поиск новостей
  • 29.03 "Рөстәм маҗаралары" Кариев театры, 13:00
  • 29.03 "Кияүләр" Тинчурин театры, 18:30
  • 30.03 "Кәҗүл читек" Кариев театры, 11:00
  • 30.03 "Тапшырыл...ган хатлар" Кариев театры, 18:00
  • 30.03 ПРЕМЬЕРА "Флешка, рэп һәм мәхәббәт"Тинчурин театры, 13:00 һәм 17:00
  • 31.03 "Шәй-бу, шай-бу" Кариев театры, 18:00
  • 31.03 "Өч аршын җир" Тинчурин театры, 17:00
  • 02.04 Хан кызы Турандык. Тинчурин театры, 18:30
  • 03.04 Гомер буе сине көтәм. Тинчурин театры, 18:30
  • 04.04 Кияү урлау. Тинчурин театры, 18:30
  • 05.04 Гастрольләр: Тайна замка на холме. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 11:00 һәм 13:00
  • 05.04 Гастрольләр: Ханума. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 18:30
  • 06.04 Гастрольләр: Мастер и Маргарита. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 17:00
  • 07.04 Гастрольләр: Мелодия коралловых бус. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 17:00
  • 09.04 Җилкәнсезләр. Тинчурин театры, 13:00 һәм 18:30
  • 10.04 Синең хакта… Тинчурин театры, 18:30
  • 11.04 Ядәч! Исемдә! Бер гаилә трагикомедиясе. Тинчурин театры, 18:30
  • 12.04 Флешка, рэп һәм мәхәббәт. Тинчурин театры, 18:30
  • 13.04 Яратам! Бетте-китте! Тинчурин театры, 17:00
  • 14.04 Полиционер. Тинчурин театры, 17:00
Бүген кемнәр туган
  • 29 Март
  • Шәкүр - җырчы
  • Рөстәм Абязов - дирижер
  • Илфат Фәйзрахманов - журналист
  • Мөхәммәт Сабиров (1932-2015) - дәүләт эшлеклесе
  • Айгөл Хәйри - җырчы
  • Ринат Хәйретдинов - көрәшче
  • Никах, юбилей,Туган кон,балалар бэйрэмен,торле кичэлэрне алып барабыз.8-4кэ хэтле шалтыратта аласыз.89393453961
  • Чистаидан иорт сатып Алам чистаинын узенэн 89274905164
  • 1 булмэле фатир моселман гаилэсенэ озак вакытка арендага бирелэ ЖК Салават купере. Собственник ( риелтор тугел!!!)89509488227.
  • Сдается 2-х комнатная квартира по ул. Ф.Амирхана порядочной семье на длительный срок. В квартире есть мебель, рядом остановка, магазины, рынок. Только граждане РФ без животных!!! 8-965-584-66-30 собственник.
  • Продаю листы нержавейки 530х630, толщина 3,5мм, запчасти на УАЗ.тел 89178553159.
  • Коттедж төзэргэ кирэк казанда минэм номер 89274905164
  • Баян сатыла. Казан. Тел.:89003238614
  • татар теленең аңлатмалы сүзлеге сатыла, 3 томда, Казан, Татарстан китап нәшрияты, 1981 ел. тел.8 919 647 47 91
  • Казанда оч булмэле фатирнын залына тэртипле кыз эзлим. Бигичев урамы. Риелторсыз 89600347300
  • Исэнмесез! Бенто тортларга hэм капкейкларга заказлар кабул итэм! Казан шэhэре. 89377708700 Динара.
Архив
 
02.02.2011 Мәдәният

Яз гөлләрен күкрәгенә кысып,

Разил абый Вәлиевнең яшьлек елларында язылган шигырьләрен укып утырам. Шагыйрьнең «йә дөньяны үзгәртәм мин бүген, йә булмаса үзем үзгәрәм» чоры шигырьләре бер тында укыла, ихласлык һәр юлдан бөркелеп тора, рифма өчен генә өстәлгән сүз табармын димә. Парадокс булмаса да, гаҗәп инде – һәр чын шагыйрьнең иң талантлы әсәрләре яшь чагында языла икән.

Шагыйрь янына Дәүләт Советына мин эшлекле очрашуга түгел, нәкъ менә аның иҗаты турында сөйләшергә бардым. Инде озак еллар мәдәният, фән, мәгариф һәм милли мәсьәләләр буенча халык мәнфәгатьләрен кайгыртучы җитәкче буларак болай да аның янына эзне суытмыйбыз без. Аны милләтебезгә кагылышлы һәр сорау борчый: дәүләтчелек мәсьәләсеме ул, милли матбага язмышымы – ул һәрвакыт ярдәм итәргә тырыша.

 

– Разил абый, рәсми кәгазьләрдән, законнардан баш күтәрми утырып, кайчакта: «Булды, туйдым, язучылык белән генә шөгыльләнәм», – диясегез килмиме?

 

– Минем өчен иң җитмәгән нәрсә – вакыт. Элек редакциядә, Язучылар берлегендә эшләгән вакытларда язу көндәлек эшем иде. Хәзер исә мин язмый түзеп булмаганда гына каләмгә үреләм. Әле менә Яңа ел бәйрәмнәрендә 10 көн «Бәкер»дә ял иттем – аннан минем белән бер кочак шигырь дә ияреп кайтты. Шәһәр шау-шуыннан, эш ыгы-зыгысыннан аерылу белән күңел үзеннән-үзе тугарыла, язасы килә башлый икән. Әмма эшне ташлау турында әлегә уйланганым юк. Соңгы 20-25 елда мин республика язмышын хәл итүче вакыйгалар эчендә кайнадым, киләчәктә алар миңа роман-хроника язарлык материал булачак. Кайда гына эшләсәм дә, мин һәр эшкә иҗат итеп карыйм. Кайчак миңа депутатлар да: «Ник һәр нәрсәне йөрәгеңә якын аласың?» – диләр. Якын алам, чөнки мин иң беренче чиратта шагыйрь җанлы кеше.

 

– Нигә, әни, нигә

                   картаясың,

Уйлыйсыңмы дөнья

                   афәтен?

Күчсен әйдә безнең

                   йөрәкләргә

Бар уйларың, бөтен

                    хәсрәтең.

 

Уйлар, хәсрәтләр еллар узу белән кеше күңелендә үз буразналарын калдыра торгандыр?

 

– Әнкәйнең арабыздан киткәненә быел алты ел була. Ул, 8 баланы аякка бастырып, 85 яшендә дөньядан китеп барды. Без аның белән ана белән бала гына түгел, якын дуслар да идек. Ул искиткеч әдәби җанлы кеше иде. Хәтер сандыгында әле дә яңарып тора: әни мич яга, ипи пешерә, мин мич башына менеп утырам да аңа кычкырып әдәби әсәрләр укыйм. Әнкәйнең иң яраткан шагыйре Һади Такташ иде. Шул мич башында лампа яктысында укылган Габдрахман Әпсәләмов китапларыннан соң күзлек кия башладым да инде мин. Ходай салган иҗат оеткысын әнкәй әнә шулай итеп үстерүче булган икән. Мәскәүгә китеп укый башлагач та, без шигырьләр белән хат алыша идек.

 

– Ах, инеш, инеш, инеш,

Хәлемне минем белеш...

 

Мәскәүгә киткәнче – Казан, Казанга кадәр Түбән Кама районындагы Ташлык авылының инеш буйлары шагыйрь иткәндер Сезне.

 

– Әйе, без, бала-чагалар, һәр елны яз башында авылыбыз янындагы Кырын тавына мал-туар алып чыга идек. Имеш, мал-туар, яшел чирәм ашап, тамак туйдыра. Әлбәттә, анда җыелып чыгу белән, ул кайгы бетә, без чатыр чабып уйныйбыз, бөтен «этлек»ләрне эшләп карыйбыз – олыларча тәмәке пыскытабыз, тау итәгендәге урманнан әле эреп бетмәгән карны зур шар итеп тәгәрәтәбез. Кайтып китәр вакыт җитәрәк, мал-туар искә төшә... Миңа ул вакытта, шигырьләр сырлап йөргәнгә, Шагыйрь кушаматы тактылар. Шигырьләрем район газетасында басылгач кына, минем бу шөгылемә җитдирәк карый башладылар бугай.

 

– Мин Казанда сине

                       эзләп таптым,

 Мин Казанда бәхет

                      юрадым...

 

Мәктәптә укыганда ук, Сез инде тәгаен шагыйрьлеккә юл тоткан идегезме?

 

 – Юк, мин башта музыкант булырга хыялланган идем. Авылыбызга җырчы Рәшит Ваһапов, баянчы Оркыя Ибраһимовалар концерт белән килгәч, бездә кундылар. Аларның ак баянына кызыгып, мин әтидән елый-елый ялынып гармун алдырдым, үзлегемнән уйнарга өйрәндем. Инде шулай музыкант булырга ниятләп кенә йөргәндә, җәй көне авылыбыз өстеннән кукурузник очып баруын күрдем. Кукурузникның очучысы – күрше Шәңгәлче авылы кешесе, авыл өстеннән узган саен, әнисенә ак төенчек белән күчтәнәч ташлый торган иде. Минем дә, әнине шулай сөендерәсем килә бит – үлеп очучы буласым килә башлады. 9 нчы класста укыганда, Түбән Камага бер төркем язучылар килде, моңа кадәрге теге ике хыялымны чәлпәрәмә җимереп, алар мине язучылыкка гашыйк итеп киттеләр. «Шигырь язды абзагыз» дигән шигырем «Совет Татарстаны»нда да басылгач, мин инде Казан дәүләт университетының журналистика факультетына юл тоттым.

 

– Ияреп хыялым

                  артыннан

 Дөньяны мең кабат урадым... – дип, ике елдан соң Мәскәү егетенә әверелгәнсез.

 

– Минем Казан университетыннан китүем үзе бер тарих булды. Документларымны алырга теләп, кафедрада доцент булып эшләүче Гази ага Кашшаф янына кердем. Ул төксе кыяфәт белән каршы алды. Миңа күтәрелеп карап: «Син укырга кергәндә нәрсә дигән идең әле? Монда Ленин укыган, монда Толстой укыган, шуңа минем дә монда укыйсы килә, дидеңме?» Мин инде югалып калмадым: «Әйе шул, Гази абый, Ленин киткән, Толстой киткән, мин дә китәм», – дидем. Шуннан ул рәхәтләнеп көлде дә «обходной лист» дигән кәгазьгә кулын куеп чыгарды.

 

– Язлар белән син

             килерсең төсле,

 Мин язларга

            шундый ышанам.

Язлар килсә, ташый

            мәхәббәтем –

Минем күңел язга

           охшаган.

 

Мәскәүдә Сез гаиләле булгансыз. Әлеге юллар хәләл җефетегез Алия апага багышланамы?

 

– Мин мәхәббәт турында сөйләргә яратмыйм, әлеге хисне теләсә кайда кычкырып йөрергә ярамый. Эш һәм гамәл белән күрсәтсәң, җырга-шигырьгә салсаң гына кадерле була ул. Алия белән Мәскәүдә беренче курста укыганда ук тормыш кордык, аннан кызыбыз Сөембикә туды. Гаиләне туендыру өчен, мин «АЗЛК» заводының тимерчелек цехында, аннан макарон фабрикасында төнге унбердән иртәнге җидегә кадәр кара эштә эшләдем. Ә көндез институтка укырга бара идем. Бала белән тулай торакта яшәргә ярамый – Мәскәү читендә бер дача сыман ярымҗимерек иске йортта тордык, мич ягып җылыта идек аны. Аена утыз сум түләп торабыз, ә минем стипендия егерме сигез сум...

 

– Чит илләрдә, чит

                   җирләрдә

 Газиз гомерләр

                   үткән.

 Диңгез суы тозлы,

                  диләр,

 Әллә күз яше

                  микән?

 

Төрле редакцияләрдә, Язучылар берлегендә эшләгәннән соң, Сез депутат булып сайландыгыз. Әлеге эш белән бәйле төрле илләр, төрле җирләр күрелгәндер. Күңелегезне иң борчыган әйбер нәрсә булды?

 

– Мин, кая барсам да, татар эзлим. Татар тапмаган бер генә илем булды: ул – Көньяк Корея. Америкада бер ай яшәдем, ай буе бары милләттәшләр белән генә аралаша торгач, мине анда чакырган дустыма, шаяртып: «Монда гел татарлар гына яши бугай, кайтып киткәнче хет бер чын Америка кешесен табып күрсәт инде», – дигән идем. Татар бөтен җирдә дә бар һәм мине аларның яшәү рәвеше, татарлык рухы кызыксындыра.

 

– Шагыйрь күңеле бүген нәрсә өчен ачына?

 

– Ни кызганыч, бүген күпләр милләтнең нинди фаҗигаи хәлгә төшүен аңламый, аңлаганнары исә күрмәмешкә салыша. Бездә татарның ничә проценты үзенең туган теле, милләт язмышы турында уйлый икән? 500 елга якын дәүләтсез яшәү шундый милли үзаңы боеккан халык ясадымы бездән, әллә, гомумән, ваемсызлык, битарафлык көчлеме – төгәл генә әйтеп тә булмый. Мин 80 нче, 90 нчы елларда туган яшь буында милләтне кайгыртучыларны күрәм дә, сөенечем эчкә сыймый. Шөкер, андыйлар хәзер күренә башлады. Җитәкчеләр арасында да андый яшьләр очрый – менә шул сафыбыз ишәйсен иде. Әнә «Татарстан» поездының исемен алып ыргыттылар – беркем күрмәде, беркемнең исе китмәде, аэропортыбызда инглизчә, русча язулар бар, ә нишләп татарчасы юк? Тукай ягына – Арчага кайта торган электричкада Тукай телендә игълан ишетмисең... Мин шулар хакында җаваплы кешеләргә хатлар язам – синнән башка мөрәҗәгать иткән кеше юк, дигән җаваплар килә. Бердәм булсак иде, болар барыбызга да кирәк, барыбыз өчен дә мөһим бит!

 

– Йә дөньяны үзгәртәм мин бүген, йә булмаса үзем үзгәрәм, дигән егерме яшьлек Разил Вәлиев, димәк, шигъри шигаренә тугры калган?

 

– Дөнья да үзгәрде, үзебез дә үзгәрдек. Әмма мин эшлисе эшләремнең, язасы әсәрләремнең иң олылары алдадыр әле дип уйлыйм. Шуңа өметләнәм.


Гөлнара ҖӘЛИЛОВА
Шәһри Казан
№ |
Шәһри Казан печать

▲ Өскә
Матбугат-инфо
Матбугат.ру
Ватаным Татарстан
Шәһри Казан
Бердәмлек
Рәшит Ваһапов фестивале
Камал театры
Тинчурин театры
Татар дәүләт филармониясе
Ирек мәйданы
Татарстан яшьләре
Кариев театры
Идел
Өмет
Татарстан китап нәшрияты
Милли Музей
Шаян
Татаркино
Ханский дом
Татар телен һәм ТР яшәүче халыклар вәкилләренең<br />туган телләрен саклау, үстерү мәсьәләләре комиссиясе
«Элита»