поиск новостей
  • 28.03 "Ак чәчәкләр кебек..." Кариев театры,18:30
  • 28.03 "Җан Баевич" Тинчурин театры, 18:30
  • 29.03 "Рөстәм маҗаралары" Кариев театры, 13:00
  • 29.03 "Кияүләр" Тинчурин театры, 18:30
  • 30.03 "Кәҗүл читек" Кариев театры, 11:00
  • 30.03 "Тапшырыл...ган хатлар" Кариев театры, 18:00
  • 30.03 ПРЕМЬЕРА "Флешка, рэп һәм мәхәббәт"Тинчурин театры, 13:00 һәм 17:00
  • 31.03 "Шәй-бу, шай-бу" Кариев театры, 18:00
  • 31.03 "Өч аршын җир" Тинчурин театры, 17:00
  • 02.04 Хан кызы Турандык. Тинчурин театры, 18:30
  • 03.04 Гомер буе сине көтәм. Тинчурин театры, 18:30
  • 04.04 Кияү урлау. Тинчурин театры, 18:30
  • 05.04 Гастрольләр: Тайна замка на холме. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 11:00 һәм 13:00
  • 05.04 Гастрольләр: Ханума. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 18:30
  • 06.04 Гастрольләр: Мастер и Маргарита. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 17:00
  • 07.04 Гастрольләр: Мелодия коралловых бус. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 17:00
  • 09.04 Җилкәнсезләр. Тинчурин театры, 13:00 һәм 18:30
  • 10.04 Синең хакта… Тинчурин театры, 18:30
  • 11.04 Ядәч! Исемдә! Бер гаилә трагикомедиясе. Тинчурин театры, 18:30
  • 12.04 Флешка, рэп һәм мәхәббәт. Тинчурин театры, 18:30
Бүген кемнәр туган
  • 28 Март
  • Ренат Әюпов - режиссер
  • Фирүзә Җамалетдинова - язучы
  • Артур Поляков - мәдәният хезмәткәре
  • Гиоргий Куприянов - дәүләт эшлеклесе
  • Вил Мәһдиев - көрәшче
  • Никах, юбилей,Туган кон,балалар бэйрэмен,торле кичэлэрне алып барабыз.8-4кэ хэтле шалтыратта аласыз.89393453961
  • Чистаидан иорт сатып Алам чистаинын узенэн 89274905164
  • 1 булмэле фатир моселман гаилэсенэ озак вакытка арендага бирелэ ЖК Салават купере. Собственник ( риелтор тугел!!!)89509488227.
  • Сдается 2-х комнатная квартира по ул. Ф.Амирхана порядочной семье на длительный срок. В квартире есть мебель, рядом остановка, магазины, рынок. Только граждане РФ без животных!!! 8-965-584-66-30 собственник.
  • Продаю листы нержавейки 530х630, толщина 3,5мм, запчасти на УАЗ.тел 89178553159.
  • Коттедж төзэргэ кирэк казанда минэм номер 89274905164
  • Баян сатыла. Казан. Тел.:89003238614
  • татар теленең аңлатмалы сүзлеге сатыла, 3 томда, Казан, Татарстан китап нәшрияты, 1981 ел. тел.8 919 647 47 91
  • Казанда оч булмэле фатирнын залына тэртипле кыз эзлим. Бигичев урамы. Риелторсыз 89600347300
  • Исэнмесез! Бенто тортларга hэм капкейкларга заказлар кабул итэм! Казан шэhэре. 89377708700 Динара.
Архив
 
18.06.2013 Җәмгыять

Кунак сөймәү, яки Татар кемне кияүгә алмый?

Май аенда Чита шәһәре урамнарында: “Чакырылмаган кунак татардан яманрак”, – дигән рус мәкале язылган баннерлар эленүе сәбәпле чыккан гауга инде тынып килә шикелле.

Татар җәмәгатьчелеге, татар милли хәрәкәте бик хаклы рәвештә “Вечерка” газетасы­ның бу гамәленә актив протест белдерде, чөнки рус журналистлары танырга теләмә­сәләр дә, баннер үзенең эч­тәлеге белән асылда милли низаг чыгаруга юнәлтелгән иде. Газета­ның редакторы Владимир Кантемир шәһәр урамнарында мәкальләр һәм әйтем­нәр элү акциясенең “Вечер­ка”ның өч еллыгын (!) бәйрәм итү уңаеннан булуын, гаугалы мәкальнең исә жирәбә белән сайлануын әйтеп акланырга тырышса да, гамәлнең астыртын булуы һәркемгә ачык. Та­тарстанның Дәүләт Советы Рәисе Фәрит Мөхәммәтшин да “Интер­факс”­ка биргән әңгәмә­сендә аны: “... бер халыкны икен­че­сенә каршы кую”, – дип бәя­ләде. Халык­ларны үзара бә­релештерергә теләү сәясәте соңгы еллар Россиясендә аеруча активлашып бара, ни­гездә, рус халкын Кавказның горур халыклары һәм татарлар белән каршы куярга тырышалар, сәяси гипноз кулланып, русларда милли тәкәб­берлек хисен үстерергә, милли һәм дини ызгышлар чыгарырга те­лиләр. Бу гамәл­ләрнең җеп очы һәм максаты нык яше­релгән, максат исә ил тарихында яңадан башланып килүче болгавыр чорны куәт­ләү, утка ялкын өстәү, чөнки, мәгълүм булганча, “болганчык суда балык тоту яхшы”. Әлегә яшерен һәм астыртын сәяси көчләрнең тырышлыгы мәгъ­лүмат кырында гауга чыгарудан, җән­җал уятудан ерак китми, фашизм идеяләре халык­ларның киң массасы­ның акылын томалый алмый, чөнки яңа туып килүче нацистларда харизматик лидерлар да кү­ренми һәм, бәхеткә дип әйтик инде, күпсанлы рус халкы да, күпме генә өстер­мә­сеннәр, әлегә кабынырга җыен­мый. Гомумән, гади ке­шеләргә мил­ләтара дошманлык хисе хас түгел. Бу юллар авторының рус егетләре бе­лән бер бүл­мәдә яшәгәне булды, милли аермалык үзара дошманлыкка китерми, ызгыш чыгармый иде. Тавыш аерым лидер­ларның үз амби­ция­ләрен ка­нә­гатьләндерер­гә ом­тылуын­нан, сәясәт­че­ләр­нең хак­сыз адымнарыннан, сәяси капитал туплап, хакимлек дилбегәсен кулга алырга тырышуларыннан ки­лә. Аерым төркемнәр һәм партия­ләр шул максатлардан чыгып финанс­лана, финанс агымнары га­дәттә үтә яшерен була һәм афишаланмый, халыкларга исә шундый лозунг-ши­гарьләр таш­лана: ил дулкынлана, кайный башлый. Дулкынланыр өчен сәбәпләр дә табыла, чөнки гасырлар буе гадел булмаган милли сәясәт алып барылган, кем­нәрдер үсен­де­релгән, кем­нәрдер кысылган. Бүлгәлә һәм хакимлек ит принцибына нигезләнеп, тарих дәреслек­ләре язылган. Тарихны төзә­теп, яңадан язу идеясе бүген дә сәяси лидер­ларның җиңел кулы белән янә үс­терелә. Бу уңайдан мәшһүр Бернард Шоу: “Тарих ни әйтер? Тарих, сэр, һәрва­кыт­тагыча ялганлар”, – ди. “Тарихка пистолеттан атсаң, туптан атып җавап кайтарыр”, – дигән сүз дә хак, шуңа күрә бүгенге ли­дер­ларның тарихны сәяси исәп-хисапка нигезләнеп те­­г­еләй дә, болай да борырга тырышулары берникадәр вакыттан соң туптан атылган җавап рәвешендә кайтаваз бирәчә­генә шик юк.

Русларның кунак турындагы мәкале исә безне Алтын Урда чоры тарихына алып ки­тә. Бу чорны тарихчылар нинди генә капма-каршы бәяләр белән тамгаламый. Рус сәяси тарихчылары үзләренчә бирә бәяне, татар тарихчылары да бер генә төрле карашта түгел. Шунысы кызык: “Google-тәр­җемәче”гә куеп “княжество Московское” дигән сүз­тез­мәне инглизчәгә тәрҗемә ит­сәң, “The Golden Horde”, ягъни Алтын Урда дигән сүз килеп чыга. “Русны кырсаң, татарга тап булырсың” дигән афоризм да бар икәнен онытмыйк. Тарих­ның төбенә төш­сәң, анда мил­ләтләр өчен дошманлык түгел, туганлык хис­ләре уятырлык башка бик күп фактлар да табып булыр иде, бәлки.

Халык акылының зирәк дипломатиясе исә чит мил­ләт­ләрдән дошманлык түгел, ә үрнәк алырлык сыйфатлар эзли һәм аларны үз милли тәр­биясендә файдаланырга омтыла. “Фейсбук”та бер казах ха­тынының туган мил­ләтемә югары бәя биргән бер гыйб­рәтле истәлегенә тап булган идем мин бервакыт. Ул исә болайрак яза: “Әби безгә кечке­нәдән гел: “Чиста булыгыз, шапшак булсагыз, татар кияүгә алмас”, – дип әйтә торган иде. Ул вакытта без: “Та­тарның кияүгә алуы безгә нәрсәгә кирәк?” – дип уйлап та тормаганбыз, ә менә чисталыкка омтылыш тәрбия­лән­гән”. Бу истә­лек безгә элек төрки халыкларда татарга кияүгә чыгуның аб­руй һәм дәрәҗә булуын да, миллә­темнең алар тарафыннан югары бәяләнүен дә дәлил­ли.

Инде тагын бер тапкыр җәнҗаллы мәкальгә әйләнеп кайтыйк. Татарны дошман күрү эчтәлеге анда икенче урында тора, беренче урынга халык­ның (бу очракта рус халкының) кунак сөймәү сыйфаты калка. Ответы@mail.ru сервисында рус милләтеннән берәү шушы мәкальнең мәгъ­нәсен аңла­туларын сорый. Икенче бер акыллы баш исә җавап бирә: “Чакырылмаган кунак вакытсыз килә, планнарны җимерә, игътибар та­ләп итә, ашатуны сорый – нәтиҗәдә кәефне кыра һәм матди зыян сала. Сезгә мә­кальнең мәгънәсе аң­ла­шыл­мый, ихтимал, сез гадәт­тән тыш кунак сөючән кешедер”, – ди, ягъни кунак сөй­мәүнең ниге­зендә кысмырлык һәм саранлык кебек милли сыйфатлар ята булып чыга. Инде төбенә төшеп укып карасак, бу чыннан да шулай. Ди­мәк, Читада чыга торган “Вечерка” газетасы татарларга дошманлыктан биг­рәк рус­лар­ның кеше сөймәү­лә­ренә, саранлыкларына басым ясый, берьюлы ике халыкны тискә­ре планда тасвирлап хур була. Ихтимал, хәсрәт гә­җит­челәргә бу уңай­дан рус хал­кының башка мәкален элү уңайрак булган булыр иде: “Гость не кость, – за дверь не выкинешь”. Менә монысы протест та уятмас иде, җән­җалдан соң баннерны тө­шереп тә мәшәкатьләнәсе булмас иде. Минем халкым исә кунак турында башкачарак фикер йөртә. Саранланмый, ашау-эчү дип кысылмый, чө­нки “Кунак сөйгән өйдә бәрә­кәт бар”, “Кунак бәхете белән килә”, “Кунакчыл кеше­нең табыны буш булмый” дип уйлый, “Кунак сые: якты йөз, тәмле сүз, аннан кала ипи-тоз” дип фикер йөртә. Бездә, гомумән, чакырылмаган кунак дигән тө­шенчә юк, һәр үтеп баручы мосафирны өйгә алып кереп кунак итү традиция­сендә тәр­бия­лән­гәнбез. Безне бу яктан кавказлы мөсел­маннар гына уздыра. Татар халкының менә шул акылын русчага тәрҗемә итеп, татар мәкале икәнен искәртеп, рус шәһәр­ләрендә баннер итеп элү рус экстремистларына иң яхшы җавап булыр иде. Моны Чита шә­һәреннән башлау отышлы булыр шикелле. Ә Лермонтов­ның “юылмаган Россия” турында шигыре ки­рәкми, чөн­ки мәшәкате күп булачак, прокуратура, шиксез, шагыйрьне дә, баннер элү­челәрне дә экстремизмда гаепләячәк һәм башкасы, һәм башкасы. Без бит таш атканга, аш атып җи­ңәргә өйрәнгән халыкның балалары.

Кунак турында уңай фикерле, позитив мәкальләр рус­ларда да, күп булмаса да, бар, билгеле. Халык бөтенләе белән яхшы да, тулысы белән яман да була алмый. Тик рус сәясәт­челәре милләтләр турында да, кунакчыллык турында да үз каланчаларыннан чыгып фикер йөртәләр. Шуңа күрә аларга эшкәр­телмәгән, сөрел­мәгән гигант Россия киңлекләре тар булып тоела. 


Рәшит ФӘТХРАХМАНОВ
Ватаным Татарстан
№ 91-92 | 18.06.2013
Ватаным Татарстан печать

▲ Өскә
Матбугат-инфо
Матбугат.ру
Ватаным Татарстан
Шәһри Казан
Бердәмлек
Рәшит Ваһапов фестивале
Камал театры
Тинчурин театры
Татар дәүләт филармониясе
Ирек мәйданы
Татарстан яшьләре
Кариев театры
Идел
Өмет
Татарстан китап нәшрияты
Милли Музей
Шаян
Татаркино
Ханский дом
Татар телен һәм ТР яшәүче халыклар вәкилләренең<br />туган телләрен саклау, үстерү мәсьәләләре комиссиясе
«Элита»