поиск новостей
  • 29.03 "Рөстәм маҗаралары" Кариев театры, 13:00
  • 29.03 "Кияүләр" Тинчурин театры, 18:30
  • 30.03 "Кәҗүл читек" Кариев театры, 11:00
  • 30.03 "Тапшырыл...ган хатлар" Кариев театры, 18:00
  • 30.03 ПРЕМЬЕРА "Флешка, рэп һәм мәхәббәт"Тинчурин театры, 13:00 һәм 17:00
  • 31.03 "Шәй-бу, шай-бу" Кариев театры, 18:00
  • 31.03 "Өч аршын җир" Тинчурин театры, 17:00
  • 02.04 Хан кызы Турандык. Тинчурин театры, 18:30
  • 03.04 Гомер буе сине көтәм. Тинчурин театры, 18:30
  • 04.04 Кияү урлау. Тинчурин театры, 18:30
  • 05.04 Гастрольләр: Тайна замка на холме. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 11:00 һәм 13:00
  • 05.04 Гастрольләр: Ханума. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 18:30
  • 06.04 Гастрольләр: Мастер и Маргарита. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 17:00
  • 07.04 Гастрольләр: Мелодия коралловых бус. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 17:00
  • 09.04 Җилкәнсезләр. Тинчурин театры, 13:00 һәм 18:30
  • 10.04 Синең хакта… Тинчурин театры, 18:30
  • 11.04 Ядәч! Исемдә! Бер гаилә трагикомедиясе. Тинчурин театры, 18:30
  • 12.04 Флешка, рэп һәм мәхәббәт. Тинчурин театры, 18:30
  • 13.04 Яратам! Бетте-китте! Тинчурин театры, 17:00
  • 14.04 Полиционер. Тинчурин театры, 17:00
Бүген кемнәр туган
  • 29 Март
  • Шәкүр - җырчы
  • Рөстәм Абязов - дирижер
  • Илфат Фәйзрахманов - журналист
  • Мөхәммәт Сабиров (1932-2015) - дәүләт эшлеклесе
  • Айгөл Хәйри - җырчы
  • Ринат Хәйретдинов - көрәшче
  • Никах, юбилей,Туган кон,балалар бэйрэмен,торле кичэлэрне алып барабыз.8-4кэ хэтле шалтыратта аласыз.89393453961
  • Чистаидан иорт сатып Алам чистаинын узенэн 89274905164
  • 1 булмэле фатир моселман гаилэсенэ озак вакытка арендага бирелэ ЖК Салават купере. Собственник ( риелтор тугел!!!)89509488227.
  • Сдается 2-х комнатная квартира по ул. Ф.Амирхана порядочной семье на длительный срок. В квартире есть мебель, рядом остановка, магазины, рынок. Только граждане РФ без животных!!! 8-965-584-66-30 собственник.
  • Продаю листы нержавейки 530х630, толщина 3,5мм, запчасти на УАЗ.тел 89178553159.
  • Коттедж төзэргэ кирэк казанда минэм номер 89274905164
  • Баян сатыла. Казан. Тел.:89003238614
  • татар теленең аңлатмалы сүзлеге сатыла, 3 томда, Казан, Татарстан китап нәшрияты, 1981 ел. тел.8 919 647 47 91
  • Казанда оч булмэле фатирнын залына тэртипле кыз эзлим. Бигичев урамы. Риелторсыз 89600347300
  • Исэнмесез! Бенто тортларга hэм капкейкларга заказлар кабул итэм! Казан шэhэре. 89377708700 Динара.
Архив
 
15.05.2012 Мәдәният

Төрле милләтләрне берләштерүче шагыйрь ул

Самараның Халыклар дуслыгы йортында Чувашстан шагыйре Валерий ТУРГАЙның шигърият кичәсе булып узды. Биредә аның күптәнге дуслары, талантын яратучылар, Самара өлкәсенең төрле милли-мәдәни оешмалары вәкилләре җыелган иде.

Иң башта кичәдә шагыйрьнең тормыш юлы, иҗаты турында сөйләнелде. Чувашстанның Комсомол районында урнашкан Починок-Инели авылында туып-үскән Тургайның беренче иҗат җимешләре ул сигезенче сыйныфта укыганда район газетасында басылып чыга. Ә 1989 елда аның беренче китабы да дөнья күрә. Аның өчен шагыйрьгә Чувашстанның Михаил Сеспель исемендәге Яшьләр берлеге премиясе бирелә. Аннан соң инде Тургайның башка бихисап китаплары да бастырыла.

Шагыйрь, шигырьләр язудан тыш, үз иҗатында рус, татар, башкорт, украин, эстон һәм башка милләт шагыйрьләренең әсәрләрен тәрҗемә итүгә зур игътибар бирә. Аның үзенең шигырьләре дә башка халыклар телләренә тәрҗемә ителә. Самарага ул Кавказ шагыйрьләренең чуваш теленә үзе тәрҗемә иткән әсәрләре җыентыгын алып килгән иде. “Биек таулар иле, сәлам сиңа!” дип аталган бу китап әле күптән түгел генә дөнья күргән. Анда Төньяк Кавказның төрле милләт шагыйрьләренең шигырьләре тупланган. Араларында Рәсүл Гамзатов, Кайсын Кулиев, Рәйсә Әхмәтова, Давид Кугультинов та бар.

Үз вакытында Тургай татар язучысы Зариф Башириның “Чуваш кызы Әнисә” дигән әсәре буенча диплом эше язган һәм аны чуваш теленә тәрҗемә дә иткән. Китапта татар язучысы йөз ел элек Тургай туып-үскән җирләрдә чувашларның һәм татарларның бергәләшеп, дустанә мөнәсәбәтләрдә яшәүләрен тасвирлаган. Күптән түгел бу китапны Михаил Сеспель фонды яңадан чуваш һәм татар телләрендә бастырып чыгарган.

Тургай шулай ук бөек татар шагыйре Габдулла Тукайның шигырьләрен дә тәрҗемә итеп, аерым бер җыентык чыгарган. Татар укучылары белән очрашуда алар бергәләп чуваш телендә “Туган тел” җырын да башкарганнар.

Бүгенге кичәдә сәхнәгә чыккан Валерий Тургай дулкынланып, әмма үз-үзен һәм тамашачылар игътибарын туплап, сүзен дөньядагы иң кадерле кеше – әнидән башлады. Тормышта иң кыйммәтле нәрсәләрне әни, гаилә, кече ватан бирә бит. Аның шигырьләрендә дә ата-анасы янындагы авыл хезмәте шатлыгы чагыла. Балачак елларында болында печән чабуларда галәм чиксезлеге, дөнья, шигърият киңлеге сизелә. Тургайның шигърият иле үзенчәлеген нәкъ шушы формула белән билгеләргә буладыр.

Кичәдә Валерий Тургай чыгышының эчкерсезлеге һәм эчтәлек байлыгы әйтерсең лә башкаларны да рухландырды. Аңардан соң сәхнәгә чыккан кешеләр гади генә сүзләр әйтмәделәр, ә үзләре өчен мөһим һәм кадерле булган нәрсәләр турында сөйләделәр. Самара өлкәсе хөкүмәте аппаратының мәгълүмат сәясәте һәм җәмәгатьчелек белән элемтәдә тору департаменты баш консультанты Надежда Осипова шагыйрьнең Самарада 1994 елда узган беренче иҗат кичәсен искә алды. Ул вакытта Литвинов исемендәге Мәдәният сарае залы шыгрым тулы булып, халык Тургайның чыгышын тын да алмыйча тыңлаган. Бу кичәнең язмасы әле аннан соң күп тапкырлар күпмилләтле “Радио-7”дә кабатланган. Һәм менә хәзер ул Идел буе һәм Кавказ халыкларын тоташтыручы шигъри салават күперен хәтерләткән үзенең яңа җыентыгын алып килгән.

“Биек таулар иле, сәлам сиңа!” китабын бастыруга матди ярдәм күрсәткән, Самарада һәм аның тирә-ягында танылган Бакча үзәген булдырган эшкуар Вера Глухова Тургай артыннан чыгыш ясап, үзенең балачагын исенә төшерде. Ул әлегә кадәр чуваш китапларын укырга, җырларын җырларга ярата икән. “Вайнах” Самара региональ чечен милли-мәдәни оешмасы аксакаллары советы башлыгы Чапай Хациев акыллы итеп һәм шул ук вакытта юмор белән халыклар дуслыгы турында уйлары белән уртаклашты. Ә Самараның  “Пехиль” чуваш мәдәни җәмгыяте рәисе урынбасары Петр Абрамов әле милли үзаңы туып килгәндә аңа Тургайның шигырьләре ничек итеп ярдәм итүе, шагыйрь сүзенең авыр минутларында үзен хуплавы турында исенә төшерде. Самараның “Азан” мөселман газетасы мөхәррире, тарихчы, крайны өйрәнүче Шамил Галимов та кичә героен сәламләде. Аларның икесен дә үз халыкларының культурасына аеруча мәхәббәт берләштерә.

Әле тантаналы өлеш тәмамланганнан соң да Тургайны озак кына җибәрми тордылар. Ул үзе турында бик күп сөйләде. Ә кешеләр аңа сорауларны һаман яудырып кына тордылар. Шагыйрьдән яшьләр турында нәрсә уйлавы турында да кызыксындылар. Ул егетләр-кызларның, иң беренче чиратта, үзләрен аңлауда мохтаҗ булганнарын әйтте.

Тургай Чехов әсәрләрен бик ярата икән. Ул яшь чагында озак вакыт Достоевский дөньясына чумып яшәгән. Бу аның шигъриятен ниндидер бер яңа нурга күмгән. Күренекле татар шагыйре Ринат Харис та Тургай иҗаты турында: “Аңарда авангард һәм консерватизм яхшы баланста булып, бу аның шигырьләрен тирән эчтәлекле, шаян һәм җитди итә, үзенә тартып тора, бер сүз белән әйткәндә, алар безнең заманча трагик һәм комик вакытка бик тә туры киләләр”, - дип әйткән булган.

Кичә тәмамланды, тик Тургай шигърияте аның иҗатын яратучылар белән калды. Ә Самарада аның үзен аңлаган һәм хөрмәт иткән кешеләргә бүләк иткән китаплары сакланачак.

Рәсемдә: Валерий ТУРГАЙ (сулда) "Азан" редакторы Шамил ГАЛИМОВка китап бүләк иткәндә.

(Самараның Халыклар дуслыгы йорты сайтыннан) 


Наталия ХАРИТОНОВА
Бердәмлек
№ 20 | 12.05.2012
Бердәмлек печать

▲ Өскә
Матбугат-инфо
Матбугат.ру
Ватаным Татарстан
Шәһри Казан
Бердәмлек
Рәшит Ваһапов фестивале
Камал театры
Тинчурин театры
Татар дәүләт филармониясе
Ирек мәйданы
Татарстан яшьләре
Кариев театры
Идел
Өмет
Татарстан китап нәшрияты
Милли Музей
Шаян
Татаркино
Ханский дом
Татар телен һәм ТР яшәүче халыклар вәкилләренең<br />туган телләрен саклау, үстерү мәсьәләләре комиссиясе
«Элита»