● Үткән эш кайтмый, үкен син, үл, ела!
● Эч бер дә юкка пошмый.
● Эш үткәч үкенүдә ни файда.

Хәйлә һәм хәйләкәрлек

● Булма син төлке, булырсың көлке.
● Көч җитмәсә хәйлә бар.
● Күпме хәйләкәр булса да, төлкенең тиресе кеше өстендә.
● Син төлке булсаң, мин койрыгы.
● Сүз хәйләсен белмәгән үзенә сүз китерә, көч хәйләсен белмәгән үзенә көч китерә.
● Хәйлә аю тота.
● Хәйләгә каршы хәйлә бар, китмәнгә каршы кәйлә бар.
● Хәйләкәр бер хәйләдән котылам дип икенчесенә батар.
● Хәйләкәрдә таракан аягы.
● Хәйләкәрдән йомырка алсаң, эчендә сарысы булмас.
● Хәйләкәр төлке койрыгыннан эләгә.
● Хәйләкәр төлкене хәйләсез эт тотар.
● Хәйләле эштә хәер юк.
● Хәйләсез батыр тиз үләр.
● Хәйләсез дөнья файдасыз.

Астыртынлык

● Агачтагы яшерен ут кабынмыйча күренми.
● Аңгармаган җирдән төлке чыгар.
● Көл астында ут торыр.
● Астыртын эт өрми тешләр.
● Мыштым мәче күбрәк май ашый.
● Песи сөтне күз йомып ашагач, үзен беркем дә күрми дип уйлый.
● Тымызык елга көймәне алып китәр.
● Тымызык күлдә корт уйный.

Иркәлек, кыланчыклык, нәзбереклек, вакчыллык, холыксызлык

● Аю ботына чуан чыккан, ялый-ялый җаны чыккан.
● Бер карасаң үрәле, икенче карасаң шүрәле.
● Еракта кешнәшер, якында тибешер.
● Әле сиңа куян ите, ярамаган каз ите.
● Иркенлек бозар, катылык төзәр.
● Иркә барда клоун кирәкми.
● Иркәгә ай эссе, көн суык.
● Иркә кайда — юләр анда.
● Иркәлек — кеше булу юлында киртәлек.
● Иркәнең эше бетмәс, назлының буе җитмәс.
● Кил, кил, дисәң, назы килер, килмә дисәң, үзе килер.
● Кыланчыкның кыланышы кырга сыймас.
● Маймыл нихәтле шыксыз булса, шулхәтле кыланчык булыр.
● Әйрән ачы, сөт төче, салма бирсәң камыр, бәрәңге бирсәң тамыр.
● Начар холык өчен акыллыны юләр диләр.
● Песием, песием дигәнче, перес булып китә.
● Талымлы дуңгызны ашату кыен.
● Тарга тар дөнья, киңгә киң дөнья.
● Тәртәңне зиректән каерма, тиз сынар.
● Чебен тимәс — чер итәр, тукмак тисә тик торыр.


---
Матбугат.ру
№ --- | 23.05.2014
Матбугат.ру печать

▲ Өскә
Матбугат-инфо
Матбугат.ру
Ватаным Татарстан
Шәһри Казан
Бердәмлек
Рәшит Ваһапов фестивале
Камал театры
Тинчурин театры
Татар дәүләт филармониясе
Ирек мәйданы
Татарстан яшьләре
Кариев театры
Идел
Өмет
Татарстан китап нәшрияты
Милли Музей
Шаян
Татаркино
Ханский дом
Татар телен һәм ТР яшәүче халыклар вәкилләренең<br />туган телләрен саклау, үстерү мәсьәләләре комиссиясе
«Элита»