Июль түгел, сентябрь куркыныч!

1 июльдән торак-коммуналь хезмәтләргә бәяләр артты. Күзләрне шакмакландырырлык саннар язылган түләү квитанцияләрен август аенда кулга алачакбыз.

Тик: “Каравыл! Талыйлар!” – дип кычкырганчы, яңа квитанциядә күрсәтелгән сум­­маны элеккесе белән чагыштырып карарга ирен­мәгез. Закон буенча барлык төр коммуналь хезмәтләргә (салкын һәм кайнар суны, җылылыкны, канализацияне, электр энергиясен һәм газ белән тәэмин итүне исәпкә алып) бәяләр 15 проценттан да артырга тиеш түгел. Ягъни мәсәлән, моңа кадәр әлеге түләүләргә якынча 3 мең сум чыгарып салган булсагыз, хәзер иң күп дигәндә 450 сумга арттырып түләргә тиеш булачаксыз.

Һәр төбәк тарифларга өстәмәләрне үзенчә билгеләргә хаклы. Яңа бәяләр белән кайбер җирле хаки­миятләрнең рәсми сайтларында инде бүген үк танышырга мөмкин. Уртача алганда, бәяләр 9-12 процентка артачак. Әлеге уңайдан муниципалитет башлыклары халыкны уяу булырга чакыра һәм август квитан­ция­ләрендәге бәяләр чамадан тыш арттырылган очракта чаң сугарга киңәш итә. Бу хакта идарәче компанияләргә, шә­һәр яки район хакимиятләренә, яисә шундук прокуратурага шикаять бирергә кирәк, ди алар. Тик бу очракта шуны истән чыгармау мөһим: күп фатирлы йортларда яшәүче ми­лекчеләр өчен торак биналарны тө­зекләндерү һәм тәртиптә тотуга түләүләрне хакимият органнары көйлә­ми. Аны торак милекчелә­ренең гомуми җыелышла­рында билгелиләр.

Кем әйтмешли, бәла үзе генә йөрми. Бәяләр үсү белән дә шулай. Коммуналь хезмәтләр белән башка төр товарлар да кыйммәтләнә. Чөн­ки теләсә кайсы җитеш­терү тармагы да коммуналь хезмәтләр өчен түли. Шул чыгымнар үз чиратында җитештерелгән продукция бәя­сенә дә өстәлә. Тик бу юлы бәяләр алай кисәк күтәрелмәячәк, дип ышандыра “Икъ­тисадның югары мәктәбе” илкүләм тикшеренү универ­ситетының Үсеш үзәге җитәкчесе урынбасары Валерий Миронов. Кагыйдә буларак, җәй көне азык-төлек товарлары очсызлана һәм куллану кәрҗиненә зыян китерми. Валерий Миронов 1 сентябрь яңалыкларына әзер булырга киңәш итә. Чөнки нәкъ шушы чорда тарифлар тагын бер мәртәбә үсәчәк. Менә шул вакытта бәяләр кисәк күтәреләчәк тә. Белгеч әйтүенчә, җәйге яллардан һәм мәктәп кирәк-яракла­рына тотылган чыгымнардан соң күп гаиләләр финанс яктан бик кыен хәлдә калачак. Аның фикеренчә, тарифларның чираттагы үсүен 1 октябрьгә күчерсәләр, без аны алай ук авыр кичермәс идек.

Әлегә исә түләү срогын ярты елга кичектереп тору (элек коммуналь түләүләр 1 гыйнвардан арта иде) ил­дәге инфляция артуын күздән яшерде. Тик ел азагына бәя­ләр күтәрелү елына 6-7 процентка җитеп, югары тизлекне алачак, дип фараз итәләр Үсеш үзәгендә. “Әгәр дә ел азагында сәнәгать үсеше темпларына ярдәм итү йө­зеннән Үзәк банк акча сәя­сәтен йомшартса һәм рубль курсы кабат түбән тәгәри башласа, инфляция­нең үсүен көт тә тор”, – ди Валерий Миронов. Тик шул ук вакытта ул безгә югары азык-төлек инфляциясе янамый, дип исәпли. Чөнки быел бөртекле культуралар, бә­рәңге һәм башка яшелчәләр уңышы яхшы булырга охшаган. Димәк, борчылыр урын юк. Эшне бензин җитеш­те­рү­челәр ге­нә бозмаса, әлбәттә. Белгеч фи­керенчә, алар бәя­ләр үсешкә турыдан-туры йо­гынты ясарга мөмкин. “Бен­зин җитештерүдә көндәшлек булмау аркасында ягулыкка бәяләр тотрыклы түгел”, – ди иптәш Миронов. Евро-3 ак­цизларының кыйм­мәтләнүе дә бензинны очсыз ит­мәячәк. Аның каравы, Рос­сиянең ягулык берлеге башкарма директоры Григорий Сергиенко ашыгып нәтиҗә ясау ягында түгел. Автомобиль йөртүчеләрнең Евро-4 югары экологик класслы ягулыкны һаман саен күбрәк куллануын исәпкә алганда (ә аңа акцизлар очсызрак һәм алар күтәрелми), кесәгә сугардай үзгәрешләр көтелми, ди ул.