ЛӘЙСӘНӘ САДРЕТДИНОВА: “ХАЛKЫМ ЗУР УЛ, KӨЧЛЕ УЛ...”

«Халкым минем...” тапшыруы Русиянең төрле төбәкләрендә яшәп, үзләренең телләрен, гореф-гадәтләрен саклап буыннан-буынга тапшырып килүче милләттәшләребез турында. Әйе, тарихи Ватаннарыннан еракта торучы милләттәшләребез башка халыклар арасында югалып калмыйча, үзләренең татар булулары белән горурланып гомер кичерә. Бүгенге әңгәмәбезнең кунагы — халкыбызның тормыш төбеннән күтәрелгән вәкилләре белән безне һәр атна саен “Халкым минем...” тапшыруы аша очраштыручы Ләйсәнә Садретдинова.

Безнең белешмә:

Туган көне: 18 сентябрь, 1966 ел

Туган җире: Азнакай ра­йоны Баланлы Бүләк авылы

Яраткан язучылары: Мөхәммәд Мәһдиев, Марсель Галиев

Яраткан китаплары: “Бәхилләшү”, “Рух”

Иң ошаган җырчысы: сүзләре күңелгә үтеп керә торган җырларны башкаручылар

Яраткан ризыгы: бәрәңге ризыклары

— Ләйсәнә, балачакта кем булырга хыялландың?

— Башта табиб булам дип йөрдем, уколдан курку сә­бәпле, бу теләк бик тиз узды. Аннары актер буласым килде, мәктәптә укыганда спектакльләрдә уйный идем, тик әнием каршы төште. 8 нче сыйныфны тәмамлагач, Лениногорскиның музыка һәм рәсем сәнгате көллиятенә укырга киттем.

— Һөнәр сайлауга нәрсә этәрде?

— Мин Азнакай районы Чалпы урта мәктәбендә укыдым. Рәсем һәм сызым укытучысы Рафыйк абый Тимкинны бик хөрмәт иттек. Ул безнең портретларны ясады, тик үз рәсемнәрен күр­сә­тергә яратмады.

Бервакыт актлар залында мин аның күп кенә эшләрен күрдем һәм таң калдым. Беркайчан беркайда кабатланмаган чын сәнгать әсәр­ләре иде алар! Укытучыма  чын күңелдән соклануым, гаҗәпләнүем ошады — ул ми­ңа үзенең бер этюдын бүләк итте. Шул минутта күңелемә “Рәссам булачакмын!” дигән уй кереп урнашты. Беренче һөнәрем — рәсем һәм сызым укытучысы.

— Телевидениегә килү юлларың ничек булды?

— Телевидениегә озаклап килдем. Көл­лиятне тәмамлап, укытучы булып эшли башлагач, югары белем алырга теләдем. Бу теләгем мине КДУга алып килде. Казанда һәр­даим күренекле шәхесләребез белән очрашулар, сөй­лә­шүләр һөнә­рем­­не үзгәр­тү­гә этәрде дә инде. Мине Азнакайның җирле телевидениесенә чакырдылар һәм башым белән иҗатка чумдым. Үз тапшыруларымны әзерләп, төбәк телекомпанияләренең “Татарстан дулкынында” фес­тивалендә катнаштым, анда татар тапшырулары арасында  “Иң яхшы алып баручы” номинациясендә җиңү яуладым.

Шуннан Казан телевидениесенә эшкә чакырдылар, озак уйлап тормадым — баш­калага күчендем. “Яшьләр тукталышы”нда мө­хәррир, “Татарлар”да хәбәрче булып эшләдем. Аннан соң яңа тапшыру — “Халкым минем...” барлыкка килде.

— Ләйсәнә, тапшыруның чыга башлавына бер ел. Шу­шы чагыштырмача аз вакыт эчендә аны тамашачы яратып өлгерде. Син тау­ларга да менәсең, Себер сазлыкларыннан да атлыйсың, тамашачыны кы­зыктырып анда үскән җимешләрне дә тәмләп карыйсың. Тапшыруны караганда тамашачы үзен  си­нең белән бергә сә­яхәт­тә кебек хис итә.

—  “Татар тотып карамыйча ышанмый”, диләр бит, шулайрак килеп чыга инде. Кемне очратсам да, әңгәмә корам. Үз эшемне, кешеләр­не бик яратам,  гомумән, яшәргә яратам.

 — “Халкым минем...” тапшыруының үзенчәлеге нидә? Аны  “Татарлар”ның дәвамы дип әйтеп буламы? Нилектән синдә яңа тапшыру эшләү теләге туды?

— “Халкым минем...” тап­шы­руы ул — сәяхәт. Чит төбәкләрдә яшәүче татар халкының көндәлек тормышын күрсәтәсем килде. “Татарлар” тапшыруыннан шу­ның белән аерыла да инде ул. Мин ниндидер мөһим вакыйгаларны гына түгел, ә шул төбәктә яшәп хөрмәт яулаган, үз көчләре белән ихтирам казанган шәхесләр аша халкымның көнкүрешен күрсәтәм.

Ә гомумән әйткәндә, бу ике тапшыру бер-берсен кабатламыйча тулыландырып тора, уртак максат — мил­ләт­­тәшләребезне бөтен дө­нья­га таныту юнәлешендә эшлиләр дияргә дә була. 

Тагын шунысы куанычлы: мин бит берүзем генә түгел идем. Юл күрсәтүче — Бө­тендөнья татар кон­грессы Башкарма комитеты булды, алар булышты. Гомумән, без­нең телевидениедә дә кемгә генә ярдәм сорап мө­рәҗәгать итсәң дә, кире кагучы юк, Аллага шөкер!

— Тапшыруны төшерер өчен милләттәшләребез яшәгән төбәкләрне үзең сайлыйсыңмы, әллә чакыру буенча барасыңмы?

— Әйткәнемчә, Бөтен­дөнья татар конгрессы Башкарма комитеты белән берлектә эшлибез. Барлык кирәкле мәгълүматны алардан алам. Аннан соң милләт­тәшләр белән элемтәгә керәбез. Телефон, хатлар аша аралашабыз. Безнең халкыбыз кунакчыл бит ул, төрле төбәкләрдән чакырулар бик еш килеп тора.

 — Кайсы төбәк татарлары белән очрашу аеруча күңелеңә кереп калды?

— Дөресен генә әйткәндә, берсен дә аерып куя алмыйм. Алар барысы да хөр­мәткә лаек. Шунысы хак: нәкъ менә чит төбәкләрдә безнең халкыбызның чын йөзе, асылы, кыйммәтләре ныграк сакланган. Менә шунысы минем өчен иң куанычлы күренеш.

— Читтәге татарлар Татарстандагыдан аерыламы?

— Сүз дә юк, аерылып торалар. Аларга бит безгә — Татарстанда, үз җиребездә яшәүчеләргә караганда күбрәк тырышырга, батыррак, үткенрәк булырга кирәк. Миллилек көчлерәк, кадерен белү дигән төшенчәне ныграк аңлыйлар.

— Шушы бер ел эчендә  тапшыруыңа карата нинди нәтиҗәләр ясадың?

— Тапшыруыбызның кешеләргә ки­рәк булуын белдек. Тик ярты сәгать вакытта гына бө­тен материалны күрсәтеп бетерү мөмкин тү­гел — халкым искиткеч бай.

— Син һәрвакыт диярлек юлда. Гаиләң ризасызлык белдермиме?

— Ирем Илдар белән, Аллага шөкер, 21 ел яшибез. Ул эшемне яратканымны белә,  бик яхшы аңлый. Туып-үскән ягыбыз Азнакайдан Казанга күченү дә минем эшемә бәйле иде бит. Улыбыз Ис­кәндәргә 18 яшь, ул инде балигъ булган. Алар командировкадан кайтуымны сагынып көтеп торалар, һәрвакыт ярдәм итәләр. Өй­дә мин яраткан хатын һәм әни. Гаи­ләм чын мәгънә­сендә терәгем.

— Гаиләң белән якыннанрак таныштырсаң иде.

— Ирем Илдар шәхси эшмәкәрлек белән шөгыль­ләнә, улым Искәндәр ТДГПУда икътисад факультетының II курсында белем ала.

— Эштә син үзеңә карата таләпчән, эшлекле дә, җитез, чая, ярдәмчел дә. Ә гаиләдәге Ләйсәнә нинди сыйфатларга ия икән?

— Өйгә дә шул ук Ләйсәнә кайта. Ә анда әле мин гаи­ләмне тәмле ризыклар, камыр ашлары белән сыйлый торган хуҗабикә дә.

— Ләйсәнә, сәяхәт итәр­гә яратуыңны инде беләбез. Ялларыңны кайда үт­кәрү күңелеңә хуш килә?

— Миңа бик тә Мисырда ял итү ошый. Анда Кызыл диңгездә су коенырга яратам. Диңгез — серләр белән тулы үзе бер дөнья. Аның төбенә чумып, шул чиксезлекне күз­ләргә яратам. Мәрҗән таулары, каршыга йөзеп килүче балыклар... Кызык та, серле дә, бераз куркыныч та.