поиск новостей
  • 28.03 "Ак чәчәкләр кебек..." Кариев театры,18:30
  • 28.03 "Җан Баевич" Тинчурин театры, 18:30
  • 29.03 "Рөстәм маҗаралары" Кариев театры, 13:00
  • 29.03 "Кияүләр" Тинчурин театры, 18:30
  • 30.03 "Кәҗүл читек" Кариев театры, 11:00
  • 30.03 "Тапшырыл...ган хатлар" Кариев театры, 18:00
  • 30.03 ПРЕМЬЕРА "Флешка, рэп һәм мәхәббәт"Тинчурин театры, 13:00 һәм 17:00
  • 31.03 "Шәй-бу, шай-бу" Кариев театры, 18:00
  • 31.03 "Өч аршын җир" Тинчурин театры, 17:00
  • 02.04 Хан кызы Турандык. Тинчурин театры, 18:30
  • 03.04 Гомер буе сине көтәм. Тинчурин театры, 18:30
  • 04.04 Кияү урлау. Тинчурин театры, 18:30
  • 05.04 Гастрольләр: Тайна замка на холме. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 11:00 һәм 13:00
  • 05.04 Гастрольләр: Ханума. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 18:30
  • 06.04 Гастрольләр: Мастер и Маргарита. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 17:00
  • 07.04 Гастрольләр: Мелодия коралловых бус. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 17:00
  • 09.04 Җилкәнсезләр. Тинчурин театры, 13:00 һәм 18:30
  • 10.04 Синең хакта… Тинчурин театры, 18:30
  • 11.04 Ядәч! Исемдә! Бер гаилә трагикомедиясе. Тинчурин театры, 18:30
  • 12.04 Флешка, рэп һәм мәхәббәт. Тинчурин театры, 18:30
Бүген кемнәр туган
  • 28 Март
  • Ренат Әюпов - режиссер
  • Фирүзә Җамалетдинова - язучы
  • Артур Поляков - мәдәният хезмәткәре
  • Гиоргий Куприянов - дәүләт эшлеклесе
  • Вил Мәһдиев - көрәшче
  • Никах, юбилей,Туган кон,балалар бэйрэмен,торле кичэлэрне алып барабыз.8-4кэ хэтле шалтыратта аласыз.89393453961
  • Чистаидан иорт сатып Алам чистаинын узенэн 89274905164
  • 1 булмэле фатир моселман гаилэсенэ озак вакытка арендага бирелэ ЖК Салават купере. Собственник ( риелтор тугел!!!)89509488227.
  • Сдается 2-х комнатная квартира по ул. Ф.Амирхана порядочной семье на длительный срок. В квартире есть мебель, рядом остановка, магазины, рынок. Только граждане РФ без животных!!! 8-965-584-66-30 собственник.
  • Продаю листы нержавейки 530х630, толщина 3,5мм, запчасти на УАЗ.тел 89178553159.
  • Коттедж төзэргэ кирэк казанда минэм номер 89274905164
  • Баян сатыла. Казан. Тел.:89003238614
  • татар теленең аңлатмалы сүзлеге сатыла, 3 томда, Казан, Татарстан китап нәшрияты, 1981 ел. тел.8 919 647 47 91
  • Казанда оч булмэле фатирнын залына тэртипле кыз эзлим. Бигичев урамы. Риелторсыз 89600347300
  • Исэнмесез! Бенто тортларга hэм капкейкларга заказлар кабул итэм! Казан шэhэре. 89377708700 Динара.
Архив
 
26.04.2013 Сәясәт

ТР Үзәк сайлау комиссиясе рәисе Әгъзам Гобәйдуллин: Халык белә, дәшми генә

– Әгъзам әфәнде, унбиш-егерме ел артка кайтып, Сезгә авыл хуҗалыгы министрының беренче урынбасары сыйфатында “Вамин” язмышын хәл итәргә кушылса, бүлгәләү юлын сайлар идегезме, берләштерү юлынмы?

– Минемчә, “Вамин”ны бүл­гәләми генә саклап калырга кирәк. Чөнки ул җитештерү һәм эшкәр­түне күз алдында тотып оештырылган иде. Шул ук вакытта аның зур компаниягә әйләнеп китүе эш дәверендә ниндидер кыенлыклар тудыра. Дөрес, килә­чәктә барыбер компания эшчәнлеген оештыру һәм аңа җитәкчелек итүнең оптималь вариантын эзләп табарга туры киләчәк. Заманында шушындый инвесторлар булдыру дөрес иде. Ул вакытта күп кенә авыл хуҗалыгы предприятиеләре (элек алар колхоз, совхоз дип атала иде) бик авыр хәлдә калды. Дәүләт тарафыннан матди ярдәм җитешми иде. Республика җитәкчеләре шушы вариантка тукталып бик дөрес эшләде. Эре инвесторларны кертеп күп кенә хуҗалыкларны саклап калдылар. Ләкин эре инвесторларга ярдәм күрсәтү белән беррәттән алар кермәгән хуҗа­лыкларны да шушындый дәрәҗәдә финанслаштырырга кирәк иде. Бер үк вакытта шушы эш тә эш­ләнсә, бүгенге күп кенә фер­мерларыбызның, калган крестьян хуҗалыкларының икътисадый хәле яхшырак булыр иде, минемчә. Бүген “Вамин”ны таркату аны бөтенләй юкка чыгару булачак. Чөнки элеккеге колхоз-сов­хоз­ларны тергезеп булмый инде. Дәүләт, субсидия, дотацияләр биреп, бу инвесторларны әле сакларга тиеш. Аның эшчәнлеген этаплап, кабаланмыйча гына үзгәртеп корсыннар иде.

– РФ Федерация Советын, теге яки бу сәбәпләр аркасында, кәнәфиләреннән бушатылган губернаторлар, калын кесәле олигархлар клубы дип әйтәләр. Бу фикергә мөнәсәбә­тегез ничек?

– Күпмедер дәрәҗәдә бу гыйбарә җисеменә туры киләдер. Чыннан да, соңгы вакытта шактый гына губернатор Федерация Советы әгъзасы булып килде. Бу бик тә дөрес сәясәт булды, чөнки алар­ның күбесе – бик тәҗрибәле ке­шеләр. Хәтерлим әле: берзаман егермеләп элекке губернатор җыелды. Алар Федерация Советын көчәйтте. Дөрес, элек бизнес белән шөгыльләнгән кешеләр дә парламентта бар. Алар да үз вазыйфасын башкара. Моны мин га­йре табигый хәл дип санамыйм. Сенатор үз төбәге мәнфәгатьләре белән яши, төбәк куйган таләп­ләргә җавап бирә икән, нәрсәсе начар?! Дөрес, аларның күбесе Мәс­кәүдә яки Петербургта яши. Рес­публика-өлкәләрдә туып үскән, шуннан чыккан кешеләр түгел. Минемчә, мондый хәл хуплан­маска тиеш. Менә хәзер яңа закон кабул ителде. 1 гыйнвардан Федерация Советы әгъзалары Президент белән бергә сайланачак. Шәт шулай булгач, ул исем­леккә кил­мешәкләр эләкмәс.

– Ул чагында без 2015 елда Татарстан Президентын сайлаганда үзебездән Федерация Советына әгъза булып барачак кешене дә сайлаячакбызмы?

– Анда Президент белән бер исемлектә тагын өч кеше булачак. Сайлау үткәннән соң, Президент менә шулар арасыннан берсен Федерация Советына әгъза итеп билгеләячәк. Дөрес, беренче вариантта шул өч кешегә халыкның күпме тавыш бирү графасы да бар иде. Хәзер ул юк. Президент өчен генә тавыш бирәләр. Шулар арасыннан ул үзе берсен сайлап ала.

– Халыкка ул өч кешенең берсе дә ошамаса?

– Халыкка Президент ошасын. Үз абруен төшермәс өчен Президент бу исемлеккә те­ләсә кемне кертмәскә, ышанычлы, мөхтәрәм кешеләргә таянырга тиеш. Хәзер бит кемнең кем икән­леген халык белә. Халык белми, күрми әле дию дөрес түгел. Халык белә, дәшми генә. Кайберәүләр ха­лык­ның тү­зем­­лелегеннән файдаланып, кешеләр күңеленә хуш килмәгән эшләрен эшли. Тора-бара барыбер халыктан тиешле бәясен алачак югыйсә.

– Кайбер фирка әһелләре Иосиф Сталинның үлеменә 60 ел тулуны билгеләп узды. Сез­нең әлеге шәхескә мөнәсә­бә­тегез?

– Һичшиксез, хәзерге күзлек­тән Сталин кылган гамәлләргә тискәре карыйм. Шулай да аңа объектив бәя бирү бик кыен. Чөн­ки безнең тарих шулкадәр буталган. Анда бер-берсенә каршы мәгъ­­­лүматлар күп. Билгеле, репрессия елларын, егермеләп мил­ләтне туган җирләреннән сөргенгә сөрү­не берничек тә аклап булмый.

– Мәскәү авторларының Фик­рәт Табиевка багышланган саллы китаплары дөнья күрде. Анда, Фикрәт ага партия өлкә комитетын җитәкләгән чорда Татарстандагы бер генә җитәк­чене дә җитди сәбәпсез эштән алмаган, төрмәгә утыртмаган, дип әйтелә. Бүгенге яссылыкта бу раслауга нинди аңлатма бирер идегез?

– Беренчедән, республика башлыгы турыдан-туры беркемне дә төрмәгә утыртмый. Миңа калса, ул вакытта да кайбер җитәкчеләргә җинаять эше ачылмыйча калмагандыр, ниндидер суд эшләре дә булгандыр. Күбесе хәзер онытылгандыр инде. Билгеле, күрсәтмә биреп, кемнедер төрмәгә утырткандыр дип һич тә уйламыйм. Бөтен цивилизацияле илләрдә мондый эшләрне суд хәл итә. Бәйсез суд булырга тиеш. Сүз дә юк, бездәге судларны әле башка илләрдәге кебек бәйсез дип әйтеп булмый. Әгәр хокукый дәүләт турында уйласак, бөтен мәсьәлә суд аша хәл ителергә тиеш. Мин инде ничәнче кеше җитәкчелегендә эшлим: берсенең дә авызыннан теге яки бу кешене утыртырга кирәк дигәнне ишеткәнем булмады.

– Президент администрациясе җитәкчесе безнең рес­публикада, хәер, алай гына түгел, Россия күләмендә үзәк фигуралардан санала. Үз вакытында Сез­нең фикерне бел­мичә җи­тәкче урынга тәкъдим ителүче булмагандыр. Хәзер, байтак ел узгач, теге яки бу иптәшне җа­ваплы вазыйфага тәкъдим итеп ялгыштым бугай дип үкенгән чакларыгыз булмадымы?

– Зурдан алганда, үкенгән чак­ларым юк. Дөрес, кайбер җи­тәкчеләр җәһәтендә канәгатьсез­лек хисләре туа. Бәлкем бу табигыйдер дә. Чөнки кайда гына булмасын, кадрларны сайлап алу, билгеләү – бик катлаулы, четерек­ле эш. Сүз дә юк, коммунистлар вакытында кадрларга караш, аларны әзерләү җитди куелган, ялгышлык аз була иде. Чөнки һәр булачак җитәкче билгеле бер этапны узарга, иләктән иләнергә тиеш. Го­мумән, Россия күләмендә кадрларны эзлекле рәвештә тәрбия­ләү сис­темасы юкка чыкты диярлек. Кайбер төбәкләрдә әлеге эш бөтенләй алып барылмый, лаеклы булмаганнар еш кына мәр­тәбәле урын биләп утыра. Республикабызда кадрлар белән эшләү күп­медер күләмдә сакланып килә әле. Әмма бездә дә кыенлаша бара.

– Соңгы сайлау кампаниясе барышында авыл сайлаучы­ларының, теге яки бу кандидатны яклап, 80-90 процент тавыш бирүе, ә шәһәр җирендә алар­ның 40-50 процент кына тавыш җыюын ничек аңлатыр идегез?

– Бу – табигый процесс. Авыл кешесенең менталитеты белән шәһәр кешесенең менталитеты нык аерыла. Шул ук авылдан килгән кеше күпмедер вакыттан соң шәһәрләшә, шәһәр менталитетын үзләштерә. Авылда бит барыбер бер гаилә булып яшиләр, күп эш киңәшләшеп эшләнә. Кай­берәүләр Сез әйткәнне фальси­фикацияләү, хәрәмләшү нәтиҗәсе дип күрсәтмәкче. Дөрес, күп кенә җитәкче кемгә өстенлек бирәчәген ачыктан-ачык әйтә, шул рәвешле йомшак йогынты ясый. Әмма сайлау кабинасына кергәч, беркем дә кулыңнан тотып яздырмый, кемгә тавыш бирәсен кеше үзе хәл итә. Коммунистлар өчен тавыш би­рүчеләр исә үз ихтыярын яшерми. Шуңа күрә анда бөтенесе үтә­күренмәле. Анда сайлаудан соң килсәң дә, хәтта бюллетеньнәрне, нәтиҗәне карамасаң да, кемнең кем өчен тавыш бирәсен беләсең. Ә шәһәрдә сайлау вакытында кешеләрне сайлауга барырга өндәү – үзе бер зур эш.

– Узган ел сайлаулардан соң байтак кына кеше Мәскәүдә “Намуслы сайлау өчен!”, сай­лауда хәрәмләштеләр дип, Болотный мәйданына митингларга чыкты. Әлеге дәгъва бел­дерү­ләрне Сез ничек бәялисез?

– Бөтен дәгъваларыбызны сайлаудан соң белдерәбез дип, алдарак әйтеп киттем инде. Бу – алдан әзерләнгән, оештырылган чара. Әмма хикмәт оппозициядә генә түгел. Халык сайлау нәтиҗәлә­реннән канәгать булмавын күрсәтү өчен генә чыкмады бит. Минемчә, анда чыгучылар нигездә тормыштан канәгать булмаган кешеләр. Соңгы вакытта илдә башланган реформаларның әллә ни уңай нә­тиҗә бирмәве күренеше дә бу. Кеше риза булмавын, дәгъваларын белдерә алырга тиеш. Әмма цивилизацияле, тыныч юл белән.

– Дошманнарыгыз бармы?

– Күзгә күренгән, үзем белгән дошманнарым юк. Мин табигатем буенча килешергә, аңлашырга тырышам. Шулай да дошманнарым бөтенләй юктыр дип әйтә алмыйм. Чөнки төрле эштә эшләгән дә­вердә, бик киң күңелле кеше булсаң да, бөтен кешегә ярап бетә алмыйсың. Дөрес, кулыңнан кил­гәнчә мохтаҗларга, үзләрен яклый алмаганнарга ярдәм итәргә кирәк. Әгәр кеше үз карьерасын ныграк кайгырта, үзе турында гына уйлый икән, анда ярдәмчеллек хисе булмый. Кайбер чиновникларга га­дәттә принципсызлык, ягъни җил кай яктан иссә шул якка борылу, ул-бу булмагае дип яшәү хас. Бу хис, менталитет кешене боза. Югыйсә кешегә әти-әнисеннән бик әйбәт кешелеклелек сыйфатлары би­релә. Әмма дә ләкин кайберәүләр, бюрократлашып, нин­­дидер вазыйфа алуга кешелек­лелек сыйфатларын югалта башлый. Нишләптер шулай. Андый­ларның байтагы эштән китүгә шундый мескен кешегә әйләнә: беркемгә дә кирәк булмый, тормышта үзләрен бөтенләй югалта.

– Сезне җырчы Илсафның яшерен продюсеры дип ишет­кән бар. Чынлап та шулаймы икән?

– Илсафның җырлавы миңа бик ошый. Әмма мин аның продюсеры түгел. Ул бит, гомумән, артист түгел иде. Авыл хуҗалыгы ин­ститутының механика бүлеген тә­мамлап, Чүпрәледә инженер булып эшләгән егет үз талантына ышанып Казанга килде, зур сәхнәгә менде. Ул үз көче белән күтәрелде, үзенә үзе юл ярды. Әйбәт, тыйнак егет.

– Казанга Биектау ягыннан кергәндә, уң кул якта: “Коль скоро богатство – власть, всякая власть прибирает к рукам богатство” дигән юл буе рек­ламасы тора. Сез бу язуны ничегрәк аңлыйсыз: ярлылардан көлүме бу, капитализмның чын йөзен ачумы, әллә соң башка нәрсәме?

– Минемчә, монда бернинди киная юк. Шулай да мин үзем дәүләт бай булырга тиеш дип уйлыйм. Ләкин дәүләтнең төп вазыйфасы: шушы байлык халыкка хезмәт итәргә тиеш. Илебездә нефть, газ бар. Без бик бай. Тик әлеге байлык – бу безнең җәм­гыятьнең зур кимчелеге – халкыбыз мәнфәгатьләренә җавап бирерлек эшләми. Чынлап та, ил бай икән, аның халкы нишләп ярлы соң? Әнә кемдер халыкның 20 проценты, кемдер 30 проценты фәкыйрьлектә яши дип әйтә. Бәлкем, дәүләтнең гаебе дә тү­гелдер. Минемчә, гаеп түгел, бәлабез бу. Яңа җәмгыять төзи башлавыбызга озак вакыт үтмәде әле. 20-30 ел озак вакыт түгел. Бу чорда байлыгыбызны дөрес итеп кулланып, аны халык мәнфәгатенә җигәргә өйрәнмәдек әле. Ми­немчә, бу вакытлы хәл. Телевизордан караганда, үзәктәгеләр бө­те­несен дөрес сөйли, халык хуплап тора кебек. Әмма сөй­ләгәннәр тормышка ашып бетә алмый. Сүзебез белән гамәлебез якынаймый, ки­ресенчә, кайвакыт ерагая бара.

– Кешегә еш кына ниндидер карар кабул итәргә, нидер хәл итәргә туры килә. Кайвакытта бер-бер карарга килүе кыен була. Сезгә кайсы карарга килүе аеруча кыен булды?

– Бәхеткә, миңа гел эш тәкъдим иттеләр. Эш эзләргә туры килгәне булмады. Элек ниндидер этаплар аша үткәреп партия эш тәкъдим итә иде. Минем өчен иң кыен карар кабул итүе, Президент администрациясе җитәкчесе булып эшләгәннән соң, Федерация Советына барганда булды. Бу бик җаваплы эш, тормышны кинәт үзгәртү. Дөрес, аңа күнеккән. Миңа күп мәртәбә күченеп йөрергә туры килде. Әмма әлеге яңа эшкә күч­сәң, республика мәнфәгать­ләрен җи­тәрлек дәрәҗәдә кайгырта, эшли алырмынмы дип тә уйладым. Мәскәү башка яссылык бит ул. Төрле уеннарга, низагларга юлыкмаммы икән дип тә ике­ләндем. Хәзер тормыш күрсәтә: дөрес карар кабул иткәнмен икән.

– Куәт-мөмкинлек­ләрегез­нең ничә процентын тормышка ашыра алдым дип уйлыйсыз?

– Әгәр үткән юлга борылып карасаң, ниндидер анализ ясасаң, хәзерге тәҗрибәм белән мин мөмкинлек-куәтемнең бик азын кулланганмын дип әйтә алам. Аның күпме процент икәнен әйтүе кыен. Әмма үземнең гади генә гаиләдә тууымны, авыл мәктәбен тәмам­лавымны исәпкә алсам, минемчә, үзем куйган күп кенә максатларымны тормышка ашырдым. Урта мәктәпне тәмам­лаганда иң зур максатым югары белем алу иде. Ул вакытта авыл мәктәбен тәмамлап, вузга керү шактый кыен булды. Спорттагы максатым көрәш буенча спорт мастеры булу иде. Мастерлыкны да үтәдем, Россия буенча берничә мәртәбә чемпион булып калдым. Сәясәт белән шөгыль­ләнермен дип һич кенә дә уема килгәне булмады. Үземне хуҗа­лык эшендә күрә идем. Әйтик, колхоз рәисе, район хакимияте башлыгы булып эшләгәндә халык мәнфә­гатен турыдан-туры күрә­сең. Әгәр нидер эшлисең икән, халык шунда ук бәясен бирә. Ниндидер ким­челегең бар икән, аны да шундук әйтәләр. Шактый еллар район, республика дәрәҗәсендә җитәкче булып эшләргә туры килде. Монда инде сине агым алып бара. Шунда үзеңне югалтмаска, үз өстеңдә эшләргә, артта кал­маска, бөтен яңалыкларны белеп торырга, тормышның үзагымына ияреп кенә түгел, киләчәкне фаразлап, берничә адым алданрак та барырга тиешсең. Монда үзеңә бәйле һәм бәйле булмаган бик күп шартлар бар. Шул ук вакытта ка­нә­гатьсезлек хисе дә кала. Хәер, кеше ирешкәненә канәгатьләнсә, прогресс, алгарыш булмас иде.

– Мөмкинлек, форсат булса, пенсиягә чыккач, кайсы чит илдә яшәр идегез?

– Соңгы елларда, Федерация Советында эшләгәндә бик күп чит илләргә йөрергә туры килде. Андагы тормышны, читтән карап, бераз беләбез инде. Әмма дә ләкин аны тулысынча беләм дип әйтү дөрес түгел. Әгәр ниндидер илгә тулы бәя бирергә уйлыйсың икән, анда яшәп карарга кирәк. Кайбер ке­шеләр, матур, ошый дип китеп баралар да, барып урнашкач, яши башлагач, андагы менталитетны, тормыш шартларын, үзара мө­гамәләне күреп, ялгышканлыкларын аңлый. Олы­гайган саен читтәге шартларга яраклашу да кыендыр. Шуңа күрә безнең яшьтә мин бернинди чит илдә дә яши алмас идем. Дөрес, вакытлыча, әйтик, җәен яисә кышын каядыр китеп торырга мөмкин. Тик олыгайгач, туганнар, балалар белән бергә, бер тирәдә яшисе килә.  


Рәшит МИНҺАҖ
Ватаным Татарстан
№ 67 | 26.04.2013
Ватаным Татарстан печать

▲ Өскә
Матбугат-инфо
Матбугат.ру
Ватаным Татарстан
Шәһри Казан
Бердәмлек
Рәшит Ваһапов фестивале
Камал театры
Тинчурин театры
Татар дәүләт филармониясе
Ирек мәйданы
Татарстан яшьләре
Кариев театры
Идел
Өмет
Татарстан китап нәшрияты
Милли Музей
Шаян
Татаркино
Ханский дом
Татар телен һәм ТР яшәүче халыклар вәкилләренең<br />туган телләрен саклау, үстерү мәсьәләләре комиссиясе
«Элита»