Адым саен капкын...

Беркайчан да “минем белән алай булмас” дип әйтергә ярамый, диләр. Чынлап та, шулай икән. Интернет челтәре һәм телефон аша алдаулар, шул рәвешле акча урлаулар хакында ишеткәнем булса да, мин ул капкынга, янәсе, бу хакта беләм, капмам кебек тоелган иде. Ә эләктем, һәм, әйтерең бармы, бик тә оста итеп эләктерделәр.

Беркөнне Интернетта “Үз шәҗәрәңне беләсеңме?” дип аталган сайтка юлыктым да, тукта әле, әниемнең әнисе – берничә буын муллалар нә­селеннән булган Кайнәт әбием белән Әхмәтгәрәй бабам, аларның колхозлашу елларында талап алынган маллары хакында мәгъ­лүматлар юкмы икән дип уйлап, кереп киттем бит шул сайтка. (Мәскәүдә эшләнгән сайтта ничек инде татарлар турында мәгълүмат булсын ди, йә?) Алар әниемнең, әбиемнең фами­лияләре, башка төр мәгъ­лүматлар турында сорау бирә, мин җавап яза торам. Ахыр чиктә, имеш, мәгълүматлар тапканнан соң жавап бирү өчен, кесә телефонымның номерын сорадылар, ике дә уйламый яздым да куйдым. Кич­кә ниндидер код хәбәр итеп ике СМС килде. Озак та үтми телефонымның операторы “Билайн”нан да СМС килеп иреште: иртән генә салган 200 сум акчамның 183 сумы юкка чыккан икән. Әле бернидән дә шикләнмим. Шул көнне кич янә телефоныма 100 сум салдым. Бераздан тагын теге сайттан СМС килде һәм cалган акчам янә юкка чыкты. Аннары тагын, тагын…

“Билайн” операторларына шалтыратып, акча урлаучыларның телефоннарын да белдем. Ләкин кайчан гына, хәтта төнге өчтә шалтыратсам да, теге яктан автоматка язылган “кызганычка каршы, хәзер генә җавап бирә алмыйбыз, операторларның вакыты юк, соңрак шалтыратыгыз” кебек җаваптан башканы ишетмәдем. Атна-ун көнләп интеккәч, телефон номерын алыштырырга – яңа СИМ-карта куярга туры килде. Шунысы да игътибарга лаек: телефон угрылары сәмән салганымны көтеп кенә тордылар һәм бер генә мәртәбә дә акчаны соңгы тиененә кадәр алып бетермәделәр.

Телефон караклары хакында бер танышыма сөйлә­гән идем, ул тагын да хәтәррәк яңалык җиткерде. Уртак танышыбыз телевидение ка­налларының берсендәге язмышларны әйтеп бирүче, бозык чыгаручылар катнаша торган тапшыруга сәер гамәлләре белән үзәгенә үткән улы хакында сорашып шалтыраткан һәм бер күрәзәче белән сөйләшкән икән, озак та үтми хат ташучы үзенә 25 мең сумлык счет тапшырып киткән. Ананың бәгырь җимешенең язмышын телевидение күрә­зә­челәре ярдәмендә белергә һәм, имеш, аның бозыгын чыгарырга теләве әнә шул суммага төшкән.

Мондый капкыннарның әл­лә ничә төре бар. Телефон номерымны алыштырып та өлгермәдем, яңадан-яңа СМС­­­лар килә башлады. Кайсы алдагы язмышымны белергә чакыра, кайберләре төрле уеннар, музыка тәкъдим итә, танышырга чакыручылар да, төрле крем, скраблар ярдә­мендә чибәрләнергә өндәү­че­ләр дә бар. Хәзер инде сак кыланам, капкынга капмаска тырышып, аларны укымый да телефонымны сүндерәм.

Мәскәүнең Домодедово аэропортында булган фаҗигадән соң телефон караклары тагын да активлашкан. Алар, янәсе, бәлагә тарыган кеше яки аның туганы исеменнән СМС жибәрә һәм фәлән номерга күпмедер акча салырга чакыра яки әлеге фаҗигагә юлыгучылар өчен булдырылган хәйрия счетына акча салырга үгетли. “Билайн” компаниясе хезмәткәрләре әйтү­енчә, алар бу көннәрдә: “Әни (әти, апа, абый, дустым, күршем), мин аэропортта, тиз генә шушы номерга фәлән сум акча сал әле, аннары аң­латырмын”, – кебек меңләгән СМС-хәбәрләр теркәгәннәр.

МТС, “Билайн”, “Мегафон” кебек аеруча таралган компания операторлары телефоннан акча урлауның дистәләгән тө­рен атый. Кемгә генә “котлыйбыз, сез лотерея уенында миллион сум, «Мерседес», Мәскәү­дә фатир оттыгыз” кебек хәбәрләр килгәне юк икән. Ул кыйм­мәтле отышларны алу да бик җиңел. Бары алар атаган телефон номерына үзеңнең пин-кодыңны һәм паспорт мәгълү­матларын гына җибәрергә ки­рәк. Гаҗәп, бу капкынга эләгү­челәр дә бихисап. Күптән түгел Мәскәүдә беркатлы россияле­ләрне телефон аша шул рә­вешле алдап 100 миллион сум акча эшләгән ирле-хатынлы мошенникларны тоткарлаганнар. Алар, имеш, кәрәзле телефон операторы яки берәр танылган радиостанция исеменнән шалтыратып: “Сез фә­лән конкурста майка, фәлән “йолдыз­ның” концертына ике билет, Канар утрауларына ике кешелек юллама, машина оттыгыз”, – дип ялганлаганнар. Ышанучылар да табылган бит әнә. Кәрәзле телефон операторлары белдерүен­чә, Рос­сия­дәге 150 миллион мобиль элемтәдән файдаланучы­ларның һәр бишенчесе телефон угрыларыннан зыян күргән инде.

Телефоныгызга әнә шундый СМСлар җибәреп еш аптырата башласалар, нишләргә соң? Иң беренче чиратта, алар атаган номер буенча шалтырата һәм сораган мәгъ­лү­матларын ирештерә күрмә­гез. Икенчедән, үз телефоныгыз элемтә опера­торының Клиентларга ярдәм күрсәтү үзә­генә шалтыратып (“Билайн”ныкы - 8 800 333 06-11, МТС – 8 800 333 08-90, “Мегафон” - 8 800 333 05-00), СМС-хәбәр җибә­рүченең номерын атагыз. Алар алга таба нишләргә икәнен аңла­тырлар. Алай да котыла алмасагыз һәм минем кебек телефон караклары тозагына эләксәгез, телефоны­гызның СИМ-картасын алыштырмыйча яки Интернетны бик тә әйбәт белүче кешегә мөрә­җәгать итмичә котыла алмассыз.