Казанда ЮХИДИ десанты: золыммы, файдамы?

Ике-өч ай элек кенә Казан юлларында бар да тыныч була дип вәгъдә иткән иделәр, әмма соңгы атна эчендә юллардагы вәзгыять кискен үзгәрде.

Автомобиль йөртүчеләр Универсиада вакытында Казан юлларында тынычлык булмас дип фаразлаган иде. Чөнки билгеле бер тәҗрибә бар: меңъеллык вакытында шактый иза чигәргә туры килгән иде. Меңъеллыктан соң инде шактый вакыт узды, җиде ел эчендә Казан үзе дә, юллар да төптән үзгәрде, автомобильләр саны исә икеләтә-өчләтә тапкыр артты гына. Шуңа ул чактагы белән чагыштырганда, ситуациянең дә яхшы якка үзгәрүе шикле иде.

Балта белән машина төзәтәләр

Әле берничә ай элек кенә җаваплы түрәләр Казан урамнарында йөрүче автойөртүчеләрне тынычландырырга тырышты. Янәсе, бар да әйбәт булачак, юллар ябылмаячак, руль артындагыларга борчылырга туры килмәячәк һ.б. Иң мөһиме, Универсиада көннәрендә генә, аерым алганда, Уеннарны ачу һәм ябу тантаналары вакытында гына, бераз түзәргә туры киләчәк. Әмма бездә, һәрвакыттагыча, вәгъдәләр үтәлмәде. Казан юлларындагы вәзгыять-хәлләргә күз салсаң, шундый фикер туарга мөмкин: әйтерсең, ЮХИДИ хезмәткәрләре Универсиада вакытына шәһәр юлларында машиналар санын минимумга калдыру операциясен алып баралар...

Берәр атна гына дәвам итсә дә, “операция” үз нәтиҗәләрен бирә башлады. Беренчедән, урамнарда инде машиналар саны азайды. Икенчедән, автомобиль йөртүчеләр шәһәргә “тимер ат”ларында барырга курка, шикләнә хәзер. Ике факт та бер-берсе белән тыгыз бәйләнгән. Куркучылар күбәйгән саен, машиналар да азаячак дигән сүз.

Әлеге курку, шикләнү, борчылу барлыкка килүнең чыганагы төрле. Әйтик, машинаңда аз гына кырылган урын бар яки тәрәзә пыяласы чатнаган икән, син аннан колак кага аласың. Җимерек бамперлар, фаралар, капотлар турында әйтеп тә тормыйм. Шимбә көнне йортым янында машина йөртүчеләрне күзәттем. Гадәттә, бу көнне алар бакчага китә иде. Ә бу көнне машиналарын төзәтәләр. Үз куллары белән. Лом, чүкеч, берсенең кулында хәтта балта да бар – әле дә “алтылы”, “җиделе”ләрне төзәтү өчен иң кулай кораллар икән. Кайберәүләрен ватык фараларын яңасына алмаштыра.

Әйе, җимерек машина белән шәһәр урамында йөрү куркыныч. Алга таба юлга диагональ рәвештә барган яки көпчәкләре менә-менә төшеп калам дигән машиналар башка транспорт чараларына куркыныч тудыра. Андыйлар, әлбәттә, юл хәрәкәтендә катнашырга тиеш түгел дип саныйм. Бер генә сорау туа: нигә андыйларга игътибарны Универсиада җитәр алдыннан гына юнәлттеләр соң? Нигә аларны моңарчы юллардан читләштермәделәр?...

Инспекторлар да арый һәм... йоклый

Юлда йөрүчеләр игътибар иткәндер: шәһәр урамнарында хәзер берничә полоса бар. Хәтта иң тар урамнарда да икешәр полоса ясап куялар. Аңлашылганча, берсе автобуслар өчен. Кайберәүләреннән җәмәгать транспорты йөрми дә яки бер генә автобус уза. Ләкин полоса бар. Әйтик, автобазардан Авитөзелеш районына барганда шундый юл. Нәтиҗәдә, шәхси машиналар гына йөрергә тиеш полосалар шыплап тула, үзеннән үзе “бөке” хасил була. Җитмәсә, шул ук полосага нигәдер “КАМАЗ”лар да керә, тракторлары да шуннан бара. Табигый рәвештә бу юлларда йөрү кыенлаша, алай гына да түгел, куркыныч вәзгыять туа.

Әнә шул полосалар барлыкка килеп, Казанга башка төбәкләрдән дә ЮХИДИ хезмәткәрләре юнәлгәч, башкала урамнарында юл һәлакәтләре артты. Сәбәпләре полоса белән генә бәйле түгелдер, анысы. Эсселектән йөртүчеләр арый, игътибар кими. Чат саен инспекторлар тора, аларны да карыйсы бар. Шунысы кызык, аварияләрдән берничә метрда гына читтән килгән “кунак” юл хәрәкәтен көйләүчеләр басып тора, ләкин һәлакәт булган җиргә алар килми. Парадокс...

Алар да арый бугай инде. Бер көнне шулай эштән кайтып киләм. Үземнең йортка борылам, ә анда – агачлар күләгәсендә ЮХИДИ машинасы тора. Мөгаен, ялгышканнардыр, мондый тормыйлар иде бит беркайчан да дип уйлыйм. Номерлары безнеке түгел. Яннарыннан узып барышлый машиналарына күз төшерәм, ике инспектор утыра... Утырмыйлар икән, йокыга талганнар. Эшләренең җаваплы булуын, таныш булмаган урамнарда йөри-йөри арыганлыгын фаразларга гына калды. Фотога төшереп алырмын дигән идем дә, борчырга теләмәдем.

Татарча сөйләшегез!

Гомумән алганда, мин үзем шәһәрдә тоташ тикшерүләргә каршы түгел. Андый тикшеренүләрне ешрак оештырырга кирәк дигән фикердәмен. Әнә, махсус рейдлар вакытында гына күпме исерекләр тотылды, димәк ки, юлда күпме фаҗигаләр, корбаннар булмый калды. Күпме балалар утыргычыннан башка йөргән машиналар туктатылды, нарасыйлар гомере сакланып калынды. Хәзерге вакытта бара торган тикшерүләр дә андыйларны тоткарлый.

Әгәр кеше аек икән, машинасы төзек икән, барлык таләпләрне үтәп, кагыйдәләр бозмыйча гына йөри икән – ул тыныч күңел белән “тимер ат”ына утыра. Андыйларга штраф та салмыйлар, андыйлар башкалар гомерен дә куркыныч астына куймый. Инспекторлар белән дә тыныч кына сөйләшергә, аралашырга була. Интернетта барлыкка килгән хәбәрләргә игътибар итеп, мин дә үземне туктаткан бер инспектор белән татарча сөйләшеп карадым. Аңламады мескенкәй, бездә ике дәүләт теле икәнен белмидер шәт, кунак бит. Документлар тикшерергә генә туктаткан иде, югыйсә, үзе дә үкенде бугай. “Документы в порядке, можете ехать” диде дә, честь биреп озатып калды. Тизрәк котылырга теләде булса кирәк.

Тик мондый ук озак вакытлы булмасын иде алар. Ә Универсиадага әле шактый вакыт бар. Димәк, тикшерүләр дәвам итәчәк, ә автомобильләр саны чыннан да кимиячәк. Бәлки Универсиададан соң юлларда төзек машиналар гына, тәртипле, инде яңа кагыйдәләргә өйрәнеп-күнегеп беткән йөртүчеләр генә дә калыр әле...