поиск новостей
  • 29.03 "Рөстәм маҗаралары" Кариев театры, 13:00
  • 29.03 "Кияүләр" Тинчурин театры, 18:30
  • 30.03 "Кәҗүл читек" Кариев театры, 11:00
  • 30.03 "Тапшырыл...ган хатлар" Кариев театры, 18:00
  • 30.03 ПРЕМЬЕРА "Флешка, рэп һәм мәхәббәт"Тинчурин театры, 13:00 һәм 17:00
  • 31.03 "Шәй-бу, шай-бу" Кариев театры, 18:00
  • 31.03 "Өч аршын җир" Тинчурин театры, 17:00
  • 02.04 Хан кызы Турандык. Тинчурин театры, 18:30
  • 03.04 Гомер буе сине көтәм. Тинчурин театры, 18:30
  • 04.04 Кияү урлау. Тинчурин театры, 18:30
  • 05.04 Гастрольләр: Тайна замка на холме. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 11:00 һәм 13:00
  • 05.04 Гастрольләр: Ханума. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 18:30
  • 06.04 Гастрольләр: Мастер и Маргарита. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 17:00
  • 07.04 Гастрольләр: Мелодия коралловых бус. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 17:00
  • 09.04 Җилкәнсезләр. Тинчурин театры, 13:00 һәм 18:30
  • 10.04 Синең хакта… Тинчурин театры, 18:30
  • 11.04 Ядәч! Исемдә! Бер гаилә трагикомедиясе. Тинчурин театры, 18:30
  • 12.04 Флешка, рэп һәм мәхәббәт. Тинчурин театры, 18:30
  • 13.04 Яратам! Бетте-китте! Тинчурин театры, 17:00
  • 14.04 Полиционер. Тинчурин театры, 17:00
Бүген кемнәр туган
  • 29 Март
  • Шәкүр - җырчы
  • Рөстәм Абязов - дирижер
  • Илфат Фәйзрахманов - журналист
  • Мөхәммәт Сабиров (1932-2015) - дәүләт эшлеклесе
  • Айгөл Хәйри - җырчы
  • Ринат Хәйретдинов - көрәшче
  • Никах, юбилей,Туган кон,балалар бэйрэмен,торле кичэлэрне алып барабыз.8-4кэ хэтле шалтыратта аласыз.89393453961
  • Чистаидан иорт сатып Алам чистаинын узенэн 89274905164
  • 1 булмэле фатир моселман гаилэсенэ озак вакытка арендага бирелэ ЖК Салават купере. Собственник ( риелтор тугел!!!)89509488227.
  • Сдается 2-х комнатная квартира по ул. Ф.Амирхана порядочной семье на длительный срок. В квартире есть мебель, рядом остановка, магазины, рынок. Только граждане РФ без животных!!! 8-965-584-66-30 собственник.
  • Продаю листы нержавейки 530х630, толщина 3,5мм, запчасти на УАЗ.тел 89178553159.
  • Коттедж төзэргэ кирэк казанда минэм номер 89274905164
  • Баян сатыла. Казан. Тел.:89003238614
  • татар теленең аңлатмалы сүзлеге сатыла, 3 томда, Казан, Татарстан китап нәшрияты, 1981 ел. тел.8 919 647 47 91
  • Казанда оч булмэле фатирнын залына тэртипле кыз эзлим. Бигичев урамы. Риелторсыз 89600347300
  • Исэнмесез! Бенто тортларга hэм капкейкларга заказлар кабул итэм! Казан шэhэре. 89377708700 Динара.
Архив
 
19.08.2010 Җәмгыять

ТАЙГА ҮЧ АЛА

Тайгада ниндидер сер бар, ул караңгы, шомлы булуына карамастан, үзенә тарта. Бу искиткеч матурлык, илаһи хозурлык, бетмәс-төкәнмәс табигать байлыклары каршында адәм көчсез. Барын да тотып, татып, тоеп карыйсы килә!

 Кемнең генә симез көртлеккә, урман тавыгына абына-сөртенә, эшләпә зурлык ак гөмбәләрне капчыклап җыясы килмәс икән?! Эре йөзем кебек, куактагы яфраклар да күренмәслек булып үскән күк җиләктән йөз чөереп буламы? Кызыл төймәдәй сырган нарат җиләгеннән баш тартасыңмы? Баш бармактай зур, гәрәбә төсле, хуш исле саз җиләген күрүгә авыз сулары килә башлый. Ул тайганың эченәрәк кергән саен сусылрак, эрерәк, тәмлерәк!

 

 Аз гына буш вакытлары булдымы, барысы да ауга, балыкка, җиләккә чыгып китә. Кире әйләнеп кайтмаучылар бик күп... Атналар, айлар эзләп табылмаганнары да бар.

 

 Көзен, бездән ерак түгел генә урнашкан егерменче партиядән, ике егет югалды. Андый вакытта бөтен якын-тирәдәге отрядларны кисәтеп, бердәм “тентү” оештыралар.

 

 Күп тә үтмәде, югалган ике чуаш егетенең берсе, үзенең исәнлеген хәбәр итте. Адашып ике көн тайгада йөргәннән соң, хантлар көтүлегенә килеп чыккан икән. Хантлар аны эш урынына китереп куйганнар. Берничә көн бер сүз сөйләшмәгән. Ни генә сорасалар да – ләм-мим! Куркуы хәтәр булган егетнең. Эшкә чыгудан бөтенләй баш тарткан. Техрук үз янына чакыртып кына телен чишә алган тегенең...

 

 Эш болайрак булган. Җәйге ял вакытында биш-алты ир-егетне база саклап, ремонт эшләре белән шөгыльләнергә калдыралар. Шул чорда бу ике чуаш егете ауга чыгып, аю баласы атып кайткан. Ул көнне бөтенесе рәхәтләнеп сыйланганнар. Шул көннән соң базада ниндидер аңлашылмый торган хәлләр башланган. Халык эштән кайтуга вагон ишекләре шыр ачык, бөтен нәрсәнең асты-өскә килгән. Барысы да: “Кем булыр икән бу кунак?” – дип бик аптырыйлар. “Берәр “зек” качкандыр, акча эзләгәндер...” – диләр. “Кунак”ның базага һөҗүме ешайганнан ешая бара. Ашханә урнашкан вагонны танымаслык итә, соляр мичкәләрен аударып ташлый, слесарканы тимер-томыр өеменә әйләндерә. Чираттагы шундый хәлдән соң ике көн буена базаны тәртипкә салалар һәм бер кешене каравылда калдырырга кирәк дигән карар чыгаралар.

 

Икенче көнне ирләр танкка төялеп эшкә китә. Техника гөрелтесе ераклашуга, база янына карагайлар, артыш куаклары арасыннан аю килеп чыга. Як-ягына карана да, туп-туры каравылчы ир яшеренеп утырган блокка юнәлә.

 

Ир тәрәзәне ачып куя һәм ике көпшәле мылтыгын тайга хуҗасына төби. Аю якынлашкач калтыранган бармаклары белән курокка баса. Ату тавышы яңгырауга аю куркыныч авазлар чыгарып, үкерә-үкерә урман куелыгында юк була.

 

 Кичен каравылчы иптәшләренә:

 

– Ну куркыттыыыым “бурый”ны... Бүтән килеп безнең сумкаларда актарынып йөрмәячәк ул! – дип мактана.

 

 Икенче көнне базага бик борчулы манси карты килеп керә:

 

– Начар эшләгәнсез... Ана аюга сез аттыгызмы? Бер чакрымлап сөйрәлеп барган һәм җан биргән мескен. Атасы үч алачак! Сак булыгыз! – дип кисәтә.

 

 Җирле халык тайга кануннары алдында баш ия. Буйсына, хөрмәт итә. Хантлар да, мансилар да агачның чәчкәсен өзсә, кайрысын, ботагын кулланса, рәхмәт йөзеннән шул үсемлеккә төрле төстәге чүпрәкләр бәйләп калдыра. Алар өчен агач – кеше кебек үк җан иясе. Табигатькә табыну хантлар һәм мансиларның рухын күтәрә, җаннарын тынычландыра, күңелләрен сафландыра.

 

 Урман хайваннары, кош-кортлар җирле халыкның якын дуслары. Себердә ничә еллар яшәп, аю һөҗәм иткән хант яисә манси турында ишеткәнем булмады. Уртак телләре бармы, үзләренең серләре бармы шунда, белмим... Ә безнең халыкны җәнлек тә, кош-корт та, хант та яратмый!

 

 Базадагылар манси картына көлемсерәп карап торсалар да, һәркайсының эченә ниндидер курку төшә. Барысы да учакта кыздырылган аю баласын искә төшерәләр. Ә бәлки теге ана аю шул бәләкәчнең әнисе булгандыр...

 

 Бушка килгән җир маен суырту дәверендә, күпме зыян күргән Себер! Кызыл китапка кергән мансилар, хантлар туган урыннары өчен көрәшерлек хәлдә түгел. “Зур Җир”дән килгәннәр, “Үзем тапкан мал түгел, атайныкы җәл түгел!” – дигән девиз белән яши. Бәлки шуңа күрә дә тайга кешедән үч ала торгандыр.

 

Начарлык, вәхшилек кайтаваз сыман кире килеп ирешә. Гөмбәгә чыккан чуаш егетләре бу хакта уйламагандыр күрәсең. Аларга ташланган аюның теге аюлар өчен үч алган булуы бик ихтимал. Егетләрнең берсен Алла саклаганмы, үзе елгыр булганмы – качып өлгергән. Икенчесе –аю баласын атып алганы, үзе аю азыгына әверелгән...

 

 Ханты-Манси автоном төбәге.


Миләүшә НӘҖМЕТДИНОВА
Татарстан яшьләре
№ 22 | 19.08.2010
Татарстан яшьләре печать

▲ Өскә
Матбугат-инфо
Матбугат.ру
Ватаным Татарстан
Шәһри Казан
Бердәмлек
Рәшит Ваһапов фестивале
Камал театры
Тинчурин театры
Татар дәүләт филармониясе
Ирек мәйданы
Татарстан яшьләре
Кариев театры
Идел
Өмет
Татарстан китап нәшрияты
Милли Музей
Шаян
Татаркино
Ханский дом
Татар телен һәм ТР яшәүче халыклар вәкилләренең<br />туган телләрен саклау, үстерү мәсьәләләре комиссиясе
«Элита»